XIX w.

Pozytywne zjawiska XIX w.

-wiek pary i elektryczności,- rozkwit nauki i edukacji, - poszukiwanie nowych ziem, kultur, nowej techniki, kult nauki, - walka sufrażystek o równouprawnienie, - wiara w postęp, nieograniczony postęp człowieka, WPŁYW NA SZTUKE: impresjonizm, kubizm, secesja, realizm, -badania geograficzne Afryki, Ameryki, -Odkryto Uran i Neptun. (+osiągnięcia naukowe)= LA BELLE EPOQUE

Wpływ nowej techniki XIX w. na życie społeczne.

-kanalizacja, oświetlenie miast. - podniesiono poziom higieny, wywożono śmieci w miastach, -opracowano nowe metody leczenia, - nowoczesne pielęgniarstwo (Florence Nightingale= wzrost dł.życia o 15 lat) -rozwój mobilności ludności---> komunikacja miejska- tramwaje metro, komunikacja międzynarodowa, kanały: sueski, kiloński, panamski. Rola mass mediów, propagandy, światowe wystawy, pojawienie się nagrody Nobla od 1901, narodziny skautingu. 1896- PIERRE de COUBERTIN -I NOWOŻYTNA OLIMPIADA W ATENAC

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE ROZWOJOWI KAPITALIZMU MONOPOLISTYCZNEGO.

-Eksplozja demograficzna w II poł XIX w. 1500 mln ludzi na świecie. postęp medycyny- lepsze wyżywienie, spadek śmiertelności. - masowe migracje. 34 mln opuściły europę w latach 1871-1914 gdzie najwięcej wyjechało do Australii i Ameryk. migracje ze wsi do miast, szybka urbanizacja, postęp techniczny, walka o rynki zbytu i surowce. duża rola handlu międzynarodowego, upadek małych przedsiębiorstw, konieczność posiadania duzych kapitałów- stąd zjednoczenie przedsiebiorstw.

Formy zjednoczenia przesiębiorstw:

1. spółki akcyjne-forma kumulacji drobnych kapitałów z udziałek akcjonariuszy. 2 Monopol- wyłączne prawo do działalności ekonomicznej w określonej dziedzinie, na pewnym terenie. 3. koncern- grupa przedsiębiorstw prawie niezależnych, powiązanych udziałami finansowymi. 4. Kartel- porozumienie samodzielnych przedsiębiorstw tej samej gałęzi produkcji= reguluje zakupy, produkcje, zbyt, cenę. 5. trust- związek przedsiębiorstw róznych gałęzi w koncentracji pionowej 6. syndykat zwiazek przedsiębiorstw z

Skutki rozwoju kapitalizmu monopolistycznego:

zwiększenie różnorodności produkowanych towarów(taniały); upadek drobnej wytwórności rzemieślniczej, wzrost liczby robotników; wpływ właścicieli kapitałów na politykę(poszukiwanie i ochrona rynków zbytu, ekspansja kolonoalna, wywóz kapitałów, ostra rywalizacja między monopolami); uzależnienie państw słabszych od bogatych, wpływ na rolnictwo, przejście z gospodarki regionalnej do światowej.

Przyczyny ekspansji kolonialnej

EKSPLOZJA DEMOGRAFICZNA: rozwój osadnictwa, poszukiwanie pracy, możliwość kariery dla osób przedsiębiorczych. POTRZEBY GOSPODARKI WIELKOPRZEMYSŁOWEJ: poszukiwanie tanich surowców, potrzeba taniej siły roboczej, opanowanie rynków zbytu, Tworzenie baz wojskowych, protektoratów, Cele misyjne, Posiadanie kolonii było oznaką potęgi i bogactwa, sposób usuwania problemów gospodarczych metropolii. Imperializm- dążenie państwa do dominacji militarnej, politycznej lub gospodarczej nad resztą świata. misja

Powstania antykolonialne:

1 wojna opiumowa (1839-42) Anglicy sprzedawali nielegalnie do Chin indyjskie opium= władze chin skonfiskowały towar, co doprowadziło do wojny i ostatecznego zwyciestwa Anglii.(otrzymała Honkong i ustepstwa w handlu w Chinach <otwarto 5 portów>). Powstanie sipajów (żołnieży hinduskich w armii brytyjskiej w Indiach) w 1857-58. Anglia przeprowadziła reformy tworząc cesarstwo Indii, którym zarządzał wicekról podległy królowej Wiktorii. 3. Powstanie bokserów w Chinach 1899r.-powstanie przeciwko cesar

