Rzym

 0    195 fiche    danielnadolski
Télécharger mP3 Imprimer jouer consultez
 
question réponse
ius publicum
commencer à apprendre
Prawo publiczne
ius privatum
commencer à apprendre
prawo prywatne
Ius commune
commencer à apprendre
prawo pospolite, przysługiwało szerokiemu kręgowi osób, zawierało normy mające powszechne zastosowanie, o generalnym charakterze
Ius singulare
commencer à apprendre
prawo wyjątkowe, zawierało normy odnoszące się do ściśle określonych grup
ius strictum
commencer à apprendre
Prawo ścisłe
ius aequum
commencer à apprendre
Prawo słuszne
Ius gentium
commencer à apprendre
– normy prawne obowiązujące wszystkich mieszkańców państwa rzymskiego
Ius honorarium
commencer à apprendre
część prawa rzymskiego obejmująca przepisy zawarte w edyktach magistratur j
fontes iuris)
commencer à apprendre
źródła prawa
Lex duodecim tabularum
commencer à apprendre
Ustawa XII Tablic
Tablice I- III
commencer à apprendre
Proces cywilny
Tablice IV-V
commencer à apprendre
Prawo rodzinne, spadkowe
Tablice VI-VII
commencer à apprendre
Prawo majątkowe
Tablice VIII-IX
commencer à apprendre
Prawo karne
Tablica X
commencer à apprendre
Prawo sakralne
Tablice XI-XII
commencer à apprendre
Przepisy uzupełniające
działalność jurystów
commencer à apprendre
respondere – udzielanie opinii/cavere – udzielanie praktycznej pomocy/agere – udzielanie porad
contio
commencer à apprendre
zgromadzenie ludowe
rogatio
commencer à apprendre
Odczytanie wniosku(o ustawe) na zgromadzeniu ludowym
lex rogata, lex lata
commencer à apprendre
Uchwalenie ustawy na zgromadzeniu
plebiscita
commencer à apprendre
uchwały plebsu
leges perfectae
commencer à apprendre
Ustawy doskonałe, ich przekroczenie powodowało nieważność czynności
leges minus quam perfectae
commencer à apprendre
Ustawy mniej doskonałe, powodujące tylko karę
Senatus consulta
commencer à apprendre
Uchwały senatu
Ius edicendi
commencer à apprendre
Prawo rocznej zapowiedzi działalności pretora
actiones
commencer à apprendre
skarga/powództwo
exceptiones
commencer à apprendre
zarzut procesowy
edictum translaticum
commencer à apprendre
Zaczerpnięcie przepisów przez pretora z edyktów jego poprzednika
edicta nova
commencer à apprendre
Nowe przepisu pretora
digesta
commencer à apprendre
całościowe opracowanie rozstrzygnięć prawnych danego autora mające moc ustawy
Decreta
commencer à apprendre
Rozstrzygnięcia cesarza w sprawach indywidualnych, które nabierały charakteru rozstrzygnięć ogólnych
Rescripta
commencer à apprendre
odpowiedzi cesarzy na pytania urzędników, sędziów, zwykłych obywateli
constitutiones principis
commencer à apprendre
Konstytucje cesarskie
Mandata
commencer à apprendre
pisemne instrukcje cesarzy dla urzędników, zwłaszcza namiestników prowincji
Codex Gregorianum
commencer à apprendre
uporządkowany prywatny zbiór konstytucji cesarskich z okresu od cesarza Hadriana do 291 r
Codex Hermogenianus
commencer à apprendre
uzupełnienie poprzedniego Codex Gregorianum dokonane w obrębie panowania Dioklecjana
Codex Theodosianus
commencer à apprendre
pierwszy oficjalny zbiór ustaw cesarskich. Prace kodyfikacyjne zostały podjęte przez cesarza Teodozjusza II
Instytucje
commencer à apprendre
wstępny podręcznik Justyniana do nauki prawa, o mocy ustawy
Digesta
commencer à apprendre
urzędowy, podniesiony do rangi ustawy zbiór fragmentów pism jurystów
Kodeks
commencer à apprendre
zbiór konstytucji cesarskich. Miał dwie edycje: pierwsza z nich – to ogłoszony w 529 r. Codex
Corpus Iuris Civilis
commencer à apprendre
Corpus Juris CivilisJustynian traktował Instytucje, Digesta i Kodeks jak jedną całość
legis actio
commencer à apprendre
postępowanie legisakcyjne
postępowanie formułkowe
commencer à apprendre
per formulas
in iure
commencer à apprendre
faza przygotowawcza procesów leg i form.
