prawo łacina

 0    345 fiche    kwisniewski1991
Télécharger mP3 Imprimer jouer consultez
 
question réponse
1. Corpus iuris civilis
commencer à apprendre
teksty prawa rzymskiego
2. Ars iudicii oratoria
commencer à apprendre
antyczne korzenie retoryki
3. Fas
commencer à apprendre
prawo boskie, też ‘właściwe postępowanie’; historycznie oznaczało wszelkie reguły, które łączono z funkcjonowaniem dawnej religii rzymskiej, w późniejszym okresie (od VI w p.n.e. oznaczało prawo sakralne)
4. Ius
commencer à apprendre
prawo świeckie, od VI w p.n.e. oznaczenie prawa świeckiego.
5. Lex
commencer à apprendre
ustwa, prawo pozytywne, prawo ustawowe; najwęższe znaczenie pojęcia prawa, pierwszym znaczeniem tego słowa była ustawa, prawo świeckie przyjęte w formie ustawy.
6. Comitia
commencer à apprendre
zgromadzenie ludowe
7. Contra ius fasque
commencer à apprendre
przeciw prawu boskiemu i ludzkiemu
8. Fas est
commencer à apprendre
jest rzeczą godziwą
9. Per fas et nefas
commencer à apprendre
wszelkimi środkami godziwymi i niegodziwymi
10. Ius est ars boni et aequi
commencer à apprendre
Prawo jest sztuką tego, co dobre i słuszne
11. Ius recipsit aequitatem
commencer à apprendre
prawo ma na względzie sprawiedliwość
12. Ius et fraus nonquam cohabitant
commencer à apprendre
Prawo i działanie podstępne nigdy nie współistnieją
13. Male iure nostro uti non debemus
commencer à apprendre
Nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
14. Summum ius summa iniura
commencer à apprendre
szczyt prawa to szczyt bezprawia
15. Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi
commencer à apprendre
sprawiedliwość jest stałą i niezmienną wolą przyznania każdemu należnego mu prawa
16. Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere
commencer à apprendre
Nakazy prawa są następujące: żyć uczciwie, drugiemu nie szkodzić, każdemu oddać co mu się należy
17. Non omne quod licet honestum est
commencer à apprendre
Nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe
18. Ecclesia vivit lege Romana
commencer à apprendre
kościół żyje według prawa rzymskiego
19. Ius naturale
commencer à apprendre
prawo naturalne, reguły odpowiadające rozumowi
20. Ius gentium
commencer à apprendre
prawo rodów, reguły prawne, które porządkują relacje między suwerennymi państwami, prawo międzynarodowe, prawo rodów
21. Ius civile
commencer à apprendre
prawo obywatelskie, stworzone przez obywateli dla obywateli
22. ius commune
commencer à apprendre
prawo powszechne, reguluje wspólne dla różnych krajów europejskich
23. Ius sanguinis
commencer à apprendre
właściwe jest prawo kraju pochodzenia, prawo krwi
24. Ius soli
commencer à apprendre
właściwym porządkiem prawnym jest porządek kraju, w którym się znajdujemy, prawo ziemi
25. Ius publicum
commencer à apprendre
prawo publiczne
26. Ius privatum
commencer à apprendre
prawo prywatne
27. Publicum ius est quod ad statum rei romanae spectat, privatum quod ad singulorum utilitatem
commencer à apprendre
Prawem publicznym jest to, które dotyczy spraw państwa rzymskiego, prywatnym zaś to, które ma na względzie korzyść jednostek
28. Lex duodecim tabularum
commencer à apprendre
ustawa dwunastu tablic
29. Fons publici privatique juris
commencer à apprendre
źródło całego prawa publicznego i prywatnego
30. Ius publicum privatorum pactis mutari non potest
commencer à apprendre
Prawo publiczne nie może być zmieniane umowami osób prywatnych
31. Privatorum conventio iuri publico non derogat
commencer à apprendre
umowa prywatna nie uchyla prawa publicznego
32. Ius cogens
commencer à apprendre
uprawnienia o charakterze bezwzględnym (czynność prywatna go nie zmienia i nie uchyla)
33. Ius dispositivum
commencer à apprendre
uprawnienia o charakterze fakultatywnym/względnym (prywatna czynność może go zmienić i uchylić)
34. Ignorantia iuris nocet
commencer à apprendre
nieznajomość prawa szkodzi
35. Ignorantia juris non excusat
commencer à apprendre
nieznajomość prawa nie jest usprawiedliwieniem
36. Ignorantia legis neminem excusat
commencer à apprendre
nieznajomość prawa nie jest usprawiedliwieniem
37. Error iuris semper nocet?
commencer à apprendre
naruszenie prawa zawsze szkodzi?