Sytuacja gospoarcza w XIX w. w Europie

prod. mnufakturowa----> prod. fabryczna. *duża ilość tańszych produktów. *rozwój handlu. * rozwój śr. transportu. *wzrost podaży siły roboczej.* upadek domowego rzemiosła i odejście "nawdwyżej ludności" ze wsi do miast.* rewolucja przemysłowa doprowadziła do kryzysu drobnej wytwórczości. *powstanie 2 antagonistycznych grup społecznych- kapitalistów i robotników.

Warunki życia robotnika w XIX w. w Europie. -ewolucja

1. 1). duży napływ ze wsi. 2) konkurencja na rynku pracy, niższe płace, gorsze warunki życia. 3) liczyły się kwalifikacje i życiowa aktywność. 4) zatrudnianie kobiet i dzieci. 5) długi dzień pracy i ciężkie wypadki w pracy, brak ubezpieczeń. 2. walka o poprawę położenia robotników: ruch luddystów- mechanizacja jako przyczyna nędzy robotników, czartyzm, pierwsze związki zawodowe,

I Międzynarodówka i II międzynarodówka.

Międzynarodowe Stowarzyszenie Robotników (Pierwsza Międzynarodówka) - międzyn. organizacja robotnicza założona w 1864 roku w Londynie. - pomoc dla robotników w walce, fundusze dla robotników, robotnicy otrzymali prawa wyb. w Anglii, Popierali komunę paryską. II Mdzyn. 1889 Paryż. (postulaty) walka o ustawodawstwo socjalne, 8h dzień pracy, zakaz pracy dzieci, upowszewchnienie oświaty,

Znaczenie rozwoju ruchu robotniczego:

proletariat stał się poważną siłą roboczą, świadomą celów walki, zakładano partie polityczne, związaki zawodowe, prawo robotników do zrzeszania się, dążenie do sprawiedliwego podziału dóbr, wpływ na chrześcijańską demokr. ROZBUDOWA USTAWODAWSTAW SOCJALNEGO: ubezpieczenia spoleczne, ograniczenie czasu pracy, wolne niedziele, W II poł XIX W. POPRAWIŁ SIĘ STATUS ROBOTNIKÓW: Kwalifikacje, służba wojskowa, oświata, cześć robotników przeszła do klasy średniej, dostęp do parlamentu.

Przyczyny powstanie pierwszych kółek socjalistycznych w PL.

-rozwój kapitalizmu, przemysłu, ciężkie warunki pracy i życia robotników, braku ubezpieczeń, pozytywistyczne idee nie zmieniły rzeczywistości(nie ograniczyły represji zaborców, nie zmieniły położenia najuboższych), rola emigracji

Partie Socjalistyczne w PL.

1. Wielki Proletariat - Międzynarodowa Socjalno- Rewolucyjna pratia Proletariat. 1882 Ludwik Waryński. PPS- stanisław Mendelson, Feliks Perl, Bolesłw Limanowski. Miał doprowadzić do powstania jednej partii, utworzono Zw. Zagranicznych Socjalistów Polskich. (1892) 3. Polska Partia Socjalno-Demokratyczna Galicji i Śląska Cieszyńskiego - 1897. Herman Diamand i Her. Liberman 4. Socjaldemokracja Król Polskiego 1893 I Litwy 1900. Róża Luksemburg, Julian Marchlewski, Adolf Warski. (prog. rewolucyjny, w

2 nurty w polskim ruchu socjalistycznym

*reformistyczny- tam gdzie migli działać legalnie: PPS, PPSD,* rewolucyjny- gdzie działalnośc była nielegalna, SDKPIL, wielki proletariat

Rozław w PPS

mały wpływ PPs na ziemiach zab, prosukiego i w Galicji. GR STARYCH- Piłsudski- cheli tworzyć org. spiskowo-bojowe GR MŁODYCH- przeciwni idei powstańczej, opowiadali się za rewolucją. 1906 PPS frakcja rewolucyjna Piłsudski PPS Lewica Maria Koszutska zblizona programowo do SDKPiL