apud iudicem
commencer à apprendre
faza rozstrzygająca procesów leg i form
cognito extra ordinem
commencer à apprendre
Postępowanie nadzwyczajne/kognicyjne
legis actio sacramento
commencer à apprendre
postępowanie z ustanowieniem zakładu pieniężnego
legis actio per iudicis arbitrive postulationem
commencer à apprendre
postępowanie poprzez żądanie wyznaczenia arbitra lub sędziego
legis actio per conditionem
commencer à apprendre
postępowanie przez zapowiedzenie terminu nowej rozprawy
legis actio per manus iniectionem
commencer à apprendre
postępowanie przez położenie ręki
legis actio per pignoris capionem
commencer à apprendre
postępowanie przez zabranie zastawu
legis actio sacramento in rem
commencer à apprendre
forma dochodzenia praw do władztwa nad rzeczami
legis actio sacramento in personam
commencer à apprendre
forma pozwalająca dochodzić roszczeń o charakterze osobistym
in ius vocatio
commencer à apprendre
wezwanie pozwanego przed magistraturę
vadimonium
commencer à apprendre
Ustalony z pozwanym termin jego wstawienia się przed magistraturą
vindex
commencer à apprendre
Poręczyciel wezwania przed magistrature
confessio in iure
commencer à apprendre
Gdy pozwany uznał roszczenie powoda
indefendus
commencer à apprendre
Termin, który określał pozwanego unikającego wdania się w spór
litis contestatio
commencer à apprendre
Stwierdzenie sporu dokonywane w drodze oświadczenia stron
sententia
commencer à apprendre
wyrok
editio actionis
commencer à apprendre
obowiązku uprzedzenia kandydata na pozwanego o zamiarze wytoczenia mu procesu.
Nominatio
commencer à apprendre
W formułce - wyznaczenie sędziego
Intentio
commencer à apprendre
w formułce - żądanie powoda, które obejmowało przedmiot żądania oraz podstawę skargi
Condemnatio
commencer à apprendre
część formułki, w której sędzia otrzymywał władzę zasądzenia lub uwolnienia pozwanego
Demonstratio
commencer à apprendre
część formułki zawierająca zwięzły opis stanu faktycznego
Adjudicatio
commencer à apprendre
część formułki, która pozwalała sędziemu przysądzić rzecz jednej ze stron
praescriptio pro reo
commencer à apprendre
w interesie pozwanego
Exceptio
commencer à apprendre
część formułki umieszczana w interesie pozwanego, zawierająca zarzut procesowy
Replicatio
commencer à apprendre
– klauzula, za pomocą której powód odpiera zarzut procesowy zawarty w exceptio
Actiones in rem
commencer à apprendre
służyły do ochrony bezwzględnego władztwa nad rzeczami
Actiones in personam
commencer à apprendre
sankcjonowały osobiste uprawnienia wierzycieli przeciw dłużnikom
Actiones perpetuae
commencer à apprendre
powództwa dawnego prawa cywilnego miały charakter „wieczysty” (perpetuae),
actiones civiles
commencer à apprendre
nawiązywały do ius civile, przede wszystkim do Ustawy XII Tablic,
Actiones honorariae
commencer à apprendre
SKargi, które opierały się na prawie pretorskim
actiones utiles
commencer à apprendre
skarga „analogiczna”, odnoszona do sytuacji, które dotychczas nie korzystały z ochrony
Powództwo ze zmianą podmiotów
commencer à apprendre
powództwo analogiczne prowadzące do powstania praktyki zastępstwa procesowego
actiones ficticiae
commencer à apprendre
Powództwo tworzone przez pretora wobec sytuacji regulowanych przez ius civile, ale nie identycznych
vadimonium
commencer à apprendre
przyrzeczenie stawienia się w określonym terminie przed sądem pod rygorem zapłaty przeciwnikowi
denegatio actionis
commencer à apprendre
odmowa ochrony procesowej
iusiurandum
commencer à apprendre
wyjaśnianie sporu za pomocą przysięgi