38. Ius civile vigilantibus scriptum est
commencer à apprendre
Prawo cywilne jest tworzone dla osób starannych
39. Nec stultis solere succurri
commencer à apprendre
Nie należy przyzwyczajać głupich, że będzie im się zawsze przychodziło z pomocą
40. Iura vigilantibus, non dormientibus prosunt
commencer à apprendre
prawa służą osobom starannym, a nie drzemiącym
41. Ius in personam
commencer à apprendre
prawo względem osoby (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, jest skuteczne tylko przeciwko jednej, ściśle określonej osobie)
42. Ius in rem
commencer à apprendre
prawo względem rzeczy (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, przysługuje przeciwko nieokreślonemu kręgowi przedmiotów)
43. Ius generale
commencer à apprendre
uprawnienia o charakterze ogólnym
44. Ius speciale
commencer à apprendre
uprawnienia o charakterze szczególnym
45. Ius apellationis
commencer à apprendre
uprawnienia do wniesienia apelacji
46. Ius avocandi
commencer à apprendre
prawo odwołania się
47. Ius provocationis
commencer à apprendre
możliwość wniesienia zaskarżenia od wyroku karnego
48. Ius cavendi
commencer à apprendre
uprawnienia do strzeżenia/chronienia, uprawnienia do podjęcia działań w celu ochrony obywateli i interesów państwa
49. Ius coercendi
commencer à apprendre
uprawnienia do karcenia, państwo jest uprawnione do wymierzania kar
50. Ius gladii
commencer à apprendre
uprawnienie do użycia siły zbrojnej (prawo miecza)
51. Ius disponendi
commencer à apprendre
uprawnienia do rozporządzania
52. Ius possidendi
commencer à apprendre
uprawnienia do posiadania/do faktycznego władania/korzystania z rzeczy
53. Ius fruendi
commencer à apprendre
uprawnienia do czerpania korzyści
54. Ius acquisitum = Ius quaesitum
commencer à apprendre
uprawnienia do nabycia czegoś
55. Dominus/ proprietarius
commencer à apprendre
właściciel
56. Ius utendi et fruendi
commencer à apprendre
prawo do korzystania i pobierania korzyści z obiektu do którego mamy uprawnienia
57. iura quasita
commencer à apprendre
prawa nabyte
58. iura cognata
commencer à apprendre
prawa przyrodzone
59. Lex posterior derogat priori
commencer à apprendre
ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
60. Lex posterior generalis non derogat legi priori speciali
commencer à apprendre
ogólna ustawa późniejsza nie uchyla wcześniejszej ustawy szczegółowej
61. Lex specialis derogat legi generali
commencer à apprendre
ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną
62. Lex superior derogat legi inferiori
commencer à apprendre
ustawa wyższa uchyla ustawę niższą
63. Lex retro non agit
commencer à apprendre
ustawa patrzy w przyszłość, a nie w przeszłość, prawo nie działa wstecz = lex prospicit, non respicit
64. Cum lex in praeteritum quid indulget, in futurum vetat
commencer à apprendre
jeśli ustawa pobłaża czemuś co zdarzyło się w przeszłości, tego na przyszłość zakazuje
65. Civilista sine canonista parum valet, canonista sine civilista nihil
commencer à apprendre
cywilista bez kanonisty znaczy niewiele, kanonista bez cywilisty nic nie znaczy
66. Natura legis est disponere de futuro, no de praeterito
commencer à apprendre
naturą ustaw jest ustalanie odnośnie przyszłości, a nie przeszłości
67. Non omni consisteret peccatum, si interdictio non fuisset
commencer à apprendre
nie ma grzechu tam, gdzie nie było zakazu
68. Cessante ratione legis cessat ipsa lex
commencer à apprendre
Gdy ustaje przyczyna obowiązywania ustawy, traci moc sama ustawa
69. Lex iniusta non est lex
commencer à apprendre
ustawa niesłuszna nie jest ustawą
70. Inter arma silent leges
commencer à apprendre
wśród szczęku oręża milczą prawa
71. Nullum crimen sine lege
commencer à apprendre
nie ma przestępstwa bez ustawy
72. Nulla poena sine lege
commencer à apprendre
nie ma kary bez ustawy (formalna definicja przestępstwa)
73. Nullum crimen sine poena
commencer à apprendre
nie ma przestępstwa bez kary (publiczny charakter przestępstwa)
74. Benignius leges interpretandae sunt, quo voluntas earum conservetur
commencer à apprendre
ustawy są właściwiej interpretowane, gdy zachowuje się ich ducha
75. Scire leges non hoc est verba larum tenere, sed vim ac potestatem
commencer à apprendre
Znać prawa to nie znaczy trzymać się słów ustawy, ale jej treści i mocy działania
76. In legibus magis simplicitas quam difficultas placet
commencer à apprendre
W prawie podoba się bardziej prostota niż zawiłość
77. Consuetudo est optima legum interpres
commencer à apprendre
Zwyczaj jest najlepszą wykładnią prawa
78. Ubi lex non distinquit, nec nos distinguere debemus = lege non distinguente nec nostrum
commencer à apprendre
tam, gdzie ustawa nie wprowadza rozróżnień nie powinniśmy my takich rozróżnień wprowadzać
79. Lex imperfecta
commencer à apprendre
ustawa niedoskonała (brak sankcji)
80. Lex minus quam perfecta
commencer à apprendre
ustawa mniej niż doskonała (opatrzona sankcją ale nie pozbawiająca ważności czynności)
81. Lex perfecta
commencer à apprendre
ustawa doskonała (sankcja nieważności)
82. Lex plus quam perfecta
commencer à apprendre
ustawa bardziej niż doskonała (sankcja nieważności i kara)
83. Minus quam perfecta lex est, quae vetat aliquid fieri, et si factum sit, non rescindit, sed poenam iniungit ei, qui contra legem fecit
commencer à apprendre
Ustawa mądra jest to ustawa, która zakazuje czegoś, ale jeśli zostało dokonane, nie czyni nieważnym ale nakłada karę.
