W4: Rodzaje gospodarek

Gospodarka zamknięta

Samowystarczalność, żeby oszczędzić trzeba ograniczyć konsumpcję, np. Chiny i Japonia w XIX wieku, ZSRR

Gospodarka otwarta

Oszczędności są zasilane częściowo ze źródeł zewnętrznych (pożyczki, darowizny, nadwyżki eksportu)

Gospodarka centralnie planowana

Duże zaangażowanie kraju w mechanizmy rynkowe, przedsiębiorstwa państwowe, wiele wad

Gospodarka wolnorynkowa/rynkowa

Państwo jedynie "stróżuje" nad prawem. Własność prywatna, problemy związane z monopolem, rynkami nieakceptowanymi społecznie, rozwarstwieniem społecznym.

Sołeczna gospodarka rynkowa

(w Polsce G. Kołodko) wolność jednostki, gospodarka ma być sprawna, reguły etyczne, budżet nie może rosnąć szybciej niż wzrost gospodarczy

"Ojciec" ekonomii dobrobytu

Pigou

W celu zapewnienia wzrostu wydajności gospodarczej należy zapewnić społeczeństwu:

odpowiednią edukację • ochronę zdrowia • podstawowe warunki życia

Cechy państwa dobrobytu

równy podział dóbr (jebany social), wysokie podatki, aktywna polityka rządu na rynku pracy, wolność i swoboda prowadzenia działalności gospodarczej

Założenia gospodarki rynkowej

większość zasobów to własność prywatna, w skład gospodarki wchodzą 2 podmioty gospodarcze - gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, 2 rodzaje rynków - dobra konsumpcyjne i czynniki produkcji

Elementy rynku w ujęciu klasycznym

Popyt, podaż, cena

Elementy rynku w ujęciu liberalnym

Popyt 2. Podaż 3. Cena 4. Własność prywatna, 5. Konkurencja 6. Przedsiębiorca i przedsiębiorczość 4. Swoboda podejmowania decyzji 5. Swoboda wejścia i wyjścia z rynku

Wolność ekonomiczna

swoboda użytkowania przez podmioty posiadanych przez nie zasobów zgodnie z ich preferencjami (w celu realizacji ich własnych interesów)

Funkcje konkurencji (wg Hayek’a)

selekcji • motywacyjną • generującą informację oraz wiedzę

Błędy rynku

Popyt nie zawsze wyraża racjonalne preferencje | Nie istnieje model konkurencji doskonałej | cena netto =/= cena brutto | Tendencja do monopolizacji | Asymetria informacji

Efekt gapowicza (tzw. „jazda na gapę”)

powstaje gdy nie można kogoś, kto nie zapłacił za dane dobro, wykluczyć z konsumpcji danego dobra (nie zapłaciłem, a i tak z tego korzystam).

Tragedia wspólnego pastwiska

Wszyscy ludzie pędzą do ruiny, każdy w pogoni za swym własnym interesem, w społeczeństwie, które wierzy w wolność korzystania ze wspólnych zasobów. Wolność korzystania ze wspólnych zasobów przynosi ruinę wszystkim

Jak rozwiązać, zapobiegać tragedii wspólnego pastwiska

1. Ustanowienie praw własności 2. Regulacje dot. użytkowania zasobów 3. Oddolne instytucje