transactio
commencer à apprendre
ugoda
Negatio
commencer à apprendre
Zaprzeczenie pozwanego w etapie in iure, iż istnieje słuszna podstawa do wszczęcia sporu
Exceptio
commencer à apprendre
forma wdania się w spór polegająca na przeciwstawieniu żądaniu powoda pewnych, odmiennych, okoliczności
Pluris petito
commencer à apprendre
Nadmierne żądanie ze strony powoda
Iudicia bonae fidei
commencer à apprendre
Powództwa oparte na „dobrej wierze”
condemnatio pecuniaria
commencer à apprendre
Wymóg kondemnacji pieniężnej i jego złagodzenie
res iudicata
commencer à apprendre
Sprawa rozstrzygnięta wyrokiem
restitutio in integrum
commencer à apprendre
pozaprocesowy środek ochrony służący do anulowania skutków postępowania i wyroku
venditio bonorum
commencer à apprendre
Egzekucja majątkowa
bonorum emptor
commencer à apprendre
W egzekucji majątkowej Nabywca majątku dłużnika, który poddawał go licytacji
Cessio bonorum
commencer à apprendre
złagodzenie egzekucji w stosunku do dłużników, którzy popadli w trudności nie ze swojej winy
actor
commencer à apprendre
powód
reus
commencer à apprendre
pozwany
Kognitor (cognitor)
commencer à apprendre
Upoważniony zastępca w procesie cywilnym.
Stypulacje pretorskie
commencer à apprendre
pretor, na prośbę zagrożonego szkodą, wymuszał na drugiej stronie stypulacyjne zapewnienie pokrycia ewentualnej szkody
Missiones
commencer à apprendre
uprawnienie do wprowadzenia zainteresowanej osoby w posiadanie majątku drugiej osoby, w całości (missio in bona) lub w części (missio in rem)
Zdolność prawna
commencer à apprendre
zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków
status liberatis
commencer à apprendre
prawo rzymskie rozróżniało ludzi wolnych (liberi) i niewolników (servi)
status civitatis
commencer à apprendre
określał pozycję osoby ze względu na obywatelstwo
tatus familiae
commencer à apprendre
określał pozycję osoby ze względu na położenie prawne w rodzinie
capitis deminutio
commencer à apprendre
umniejszenie prawa, np utrata wolności - capitis deminutio maxima
capitis deminutio media
commencer à apprendre
konsekwencja kary wygnania, pozbawiała obywatelstwa i pozycji w rodzinie, ale pozwalała zachować wolność
capitis deminutio minima
commencer à apprendre
wywoływała jedynie skutki w zakresie prawa cywilnego, tj. zerwanie więzów agnacyjnych
postliminium
commencer à apprendre
gdy jeniec wrócił z niewoli – jego prawa odżywały na podstawie prawa powrotu do poprzedniego miejsca zamieszkania i poprzedniej sytuacji prawnej
fictio legis Corneliae
commencer à apprendre
jeżeli Rzymianin zmarł w niewoli, to na podstawie lex Corneliae przyjmowano fikcję iż jego śmierć nastąpiła w chwili popadnięcia w niewolę
Liberi
commencer à apprendre
ludzie wolni
serwus, ancilla
commencer à apprendre
niewolnik, niewolnica
Libertini
commencer à apprendre
wyzwoleńcy – to osoby, których niewola zgasła na skutek wyzwolenia
Półwolni
commencer à apprendre
Zalicza się do nich dłużników poddanych egzekucji osobistej, najemnych gladiatorów, osoby wykupione spod niewoli nieprzyjacielskiej aż do czasu spłacenia sumy wykupu,
manumissio vindicta
commencer à apprendre
wyzwolenie dokonywane przez właściciela przed organem władzy państwowej, w formie pozornego procesu windykacyjnego
manumissio censu
commencer à apprendre
wyzwolenie przez wpis na listę obywateli rzymskich
manumissio testamento
commencer à apprendre
nadanie wolności zawarte w testamencie
manumissio testamento directa
commencer à apprendre
testator w testamencie przy użyciu formuły rozkazującej wyzwalał niewolnika.