84. Lex causae
commencer à apprendre
prawo właściwe w danej sprawie
85. Lex domicilii
commencer à apprendre
prawo miejsca zamieszkania
86. Lex fori
commencer à apprendre
prawo prawo miejsca siedziby sądu
87. Lex loci actus
commencer à apprendre
prawo miejsca dokonania czynności
88. Lex loci celebrationis
commencer à apprendre
prawo miejsca dokonania aktu uroczystego (ceremonii)
89. Lex loci contractus
commencer à apprendre
prawo miejsca, w którym została zawarta umowa
90. Lex patriae
commencer à apprendre
prawo ojczyste
91. Lex rei sitae
commencer à apprendre
prawo położenia rzeczy
92. Hereditas
commencer à apprendre
spadek
93. Bonum / bona
commencer à apprendre
dobra majątkowe (majątek)
94. Res corporales
commencer à apprendre
obiekt materialny
95. Res incorporales
commencer à apprendre
obiekt niematerialny
96. Possessio
commencer à apprendre
posiadanie/władztwo faktyczne
97. Dominium
commencer à apprendre
własność
98. Iura in re aliena
commencer à apprendre
prawo do rzeczy cudzej/ ograniczone prawa rzeczowe
99. Obligatio / obligationes
commencer à apprendre
zobowiąznie
100. (...) hominum causa omne ius constitutum sit
commencer à apprendre
Wszelkie prawo winno być stanowione ze względu na człowieka
101. Nasciturus pro iam nato habetur quitiens de commodis eius agitur
commencer à apprendre
dziecko poczęte uważa się za już narodzone, o ile chodzi o jego korzyści
102. Postumus
commencer à apprendre
pogrobowiec
103. Matrimonium putativum
commencer à apprendre
małżeństwo mniemane, nieważne
104. Matrimonium legitimum
commencer à apprendre
małżeństwo wywołujące skutki prawne, zgodne z prawem, małżeństwo ważne
105. Matrimonium
commencer à apprendre
małżeństwo
106. Ius quod ad personas pertinet
commencer à apprendre
prawo, które dotyczy osób
107. Coniux
commencer à apprendre
małżonek (ogólnie)
108. Maritus / vir/ vir + coniux
commencer à apprendre
mąż
109. Marita / uxor
commencer à apprendre
żona
110. Parentes / genitores
commencer à apprendre
rodzice
111. Ascendentes
commencer à apprendre
wstępni, ascendenci
112. Descendentes
commencer à apprendre
zstępni, descendenci
113. Cognatus
commencer à apprendre
pokrewieństwo krwi (spokrewniony
114. Affinis
commencer à apprendre
powinowactwo (relacja pomiędzy jednym z małżonków, a krewnymi drugiego małżonka)
