Zobowiązania z deliktów i jak gdyby z deliktów

Co to były delikty?

Były to czyny niedozwolone naruszające osobiste lub majątkowe interesy jednostek. Ich dokonanie powodowało powstanie zobowiązania między sprawcą a poszkodowanym. Sprawca mógł domagać się za pomocą skargi reipersekutoryjnych naprawienia szkody, a za pomocą skarg penalnych zapłacenia kary prywatnej. Mógł też domagać się zapłacenia kary i naprawienia szkody za pomocą skarg mieszanych.

Co było cechą charakterystyczną odpowiedzialności deliktowej?

Cechą charakterystyczną odpowiedzialności deliktowej była kumulacja skarg penalnych. Gdy kilka osób popełniło delikt zapłata kary penalnej nie zwalniała z tego obowiązku pozostałych wierzycieli.

Wymień delikty prawa cywilnego.

Kradzież, rabunek, zniewaga, bezprawne wyrządzenie szkody.

Wymień znane ci delikty prawa pretorskiego?

Podstęp, użycie bezprawnej groźby, działanie na szkodę wierzyciela, gorszenie cudzego niewolnika.

Co to jest kradzież?

Kradzież jest to świadomoe, bezprawne, potajemne przywłaszczenie cudzej rzeczy ruchomej lub jej używania z chęci zysku.

Wymień trzy typy kradzieży.

Furtum rei - kradzież rzeczy, furtum possessionis - kradzież posiadanie, furtum usus - kradzież używania.

Co to jest kradzież jawna i niejawna?

Kradzież jawna furtum manifestum polegała na tym, że sprawca został pochwycony na gorącym uczynku i w miejcu i momencie popełniania deliktu. Przeciwieństwem było furtum nec manifestum.

Jakie były skargi z tytułu kradzieży?

Poszkodowany mógł wystąpić ze skargą penalną w postaci actio furtii. Zasądzenie z tytuły kradzieży furtum manifestum opiewało na poczwórną wartośc rzeczy skradzionej, a z tytułu furtum nec manifestum na podwójną. Byłya to skarga infamująca. Ponadto sprawca kradzieży musiał zwrócić skradzioną rzecz. Przysługiwaly mu zwykłe środki ochrony swojego prawa - rei vindicatio oraz actio Publiciana. Na podstawie condictio furtiva poszkodawny mógl domagać się zwrotu wartości skradzionej rzeczy jeżeli sam z

Co to był rabunek?

Rabunek to kradziez kwalifikowana polegająca na odebraniu cudzych rzeczy przy użyciu przemocy. Poszkodowanemu przysługiwala skarga actio vi bonorum raptorum, za pomocą której mógł domagać się zwrotu poczwórnej wartości skradzionej rzeczy.

Co to jest iniuria?

Iniuria czyli zniewaga to bezprawne i rozmyślne naruszenie godności osobistej lub dobrego mienia osoby wolnej. Poszkodowany mógł wystąpić z actio iniuriarum. Była to skarga o wydanie kary pieniężnej. Wysokość tej kary w przypadku lżejszej zniewagi szacował poszkodowany, w przypadku cięższej zniewagi magistratura. Była to skarga infamująca. Skarga wygasała w momencie śmierci sprawcy deliktu lub poszkodowanego.

Co to jest damnum iniuria datum?

Damnum iniuria datum to bezprawne wyrządzenie szkody w cudzym majątku. Przestępstwo to było regulowane w lex Aquilia de damno. Zostały tam uregulowane różne rodzaje szkód, tj. odpowiedzialność za zabicie niewolnika lub zwierzęcia czworonożnego należącego do pecus, odpowiedzialnośc adstypulatora - wierzyciela ubocznego, który zamiast żądać od dłużnika zapłaty nieuczciwie umorzył dług, zniszczenia, złamania cudzej rzeczy, zranienia niewolnika etc.

Jaka skarga przysługiwała poszkodowanemu w sposób bezprawny?

Poszkodowanemu w sposób bezprawny przysługiwała actio de Aquiliae. Wysokość kary pieniężnej określała ustawa, ale w przypadku bezpodstawnego zaprzeczenia popełnienia przestępstwa zasądzano na sumę dwukrotnie wyższą.

Co to jest wina akwilińska?

Pojęcie winy akwilińskiej obejmowało umyślne spowodowanie szkody, popełnienie szkody wskutek niedbalstwa, fachowości, każdej winy. Odpowiedzialnosc mogła być wyłączona jeżeli przestęstwo zostało dokonane przez przypadek.

Jak do kwestii związku działania sprawcy i szkody odnosili się prawnicy okresu klasycznego?

Prawnicy okresu klasycznego uważali, ż eni musi istnieć ścisły związe pomiędzy działaniem sprawcy, a wyrządzoną szkodą. Odpowiada się np. za neipodanie niewolnikowi lekarstwo w porę wskutek czego nastąpoił zgon.

Co to jest metus?

Metus to wada oświadczenia woli przy zawarciu czynności prawnej i delikt prawa pretorskiego polegający na tym, że kto pod wpływem przymusu psychicznego zawarł niekorzystną czynność prawną. Poszkodowanemu przysługiwała skarga actio quod metus causa. Za jej pomocą mógł się domagać zapłącenia poczwórnej wartości szkody poniesionej wskutek zawarcia czynności pod wpływem obawy.

Co to jest dolus?

Dolus to świadome i celowe wprowadzenie innej osoby w błąd wskutek czego dokonywała ona niekorzystnej dla siebie czynności prawnej, przez co doznawała szkody majątkowej.

Co służyło ochronie poszkodowanym przez dolus?

Actio doli o wyrównanie szkód.

Co to jest fraus creditorum?

Frus creditorum to działanie na szkodę wierzyciela. Polega na tym, że ktoś przez cyznności faktyczne lub prawne pomniejsza swój majątek, co uniemożliwia wierzycielowi egzekwowanie pretensji.

Jakie znasz środki ochrony wierzyciela?

Wierzyciel, który doznał szkody w wyniku fraus creditorium mógł skierować przeciwko temu, kto nabył majątek niewypłacalnego dłużnika interdictum fraudorium Przysługiwała mu tez skarga paulińska przeciwko fraudatorowi i osobom trzecim, które odniosły korzyśc majątkową z aktów nieucziciwego łużnika.

Co to są zobowiązania jak gdyby z deliktów?

Zobowiuązania jak gdyby z deliktów wywoływały podobne skutki co zobowiązanai z deliktów. Rózniły si ejednak tym, że nie zawsze powstawały z winy sprawcy, jak w przypadku deliktu, ale przede wszystkim z niedbalstwa i braku fachowej umiejętności.

Jakie znasz rodzaje zobowiązań jak gdyby z deliktu?

Wyrządzenie szkody na skutek wyrzucnia lub wylania, zagrożenie ruchu przez postawienie lub wywieszenie rzeczy i odpowiedzialność sędziego za niewłaściwe prowadzenie procesu. Jeżeli przechodzień doznał szkody w ywniku wyrzucenia lub wylania czegoś z budynku przysługiwała mu skarga za pomocą której mógł domagać się podwójnej wartości wyrządzonej szkody. Odpowiadał ten, któ był właścicielem mieszkania. Skarge przeciwko temu, kto stwarzał zagrożenie na drodze publicznej mógł wnieśc każdy. Jeżeli sęd