manumissio testamento fideicommissaria
commencer à apprendre
iż testator zwracał się z prośbą do dziedzica o wyzwolenie niewolnika.
manumissio inter amicos
commencer à apprendre
ustne oświadczenie dokonane w obecności przyjaciół jako świadków
manumissio per epistulam
commencer à apprendre
pisemny list wyzwoleńczy, skierowany do niewolnika
manumissio in ecclesia
commencer à apprendre
wyzwolenie wobec Kościoła – oświadczenie złożone w kościele.
ius suffragi
commencer à apprendre
prawo do udziału i głosowania na zgromadzeniach ludowych
ius honorum
commencer à apprendre
prawo piastowania urzędów
ius conubii
commencer à apprendre
prawo zawierania związków małżeńskich uznanych przez ius civile
ius commerci
commencer à apprendre
prawo do udziału w obrocie gospodarczym i zawierania aktów prawnych uznawanych przez ius civile
legis actio
commencer à apprendre
prawo występowania przed sądem celem dochodzenia swoich roszczeń uznawanych przez ius civile
patria potestas
commencer à apprendre
prawo przysługujące mężczyznom do sprawowania władzy ojca rodziny
testamenti factio activa oraz testamenti factio passiva
commencer à apprendre
prawo sporządzania ważnego testamentu oraz prawo bycia dziedzicem ustanowionym przez testament
Latini prisci lub veteres
commencer à apprendre
Latynowie dawni
Latini coloniarii
commencer à apprendre
Latynowie osiedleni
Latini Iuniani
commencer à apprendre
Latynowie juniańscy
cognatio
commencer à apprendre
więzi krwi
Existimatio
commencer à apprendre
cześć obywatelska – poważanie, jakie należało się obywatelowi w życiu społecznym.
Turpitudo
commencer à apprendre
polegała na tym, iż pewna osoba doznawała pewnego poniżenia jej godności osobistej w opinii społecznej na skutek trybutu życia przynoszącego ujmę na honorze
Prodigus
commencer à apprendre
odebranie marnotrawcy zarządu majątku odziedziczonego, jeśli go trwonił i narażał rodzinę na ubóstwo
Czynność kauzalna
commencer à apprendre
zawisłe od causa, np. tradycja jako sposób przenoszenia własności
mortis causa
commencer à apprendre
Czynności na wypadek śmierci
Metus
commencer à apprendre
czynność prawna zawarta pod wpływem groźby
error in corpore
commencer à apprendre
błąd dot. tożsamości przedmiotu lub osoby, np. ktoś kupił ocet zamiast wina.