115. Persona
commencer à apprendre
osoba ludzka
116. Mater
commencer à apprendre
matka
117. Mater semper certa est
commencer à apprendre
matka jest zawsze pewna
118. Pater
commencer à apprendre
ojciec
119. Pater est quem nuptiae demonstrat
commencer à apprendre
ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo
120. Quia semper certa est, etiam si volgo conceperit: pater vero is est, quem nuptiae demonstrant. (...)
commencer à apprendre
ponieważ ta zawsze jest pewna, nawet jeśli pocznie nie z prawego łoża, ojciec jest zaś to ten, na którego wskazuje małżeństwo
121. De in ius vocando
commencer à apprendre
o wezwaniu do sądu
122. Praesumptio iuris
commencer à apprendre
domniemanie prawne
123. Pater semper incertus
commencer à apprendre
Ojciec jest zawsze niepewny
124. Obligatio est vinculum iuris, quo necessitate adstringimur alicuius solvendae rei secundum nostrae civitatis iuria
commencer à apprendre
zobowiązanie jest węzłem prawnym, który zmusza nas do świadczenia czegoś zgodnie z prawami naszego państwa
125. Creditor
commencer à apprendre
wierzyciel
126. Debitor
commencer à apprendre
dłużnik
127. Obligatio ex contractu
commencer à apprendre
zobowiązanie umowne (dwie strony umówiły się na określone świadczenia)
128. Obligatio ex delicto
commencer à apprendre
zobowiązanie z czynu niedozwolonego (zobowiązanie deliktowe)
129. Obligatio quasi ex contractu
commencer à apprendre
zobowiązanie jak gdyby z zobowiązania umownego (np. spłata nadwyżkowej raty kredytu, bezpodstawne wzbogacenie)
130. Obligatio quasi ex delicto
commencer à apprendre
zobowiązanie jak gdyby z czynu niedozwolonego (np. gdy mój pies pogryzł jakąś osobę)
131. Obligatio ex lege
commencer à apprendre
zobowiązanie z mocy samego prawa
132. Obligatio naturalis
commencer à apprendre
zobowiązanie naturalne (zobowiązanie za którym nie stoi przymus porządku prawnego)
133. Obligatio civilis
commencer à apprendre
zobowiązanie cywilne (jest to takie zobowiązanie, którego spełnienia można domagać się na drodze sądowej)
134. Obligatio in solidum
commencer à apprendre
solidarność niewłaściwa (po stronie zobowiązanej występuje kilku dłużników, z których każdy może spełnić świadczenie co uwalnia pozostałych)
135. Obligatio pro rata
commencer à apprendre
zobowiązanie podzielone na części
136. Causa
commencer à apprendre
przyczyna prawna (to cel społecznogospodarczy, od którego istnienia określony porządek prawny uzależnia skuteczność oświadczenia woli)
137. Causa obligandi vel acquirendi
commencer à apprendre
celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia
138. Causa solvendi
commencer à apprendre
składający oświadczenie zmierza do rozwiązania węzła obligacyjnego (zwrot pożyczki)
139. Causa donandi
commencer à apprendre
składający oświadczenie woli zmierza do bezpłatnego dokonania przysporzenia majątkowego na rzecz kontrahenta (darowizna)
140. Iusta causa traditionis
commencer à apprendre
słuszna podstawa przeniesienia posiadania (dotychczasowy posiadacz przekazuje własność nowemu posiadaczowi przeniesienie odbywa się w oparciu o akceptowalną przez prawo podstawę)
141. Iusta causa possidendi
commencer à apprendre
słuszna/godziwa przyczyna objęcia w posiadanie (podstawa do wejścia w posiadanie przez zasiedzenie)
142. Causa criminalis
commencer à apprendre
sprawa kryminalna
143. Causa civilis
commencer à apprendre
sprawa cywilna
144. Culpa
commencer à apprendre
wina
145. Culpa in custodiendo
commencer à apprendre
wina w nadzorze (możliwość przypisania odpowiedzialności za czyny innych osób odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zwierzęta, dzieci)
146. Culpa in eligendo
commencer à apprendre
wina w wyborze (np. odpowiedzialność za winy podwykonawców)
147. Neglegentia
commencer à apprendre
sytuacja w której sprawca, wyraził szkodę, chociaż tej szkody nie chciał wyrządzić; wina nieumyślna
148. Dolus
commencer à apprendre
zły zamiar, podstęp (sprawca który chce wyrządzić szkodę
149. Culpa lata
commencer à apprendre
grube niedbalstwo (niezrozumienie tego, co wszyscy rozumieją)
150. Culpa levis
commencer à apprendre
lżejsze niedbalstwo
151. Culpa in concreto
commencer à apprendre
niedołożenie staranności takiej, jak w swoich własnych sprawach
152. Culpa in abstracto
commencer à apprendre
porównanie staranności sprawcy szkody, z jakąś hipotetyczną starannością jakiej należałoby dołożyć
153. Culpa in contrahendo
commencer à apprendre
niestaranność w fazie zawierania/negocjowania umowy (np. rozpoczęcie negocjacji bez zamiaru zawarcia umowy)
154. Dolus premeditatus
commencer à apprendre
popełnienie czynu w sposób zaplanowany
155. Dolus repentinus
commencer à apprendre
popełnienie czynu w sposób raptowny (nie planował, ale uczynił)
156. Dolus subsequens
commencer à apprendre
zamiar następczy (podjęcie działania w celu osiągnięcia rezultatu i w czasie jego realizacji dokonanie rzeczy, które nie były planowane)
157. Dolus directus
commencer à apprendre
zamiar bezpośredni (ktoś podjął działanie, zmierzające bezpośrednio do wywołania określonego nagannego lub przestępnego skutku)
158. Dolus coloratus
commencer à apprendre
zły zamiar zabarwiony (używany, żeby wskazać, iż nagannemu działaniu sprawcy towarzyszyło jakieś szczególne zabarwienie emocjonalne)
159. Dolus evetualis
commencer à apprendre
