8 i 9 temat

Funkcja fiskalna

polega na gromadzeniu dochodów budżetowych (pochodzących głównie z podatków) umożliwiających utrzymanie aparatu państwowego oraz realizację określonych zadań

Funkcja redystrybucyjna

umożliwia dokonywanie pożądanych zmian w podziale dochodu narodowego

Funkcja stymulacyjna

polega na oddziaływaniu dochodów i wydatków budżetu państwa na życie gospodarcze i społeczne

Funkcja alokacyjna

polega na realizacji inwestycji finansowanych z budżetu państwa, na dostarczaniu dóbr publicznych

Wpływy publiczne

to wszystkie środki pieniężne zasilające rachunki władz publicznych (rządowych i samorządowych).

Podatki

Podatki są to przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenia pieniężne pobierane przez państwo na podstawie przepisów prawa w celu uzyskania dochodów na pokrycie wydatków państwowych.

podatki dochodowe

czyli pobierane od dochodów osobistych ludności oraz od dochodów osób prawnych

podatki konsumpcyjne,

czyli nakładane na produkty i usługi będące przedmiotem obrotu,

podatki majątkowe

płacone od posiadanego majątku oraz od przenoszenia praw do majątku.

Podatek bezpośredni

– płacą osoby fizyczne i osoby prawne, które osiągnęły dochód; wiadomo kto, kiedy, ile i dlaczego zapłaci podatek

Podatek pośredni

podatek wliczony w cenę dóbr i usług; podatki pośrednie do budżetu odprowadzają osoby prawne (firmy), podatki pośrednie obciążają ostatecznych nabywców. Podatek pośredni płacony jest przez nabywcę dobra obciążonego tym podatkiem

Skala podatkowa Progresywna

w miarę wzrostu dochodu stawka podatkowa rośnie, płaci się coraz większą część dochodu w formie podatku

Skala podatkowa Proporcjonalna

w miarę wzrostu dochodu stawka podatku jest taka sama; płaci się zawsze taką samą wyrażona w % część dochodu w formie podatku

Skala podatkowa Regresywna

w miarę wzrostu dochodu stawka podatkowa maleje, płaci się coraz mniejszą wyrażoną w % część dochodu w formie podatku

cztery zasady podatkowe:

Zasada sprawiedliwości (równości), Zasada pewności - wysokość podatków powinna być z góry określona, Zasada dogodności - Zasada taniości

Sztywne wydatki budżetowe

wydatki, których zmiana wymaga zmian instytucjonalnych. (zmiany prawa

Saldo budżetu

różnica między dochodami a wydatkami państwa

Budżet zrównoważony

wydatki = dochody

Deficyt budżetowy

nadwyżka wydatków państwa na dochodami państwa. to różnica pomiędzy wydatkami a dochodami rządu w konkretnym roku.

Nadwyżka budżetowa

nadwyżka dochodów państwa nad wydatkami państwa

Dług publiczny

całkowite, pozostające do spłaty zadłużenie państwa

Pasywna polityka fiskalna

polega na wykorzystaniu właściwej niektórym instrumentom wrażliwości na zmiany poziomu dochodu narodowego, zatrudnienia i innych wielkości ekonomicznych

Polityka ekspansywna

zmierza do pobudzenia aktywności gospodarczej poprzez stymulowanie popytu globalnego

Polityka restrykcyjna

zmierza do hamowania ożywionej działalności gospodarczej w celu niedopuszczenia do jej „przegrzania”(skutkiem przegrzania może być wzrost stopy inflacji), poprzez hamowanie popytu globalnego

Rolowanie długu

polega na spłacie wyemitowanych obligacji i bonów skarbowych w momencie gdy nadchodzi moment ich wykupu, nie z oszczędności, a z pieniędzy, które pochodzą z zaciągnięcia nowego długu.

Agencja ratingowa (ang. credit rating agency)

firma zajmująca się oceną wiarygodności kredytowej podmiotów pożyczających pieniądze: spółek, funduszy, banków, organizacji i rządów państw, a także oceną samych instrumentów dłużnych.

Siła robocza

osoby, które są zdolne do pracy, chcą i mogą pracować, część populacji w wieku produkcyjnym, która pracuje lub szuka pracy

Stopa bezrobocia

odsetek siły roboczej, która nie ma pracy, lecz chce i może pracować

Bezrobocie

to fakt nieposiadania pracy przez osoby, które są w odpowiednim wieku, są do pracy zdolne i chętne i pomimo aktywnych poszukiwań, nie mogą znaleźć płatnego zajęcia

Bezrobocie dobrowolne

to pozostawanie bez pracy osób, które nie są skłonne podjąć pracy, bo obowiązujące stawki płac są zbyt niskie

Bezrobocie przymusowe

to pozostawanie bez pracy osób, które przy obowiązujących stawkach płac są skłonne podjąć pracę, ale nie ma dla nich wolnych miejsc pracy

Bezrobocie strukturalne

niedopasowanie umiejętności lub lokalizacji, niedopasowanie podaży pracy do popytu na pracę

Bezrobocie sezonowe

bezrobocie powodowane przez sezonowe zmiany w popycie na pracę na przestrzeni roku

Bezrobocie frykcyjne

bardzo trudny (niektórzy mówią, że niemożliwy) do obniżenia poziom bezrobocia

Bezrobocie cykliczne, bezrobocie keynesowskie

Wynika z niedostatku popytu globalnego Pojawia się, gdy spadek popytu globalnego spowodował spadek produktu i spadek zatrudnienia poniżej poziomu zapewniającego pełne zatrudnienie

Pełne zatrudnienie

pełne zatrudnienie ma miejsce wówczas, gdy występuje jedynie bezrobocie frykcyjne, strukturalne lub sezonowe

Prawo Okuna

zależność między rzeczywistą i naturalna stopą bezrobocia a faktycznym i potencjalnym produktem.

Luka GNP

różnica pomiędzy potencjalnym a rzeczywistym GNP

Inflacja

to proces wzrostu ogólnego poziomu cen w gospodarce w pewnym (danym) okresie

inflacja pełzająca

(0-5% rocznie), nie wywołuje poważniejszych trudności w gospodarce, ani negatywnych skutków

inflacja krocząca

(5-10%), ma tendencje do wymykania się spod kontroli, może deformować procesy ekonomiczne i hamować realny wzrost PKB

inflacja galopująca

(10-150%), poziom dwu i trzy cyfrowy powoduje poważne zniekształcenia w gospodarce, głównie w rachunku ekonomicznym i w rachunku PKB

hiperinflacja

(powyżej 150%), niemożliwe są zachowania racjonalne ekonomicznie, rachunek ekonomiczny i racjonalność gospodarcza zostaje wyeliminowana, powszechna ucieczka od pieniądza.

Stagflacja

gospodarkę cechuje wysoka stopa bezrobocia i inflacji oraz niski poziom aktywności gospodarczej, Stagflacja to stagnacja gospodarcza w warunkach inflacji.

Slumpflacja

charakteryzuje się wzrostem ogólnego poziomu cen i spadkiem PKB i bezrobociem;

wraz z inflacją i bezrobociem występuje

recesja

Agflacja

to wzrost cen żywności w skali globalnej

Dezinflacja

to spadek tempa wzrostu cen (inflacji). oznacza, że ceny rosną wolniej niż w poprzednim okresie, nadal jednak rosną i inflacja trwa