error in negotio
commencer à apprendre
błąd co do rodzaju (typu) czynności prawnej, np. ktoś podpisał akt darowizny, sądząc mylnie iż podpisuje akt kupna sprzedaży
error in persona
commencer à apprendre
error in persona – błąd dot. tożsamości osoby, z którą miał być zawarty akt prawny, lub której miały dotyczyć skutki prawne
error in materia
commencer à apprendre
błąd dot. materii przedmiotu, (kupiono dzban srebrny myśląc że złoty) – czynność prawna była tu nieważna
error in qualitate
commencer à apprendre
error in qualität
error in nomine
commencer à apprendre
błąd dotyczący nazwy
exceptio doli
commencer à apprendre
zarzut procesowy przeciwko powództwu działającego podstępnie o wykonanie czynności prawnej dokonanej pod wpływem dolus
actio doli
commencer à apprendre
skarga przysługiwała poszkodowanemu, który wykonał już niekorzystne zobowiązanie pod wpływem dolus
restitutio in integrum propter dolum
commencer à apprendre
poszkodowany mógł dochodzić przywrócenia do stanu sprzed dokonania oszukańczej czynności prawnej
exceptio metus
commencer à apprendre
dłużnik mógł się uchylić od spełnienia wymuszonego zobowiązania jeśli jeszcze go nie wypełnił a został pozwany o jego wypełnienie przez nieuczciwego kontrahenta
restitutio in integrum propter metum
commencer à apprendre
poszkodowany mógł dochodzić przywrócenia do stanu sprzed dokonania wymuszonej groźbą czynności prawnej
Essentialia negotii
commencer à apprendre
elementy niezbędne do powstania danej czynności prawnej, decydujące o przynależności danej czynności do określonego typu czynności
Naturalia negotii
commencer à apprendre
elementy treści czynności prawnej, które zależały od stron. Regulowane były przez normy prawa względnie obowiązującego. Były to elementy niekonieczne
Accidentalia negotii
commencer à apprendre
dodatkowe postanowienia szczególne (klauzule) istotne dla stron i przez nie wprowadzone do treści czynności prawnych
condicio
commencer à apprendre
Warunek
dies
commencer à apprendre
termin
modus
commencer à apprendre
polecenie, klauzula zawarta w czynności nieodpłatnej, nakładającej na osobę otrzymującą przysporzenie obowiązek pewnego zachowania się
occupatio
commencer à apprendre
Zawłaszczenie rzeczy niczyjej
konwalescencjia
commencer à apprendre
Możliwość nadania rzeczy nieważnej prawnego znaczenia
Nabycie pierwotne
commencer à apprendre
Przykładem takiego nabycia prawa było zawłaszczenie rzeczy niczyjej
Nabycie pochodne
commencer à apprendre
nabywca nabywał prawo od innej osoby, tj. od poprzednika, który przenosił prawo na nabywcę
Sukcesja uniwersalna
commencer à apprendre
abywający na podstawie jednej czynności prawnej nabywał ogół praw majątkowych
Sukcesja syngularna
commencer à apprendre
nabywca nabywał pojedyncze, indywidualnie oznaczone prawa od zbywcy, każde na podstawie osobnej czynności prawnej
Nabycie konstytutywne
commencer à apprendre
Np. zbywca gruntu ustanawiał na nim prawo wieczystej dzierżawy na rzecz osoby, która to
Nabycie translatywne
commencer à apprendre
np. sprzedaż obciążonego gruntu pociągało przejście prawa własności gruntu wraz z tymi obciążeniami
Konwersja
commencer à apprendre
można było utrzymać nieważną czynność prawną w mocy, jeżeli spełniała ona wymogi innego typu (np. nieważne testamenty utrzymywały się jako kodycyle)
Zastępstwo bezpośrednie
commencer à apprendre
zachodzi wówczas, gdy przedstawiciel działa w cudzym imieniu, a skutki jego działania spadają wprost na reprezentowanego
emancipatio
commencer à apprendre
Wyzwolenie spod władzy pater familias
w linii prostej (linea recta)
commencer à apprendre
pokrewieństwo oparte na pochodzeniu jednej osoby od drugiej – z krewnymi wstępnymi (ascendentes, np. pradziadek, dziadek, ojciec)
w linii bocznej (linea obliqua)
commencer à apprendre
pokrewieństwo oparte na pochodzeniu wszystkich od jednego, wspólnego przodka – z krewnymi bocznymi (collaterales, np. rodzeństwo).
gradus
commencer à apprendre
stopień pokrewieństwa
conubium
commencer à apprendre
zdolność dwojga osób do zawarcia między sobą pełnoprawnego małżeństwa rzymskiego, czyli iustum matrimonium
dojrzałość fizyczna
commencer à apprendre
granica określona wiekiem: 14 lat dla mężczyzn, 12 lat dla kobiet
zgoda małżeńska (consensus)
commencer à apprendre
wymagane zgodne oświadczenie woli zawarcia związku
Confarreatio
commencer à apprendre
akt sakralny, dokonywany wobec dwóch najwyższych kapłanów i w obecności 10 świadków
Coemptio
commencer à apprendre
akt dokonywany przy zastosowaniu emancypacji. Zwierzchnik familijny kobiety (albo ona sama) odstępował mężowi władzę agnacyjną za symboliczną zapłatą
Usus
commencer à apprendre
powodował automatyczną przemianę istniejącego dotąd małżeństwa sine manu w cum manu
Małżeństwo cum manu
commencer à apprendre
kobieta wychodziła z familii agnacyjnej swego ojca a wchodziła do familii i pod władzę męża.