zamiar ewentualny (sprawca wie, że jego działanie może wywołać określony skutek i on się z nim godzi podpala dom wiedząc, że są w nim osoby, które nie mogę go samodzielnie opuścić)
160. Volenti non fit iniuria
commencer à apprendre
Chcącemu nie dzieje się krzywda
161. Casus
commencer à apprendre
przypadek
162. Casus fortuitus
commencer à apprendre
przypadek nadzwyczajny (czysto losowy)
163. Casus mixtus
commencer à apprendre
przypadek mieszany (kiedy szkoda jest następstwem zdarzenia losowego, ale jest ona następstwem niedbalstwa)
164. Casus a nullo praestantur
commencer à apprendre
za zdarzenie z powodu przypadku nikt nie jest zobowiązany do świadczenia (od nikogo nie można domagać się odszkodowania)
165. Casus sentit dominus
commencer à apprendre
zdarzenie przypadkowe dotyka właściciela (konsekwencje zdarzeń przypadkowych ponosi właściciel)
166. Vis maior / vis absoluta / vis
commencer à apprendre
siła wyższa
167. vis cui humana infirmitas resistere non potest
commencer à apprendre
siła, której ludzka słabość nie może się oprzeć
168. Periculum
commencer à apprendre
ryzyko
169. Periculum locatoris
commencer à apprendre
ryzyko wynajmującego
170. Periculum debitoris
commencer à apprendre
ryzyko dłużnika (ryzyko ponosi dłużnik)
171. Periculum in mora
commencer à apprendre
ryzyko w okresie zwłoki (zwłoka nie wykonała swoich obowiązków)
172. Lucrum cessans
commencer à apprendre
utracone korzyści
173. Damnum emergens
commencer à apprendre
rzeczywisty uszczerbek majątkowy
174. Damnum
commencer à apprendre
szkoda
175. Damnum compensare
commencer à apprendre
naprawianie szkody
176. Solutio
commencer à apprendre
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika
177. Datio in solutum
commencer à apprendre
sytuacja kiedy dłużnik za zgodą wierzyciela świadczy mu coś innego niż wynika z treści zobowiązania
178. Solutio + res
commencer à apprendre
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem rzeczy (czy świadczył to co powinien świadczyć)
179. Solutio + tempus
commencer à apprendre
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem czasu (czy we właściwym czasie wykonał zobowiązanie)
180. Solutio + locum
commencer à apprendre
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem miejsca (czy we właściwym miejscu wykonał zobowiązanie)
181. Obligatio alternativa
commencer à apprendre
zobowiązanie alternatywne/przemienne; zobowiązanie, którego wykonanie polega na tym, że dłużnik może spełnić jedno z kilku alternatywnych świadczeń
182. Solutio
commencer à apprendre
świadczenie
183. Facultas alternativa
commencer à apprendre
upoważnienie przemienne; polega na tym, że dłużnik może zwolnić się od swojego zobowiązania, spełniając inne świadczenie
184. Mora
commencer à apprendre
zwłoka
185. Mora debitoris = mora solvendi
commencer à apprendre
zwłoka dłużnika (określa sytuacje, kiedy dłużnik nie wykonał zobowiązania w prawidłowo ustalonym terminie)
186. Interpellatio
commencer à apprendre
wezwanie
187. Mora ex rei fit
commencer à apprendre
zwłoka wynika z samego stanu rzeczy (z treści umowy wynika, kiedy dane świadczenie ma być wykonane i automatycznie jeśli nie zostanie wykonane to bez wezwania ma miejsce zwłoka)
188. Fur semper moram facere videtur
commencer à apprendre
Złodziej postrzegany jest zawsze jako będący w zwłoce
189. Perpetuatio obligationis
commencer à apprendre
dosł. Uwiecznienie zobowiązania
190. Mora creditoris = mora accipienti
commencer à apprendre
zwłoka wierzyciela = zwłoka przyjmującego
191. Utile per inutile non vitiatur
commencer à apprendre
to, co jest skuteczne, nie doznaje uszczerbku ze strony tego, co jest nieskuteczne (Dotyczy problemu częściowej nieważności czynności prawnej. Częściowa nieważność czynności nie powoduje całkowitej nieważności te czynności)
192. Quod ab initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere
commencer à apprendre
To, co od początku jest wadliwe, nie może być uzdrowione z upływem czasu
193. Ratihabitio mandato comparatur
commencer à apprendre
potwierdzenie równa się zleceniu
194. Contractus ab initio voluntatis est, ex post facto necessitatis
commencer à apprendre
Zawarcie kontraktu jest dobrowolne, lecz wykonanie przymusowe
195. Contractus bilateralis
commencer à apprendre
umowa dwustronna (wyraźnie rozdzielamy dwie strony o odmiennych interesach)
196. Contractus multilateralis
commencer à apprendre
umowa wielostronna (np. umowa spółki prawa cywilnego)
197. Contractus innominatus
commencer à apprendre
brak zaskarżalności w prawie rzymskim
198. Contractus vitalitus
commencer à apprendre
umowa aż do śmierci jednej ze stron, umowa dożywotnia
199. Essentialia contractus
commencer à apprendre
przedmiotowo istotne składniki treści kontraktu
200. Naturalia contractus
commencer à apprendre
przedmiotowo przedmiotowo nieistotne składniki treści kontraktu, powinny się znaleźć w jej treści, jednakże jeśli strony ich do tej treści nie włączą czynność jest ważna, a brakujące elementy można ustalić na podstawie np. zasad współżycia społecznego
201. Accidentalia contractus
commencer à apprendre
nie wpływają na istotę kontraktu (np. na to, czy daną umowę uznamy za umowę sprzedaży czy najmu), jednakże mocą woli stron zostały podniesione do rangi istotnych (np. termin, warunek, polecenie).
202. Pacta sunt servanda
commencer à apprendre
umów należy dotrzymywać
203. Rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur]
commencer à apprendre
dosł. ‘ponieważ sprawy przybrały taki obrót’ każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca tylko w danych oznaczonych warunkach; wszelkie umowy są rozumiane w określonym stanie rzeczy
204. Impossibilium nulla obligatio est
commencer à apprendre
Nie ma zobowiązania, gdy [świadczenie] jest niemożliwe
205. Ex maleficio non oritur contractus
commencer à apprendre
Kontrakt nie rodzi się z czynu bezprawnego
206. Contractus stricti iuris
commencer à apprendre
umowa ścisłego prawa (przy której wykonaniu rygorystycznie trzymamy się treści umowy ustalonej przez strony umowy)
207. Contractus bonae fidei
commencer à apprendre
umowa dobrej wiary (charakteryzuje się tym, że przy ustalaniu ich treści sąd ma pole swobodnej oceny)
208. Bona fides
commencer à apprendre
dobra wiara (zasady współżycia społecznego)
209. Mala fides
commencer à apprendre
zła wiara
210. Venire contra factum proprium nemini licet
commencer à apprendre
nie wolno występować przeciwko temu, co wynika z własnych czynów
211. Tu patere legem quam fecisti
commencer à apprendre
powinieneś przestrzegać prawa, które uczyniłeś
212. Turpitudinem suam allegans nemo audiatur
commencer à apprendre
Powołujący się na własny występek nie będzie wysłuchany
213. Dolo facit qui petit quod redditurus est
commencer à apprendre
Działa podstępnie ten, kto żąda tego, co będzie musiał zwrócić
214. In conventionibus contrahentium voluntas potius quam verba spectanda sunt
commencer à apprendre
W umowach bardziej uwzględnia się zamiar stron, niż dosłowne brzmienie
215. In ambiguitas contra stipulatorem
commencer à apprendre
wątpliwości tłumaczy się na niekorzyść tego, kto złożył oświadczenie w sposób niejasny
216. In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis
commencer à apprendre
w umowach zawierają się milcząco także wymagania wynikające z obyczajów i zwyczaju
217. Actio negatoria
commencer à apprendre
uprawnienie właściciela do tego aby inne osoby zaniechały takich zachowań, które stanowią zakłócenie spokojnego korzystania z jego własności
218. Rei vindicatio
commencer à apprendre
skarga wydobywcza (uprawnienie właściciela do odebrania jego rzeczy od każdego kto nią faktycznie włada bez uzasadnienia prawnego do wydobycia)
219. Superficies solo cedit
commencer à apprendre
to, co znajduje się na powierzchni, przypada gruntowi
220. Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet
commencer à apprendre
Nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw, niż sam posiada
221. Accomodatio
commencer à apprendre
dostosowanie
222. Venditio
commencer à apprendre
sprzedaż
223. Proprietas
commencer à apprendre
własność
224. Animus
commencer à apprendre
zamiar polegający na traktowaniu rzeczy jako swojej
225. Corpus
commencer à apprendre
materialne władanie rzeczą
226. Bonae fidei possessor
commencer à apprendre
posiadacz w dobrej wierze (ten, który wszedł w faktyczne władanie w usprawiedliwionym przekonaniu, że nie narusza niczyich uprawnień)
227. Malae fidei possesor
commencer à apprendre
posiadacz w złej wierze (ten, który wszedł w faktyczne władanie wiedział, że narusza czyjeś uprawnienia)
228. Melior est condicio possidentis
commencer à apprendre
w jednakowej sytuacji lepsza jest pozycja posiadacza
229. Mala fides supervieniens non nocet
commencer à apprendre
późniejsza zła wiara nie szkodzi (jeżeli ktoś jest posiadaczem w dobrej wierze, a później dowiedział się, że narusza cudze uprawnienia, to nadal jest posiadaczem danej rzeczy sytuacja charakterystyczna dla nieruchomości, w szczególności dla zasiedzenia)
230. Mala fides superveniens nocet
commencer à apprendre
późniejsza zła wiara szkodzi (charakterystyczne dla ruchomości)
231. Servitus in faciendo consistere nequit
commencer à apprendre
służebność nie może polegać na działaniu
232. Servitutes
commencer à apprendre
służebności
233. Servitutibus civiliter utendum est
commencer à apprendre
służebności należy wykonywać oględnie
234. Nulli res sua servit
commencer à apprendre
nie można mieć służebności na własnej rzeczy
235. Ex testamento
commencer à apprendre
powołanie do dziedziczenia oparte na testamencie
236. Ab intestato
commencer à apprendre
dziedziczenie beztestamentowe (dziedziczenie ustawowe)
237. Contra tabulas
commencer à apprendre
dziedziczenie przeciwtestamentowe (dziedziczenie przez osoby najbliższe spadkodawcy, które zostały pominięte w testamencie zachowek)
238. Hereditas nihil aliud est, quam successio in universum ius quod defunctus habuerit
commencer à apprendre
spadkobranie to nic innego niż sukcesja w całość praw zmarłego
239. Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest
commencer à apprendre