Małżeństwo sine manu
commencer à apprendre
nie zmieniało niczego w dotychczasowej przynależności familijnej żony. Jeśli była sui iuris – pozostawała nią nadal i nadal była pod opieką swoich opiekunów
donatio
commencer à apprendre
Darowizna
Dos profecticia
commencer à apprendre
Posag pochodzący od ojca – ustanawiał go zwierzchnik agnacyjny kobiety
Dos adventicia
commencer à apprendre
pochodzący z innego źródła - mógł go ustanowić ktokolwiek, np. sama żona, która wydzieliła posag dla siebie samej z majątku osobistego, jej matka, krewni, itd.
dotis datio
commencer à apprendre
realne przysporzenie wartości majątkowych składających się na posag. Jeżeli po dokonaniu przysporzenia do małżeństwa nie doszło – ustanawiający mógł żądać zwrotu posagu,
dotis dictio
commencer à apprendre
jednostronne, ustne przyrzeczenie ustanowienia posagu
dotis promissio
commencer à apprendre
dwustronne przyrzeczenie ustanowienia posagu, złożone i przyjęte w formie stypulacji
Concubinatus
commencer à apprendre
trwały związek dwojga wolnych osób, zawiązany i utrzymywany celowo jako związek pozamałżeński
arogacja
commencer à apprendre
arogowany, dotychczas sui iuris, spadał do roli alieni iuris i przechodził pod władzę arogującego wraz ze swym majątkiem oraz wszystkimi osobami podległymi.
adopcja właściwa
commencer à apprendre
adoptowany nie zmieniał swej sytuacji prawnej, przechodził tylko z jednej familii do drugiej
legitimatio
commencer à apprendre
nadanie dzieciom z konkubinatu stanowiska dzieci urodzonych w małżeństwie.
in manu
commencer à apprendre
Wejście pod władzę żony
Ius vitae nescisque
commencer à apprendre
prawo życia i śmierci
Ius vendendi
commencer à apprendre
uprawnienie do sprzedaży dzieci
Peculium
commencer à apprendre
wydzielone z majątku familijnego poszczególne elementy (np. bydło, sumy pieniężne) i powierzone w odrębny zarząd dzieciom oraz niewolnikom.
Peculium castrense
commencer à apprendre
zaliczano do niego to, co Filius familiae nabył jako żołnierz w wojsku (żołd, łupy wojenne). Był to odrębny majątek syna – także pod względem prawnym
Tutela impuberum
commencer à apprendre
opieka nad dziećmi i niedojrzałymi, której celem było przedłużenie zakończonej przedwcześnie władzy ojcowskiej
tutela legitima
commencer à apprendre
opieka ustawowa, do jej sprawowania powoływano najbliżsych agnatów. Tutor jako spadkobierca, był osobą zainteresowaną w sprawowaniu opieki
tutela testamentaria
commencer à apprendre
Ustawa XII Tablic dawała ojcu możliwość powołania opiekuna w testamencie.
tutela dativa
commencer à apprendre
opieka ustanawiana na zarządzenie władzy, gdy brakowało opiekuna ustawowego lub testamentowego
powództwo popularne
commencer à apprendre
przysługujące każdemu obywatelowi (oprócz pupila), wnoszono je w czasie trwania opieki, a celem było usunięcie opiekuna, który nadużył zaufania
powództwo w sprawie rozdzielenia rachunków
commencer à apprendre
pupil po zakończeniu opieki dochodził podwójnej wysokości tego, co opiekun rozmyślnie sprzeniewierzył
actio tutelae
commencer à apprendre
za jej pomocą pupil domagał się rozliczenia ze sprawowania opieki

Vous devez vous connecter pour poster un commentaire.