Nikt nie może umrzeć pozostawiając dziedzica do części spadku, część zaś beztestamentowo
240. Testamentum
commencer à apprendre
testament
241. Testamentum allographum
commencer à apprendre
testament alograficzny (testament sporządzony ustnie w obecności świadków)
242. Testamentum holographum
commencer à apprendre
testament holograficzny (testament pisemny sporządzony w całości własnoręcznie)
243. Testamentum ruptum
commencer à apprendre
testament, który utracił prawną skuteczność (testament nieważny)
244. Testamentum militum
commencer à apprendre
testament wojskowy
245. Ambulatoria (enim) est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum
commencer à apprendre
zmienna jest (zatem) wola zmarłego aż do samego kresu życia
246. Falsa demonstratio non nocet
commencer à apprendre
fałszywe oznaczenie nie szkodzi
247. Imperium
commencer à apprendre
uprawnienia władcze (magistratury rzymskie, wojskowość), ale też struktura polityczna, władająca na wielkim obszarze terytorialnym
248. Regnum
commencer à apprendre
władza, rządy
249. Iudicium
commencer à apprendre
sąd, ale też wyrok, proces
250. Administratio
commencer à apprendre
administracja (pomoc; służebny charakter)
251. Actor
commencer à apprendre
powód/oskarżyciel
252. Reus
commencer à apprendre
pozwany/oskarżony
253. Actor sequitur forum rei
commencer à apprendre
powód idzie za sądem pozwanego
254. Forum est ubi domicilium est
commencer à apprendre
miejscem sporu jest sąd miejsca zamieszkania (pozwanego)
255. Cognitio extra ordinem
commencer à apprendre
proces rzymskokanoniczny, proces cywilny, proces inkwizycyjny, proces mieszany
256. Nemo iudex sine actore
commencer à apprendre
nie ma sędziego bez powoda (nie prowadzi się postępowania jeśli nie została złożona skarga)
257. Actiones semel inclusae judicio salvae permanent /lis pendens
commencer à apprendre
skargi raz wytoczone powodują stan sprawy zawisłej
258. Actio quaelibet in via sua
commencer à apprendre
każda skarga ma właściwą sobie drogę (jest rozpatrywana samodzielnie)
259. Actio personalis moritur cum persona
commencer à apprendre
roszczenie o charakterze ściśle osobistym wygasa ze śmiercią osoby której dotyczy
260. Delicta perentium liberis non nocent
commencer à apprendre
przestępstwa rodziców nie szkodzą dzieciom (karne tez)
261. Actio semel extincta non reviviscit
commencer à apprendre
roszczenie raz wygasłe nie odżywa
262. Res iudicata
commencer à apprendre
rzecz osądzona
263. Ne bis in idem
commencer à apprendre
nie dwa razy za to samo (zakaz powtórnego karania)
264. Res iudicata pro veritate accipitur
commencer à apprendre
prawomocny wyrok przyjmuje się jako prawdę (wiążące)
265. Actor non condemnatur
commencer à apprendre
powód nie może być zasądzony
266. Nemo tenetur seipsum accusare
commencer à apprendre
nikt nie jest zobowiązany do oskarżenia samego siebie
267. Actori incumbit probatio
commencer à apprendre
Na powodzie spoczywa ciężar dowodu
268. Actori incumbit onus probandi
commencer à apprendre
ciężar dowodu spoczywa na powodzie
269. Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat
commencer à apprendre
ciężar dowodu spoczywa na tym kto twierdzi, a nie na tym kto zaprzecza
270. Reus exceptiendo fit actor
commencer à apprendre
podniesienie przez pozwanego zarzutu czyni go powodem
271. Reus in exceptione actor est
commencer à apprendre
pozwany w zakresie podniesionego zarzutu jest powodem (tj. na nim spoczywa ciężar dowodu)
272. Non debet actori licere, quod reo non permittur
commencer à apprendre
Powodowi nie wolno tego, na co nie pozwala się pozwanemu
273. Audiatur et altera pars
commencer à apprendre
należy wysłuchać także drugiej strony
274. Iura novit curia
commencer à apprendre
sąd zna prawo
275. Ubi ius ibi remedium
commencer à apprendre
gdzie prawo, tam i środek (do jego realizacji)
276. Iudicis est ius dicere, non dare
commencer à apprendre
zadaniem sędziego jego stosowanie a nie tworzenie prawa
277. Iudex non calculat
commencer à apprendre
sędzia nie kalkuluje
278. Iudex suspectus
commencer à apprendre
sędzia podejrzany
279. Iudicium non debet esse illusorium
commencer à apprendre
wyrok nie powinien być pozorny
280. Nemo est iudex in propria causa
commencer à apprendre
Nikt nie jest sędzią we własnej sprawie
281. Nemo iudex sine actore
commencer à apprendre
Nie ma sędziego bez powoda
282. Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat
commencer à apprendre
Ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto zaprzecza
283. In dubio pro reo
commencer à apprendre
w razie wątpliwości na korzyść oskarżonego
284. In dubio semper id, quod minus est, debetur
commencer à apprendre
w wypadku wątpliwości, wymagane jest to co mniejsze
285. Iudex non dedit plus, quam quod petens ipse requirit / ne ultra petita
commencer à apprendre
sędzia nie może zasądzić ponad żądanie powoda
286. Reformatio in peius iudici apellatio non licet
commencer à apprendre
Sądowi apelacyjnemu nie wolno zmienić wyroku na niekorzyść zasądzonego
287. Reformationis in peius
commencer à apprendre
pogorszenie sytuacji skazanego w wyniku wyroku zapadłego w postępowaniu odwoławczym
288. Ubi societas, ibi ius
commencer à apprendre
gdzie społeczeństwo, tak i prawo (różne źródła antyczne)
289. Auctoritas, non veritas facit legem
commencer à apprendre
władza a nie prawda jest źródłem prawa
290. Lex facit regem
commencer à apprendre
prawo czyni króla
291. Fortior est custodia legis quam hominis
commencer à apprendre
silniejsza jest ochrona prawna niż ludzka
292. De minimis non curat praetor
commencer à apprendre
pretor (władza) nie zajmuje się błahostkami
293. De minimis non curat lex
commencer à apprendre
prawo nie zajmuje się błahostkami (forma anglosaska)
294. Iustitia nemini neganda
commencer à apprendre
nikomu nie należy odmawiać sprawiedliwości
295. Nulla taxatio sine representatione
commencer à apprendre
nie ma opodatkowania bez demokratycznego umocowania
296. Fiscus sepmer locuples solvendo
commencer à apprendre
skarb państwa jest zawsze wypłacalny
297. In tributis non admittur compensatio
commencer à apprendre
w przypadkach długów podatkowych nie dopuszcza się potrącenia
298. Quod semel sumpsit, fiscus numquam reddit
commencer à apprendre
skarb państwa nigdy nie oddaje tego, co raz przyjął
299. Ius canonicum
commencer à apprendre
prawo kanoniczne
300. Ratio legis
commencer à apprendre
cel konkretnej sprawy
301. Ratio iuris
commencer à apprendre
cel prawa, porządku prawnego
302. Ratio legis est anima legis
commencer à apprendre
sens ustawy jest jej duszą
303. Nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet
commencer à apprendre
nikt nie może przenieść na drugą osobę więcej praw, aniżeli sam posiada
304. Accessio cedit principali
commencer à apprendre
rzecz przyłączona dzieli los rzeczy głównej
305. Ambiguitas contra stipulatorem
commencer à apprendre
sformułowania dwuznaczne rozumieć należy przeciw składającemu oświadczenie
306. Ambulatoria est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum
commencer à apprendre
Wola spadkodawcy może być zmieniona aż do ostatniego tchnienia
307. Dies interpelat pro homine
commencer à apprendre
termin wzywa za człowieka
308. Dolus omnimodo puniatur
commencer à apprendre
podstęp jest karany w każdym przypadku
309. Emptio tollit locatum
commencer à apprendre
kupno przekreśla najem
310. In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis
commencer à apprendre
w umowach jest milcząco zawarte to, co stanowi zwyczaj i obyczaj
311. Male iure nostro uti non debemus
commencer à apprendre
nie powinniścmy źle używać naszego prawa
312. Melior est condicio posidentis
commencer à apprendre
lepsza jest pozycja posiadacza
313. Qui tacet, consentire videtur ubi loqui potuit et debuit
commencer à apprendre
Kto milczy, ten zdaje się zgadzać gdy ktoś mógł i powinien był mówić
314. Semel heres semper heres
commencer à apprendre
kto raz zostanie dziedzicem pozostaje nim na zawsze
315. Tutor rem pupili emere non potest
commencer à apprendre
opiekun nie może nabyć rzeczy osoby poddanej jego opiece
316. Vim vi repellere licet
commencer à apprendre
siłę wolno odeprzeć siłą
317. Accessio
commencer à apprendre
akcesja
318. Actus
commencer à apprendre
akta
319. Adoptio
commencer à apprendre
adopcja, przysposobienie
320. Apellatio
commencer à apprendre
apelacja
321. Cautio
commencer à apprendre
kaucja, zabezpieczenie
322. Cessio
commencer à apprendre
cesja, przeniesienie wierzytelności
323. Clausula
commencer à apprendre
klauzula
324. Compensatio
commencer à apprendre
kompensacja, potrącenie
325. Contractus
commencer à apprendre
kontrakt
326. Donatio
commencer à apprendre
darowizna
327. Exceptio
commencer à apprendre
wyjątek
328. Depositum
commencer à apprendre
depozyt, przechowanie
329. Delictum
commencer à apprendre
delikt, czyn niedozwolony
330. Vindicatio
commencer à apprendre
windykacja
331. Inventarium
commencer à apprendre
inwentarz
332. Legalis
commencer à apprendre
legalny, prawny
333. Legtum
commencer à apprendre
legat, zapis
334. Mandatum
commencer à apprendre
mandat, zlecenie
335. Novatio
commencer à apprendre
nowacja, odnowienie
336. Occupatio
commencer à apprendre
zawłaszczenie, okupacja
337. Pactum
commencer à apprendre
pakt, umowa
338. Poena
commencer à apprendre
kara
339. Precarium
commencer à apprendre
prekarium
340. Prohibitio
commencer à apprendre
zakaz
341. Promulgatio
commencer à apprendre
promulgacja
342. Provincia
commencer à apprendre
prowincja
343. Privatus
commencer à apprendre
prywatny
346. Sanctio
commencer à apprendre
sankcja
347. Successio
commencer à apprendre
sukcesja

Vous devez vous connecter pour poster un commentaire.