Prawo feudalne zachodniej Europy - historyczny rozwój

Dlaczego zaczęto spisywać prawa w państwach germańskich?

Władcy germańscy szanowali zasadę osobowości prawa dlatego spisywali prawa poszczególnych szczepów i ludności podbitej, aby móc je potem stosować w sądach. Poza tym widziano konieczność zmuszenia sędziów do ścisłego przestrzegania prawa.

Co nazywamy leges barbarorum?

Były to spisy prawa zwyczajowego poszczególnych szczepów germańskich. Często nazywane były mianem "pactus". Władca zawierał swego rodzaju umowę z ludem. Innymi słowy leges barbarorum powstawały we współpracy władcy z przedstawicielami szczepów.

Jakie są cechy charakterystyczne leges barbarorum?

Były spisywane w języku łacińskim, miały charakter kazuistyczny i odnosiły się głównie do prawa karnego i procesowego, rzadziej do prywatnego.

Co to jest Lex Visigothorum?

Spis prawa germańskiego dokonany w 475r. z inicjatywy króla Euryka (stąd też jest nazywany lex Eurici). zasługuje na szczególną uwagę ponieważ jest najstarszym spisem prawa germańskiego. Powstawał pod wpływem prawa rzymskiego.

Co to jest Lex Salica Francorum?

Jest to spis prawa Franków salickich - założycieli państwa frankońskiego. Zwany również Pactus legis Salicae. Powstawał w latach 507-511 i był prawdopodobnie praca prywatną. Wywarł duży wpływ na spisy praw innych szczepów m.in. Alamanów i Bawarów. Lex Salica objęło prawo zwyczajowe obowiązujące w sądownictwie ludowym Franków salickich. Było wolne od wpływów prawa rzymskiego. Obejmowało 65 artykułów, które regulowały kwestie związane z prawem karnym i procesowym. W późniejszych wiekach Lax Salica

Co to jest Lex Longobardorum?

Jest to edykt króla Rotara z 643r. Stał na wysokim poziomie techniki kodyfikacyjnej i z tego punktu widzenia był wśród wszystkich spisów praw germańskich najdoskonalszy. Głosił zasadę terytorialności. Uwzględniał niektóre instytucje rzymskie jednak ich organizację naginał do prawa germańskiego. Lex Longobardorum było udoskonalane w poźniejszych wiekach średniowiecza, szczególnie przez prawników ze szkoły w Pawii założonej w Xwieku. Wywarło szczególny wpływ na kształtowanie się prawa karnego w pó

Jaką rolę pełniło prawo stanowione w państwach wczesnogermańskich?

Prawo stanowione rozwijało się równolegle do prawa zwyczajowego. Pozostawało jednak w cieniu tego drugiego. Było tworzone przez władców germańskich, którzy wydawali kapitularze.

Co to były Capitularia legibus addenda?

Były to kapitularze wydane jako uzupełnienie praw szczepowych (leges barbarorum). Mogły tez zmieniać te prawa.

Co to były Capitularia per se scribenda?

Kapitularze powstające niezależnie od leges barbarorum. Obowiązywały wszystkich mieszkańców państwa. Odgrywały rolę unifikacyjną.

Omów zasadę osobowości prawa w państwach wczesnogermańskich.

W państwie Franków każdy człowiek rządził się własnym, szczepowym prawem. Przed sądem dokonywał tzw. professio iuris (wyznania prawa), co służyło rozstrzygnięciu wedle jakiego prawa ma być sądzony. wywoływało to rożnego rodzaju kolizje w przypadku, gdy przed sądem stawały osoby z rożnych szczepów. Wypracowano więc pewne reguły ich rozwiązywania np. posługiwano się prawem pozwanego, nie powoda. Już w XI w. w państwie francuskim zasada osobowości prawa została wyparta przez zasadę terytorialności.

Jakie funkcje pełniły leges barbarorum w XI i XII w.?

Po podziale państwa frankońskiego na Francję i Niemcy leges barbarorum poszły w zapomnienie. Przyczyną było obniżenie się kultury prawniczej i coraz węższa znajomość łaciny. Duchowni skupili się przede wszystkim na rozwoju prawa kanonicznego. Władze świeckie zaś kierowały się niespisanym prawem zwyczajowym przekazywanym drogą ustnej tradycji.

Omów charakter praw zwyczajowych we Francji.

We Francji ukształtowała się bardzo duża ilość praw zwyczajowych. Istniały prawa, które obowiązywały na terenie całych prowincji np. prawo Normandii czy Bretanii, jednak wiele praw miało charakter ściśle lokalny. Na północy dominowały prawa odwołujące się do tradycji germańskich praw zwyczajowych (leges barbarorum). Kraje, w których obowiązywały te prawa są nazywane pays du droit coutumier - kraje prawa zwyczajowego. W XV w. na północy funkcjonowało ok. 360 takich praw. Na południu z kolei przew

Omów charakter praw zwyczajowych w średniowiecznych Niemczech.

W Niemczech, podobnie jak we Francji, wystąpiło zjawisko partykularyzmu prawa, ale nie na tak szeroką skalę. Istniały duże systemu praw, mianowicie prawo saskie, szwabskie i frankońskie, które zdominowały większość terenów państwa. Poza tym dużą rolę w utrzymywaniu względnej jedności prawa odegrały systemy praw miast tj. Lubeka, Magdeburg czy Kolonia. Zasada terytorialności zaczęła obowiązywać w Niemczech w XIIw.

Jakie skutki miało spisywanie praw zwyczajowych w XIIIw.?

Spisanie praw zwyczajowych odbierało prawom cechę niepewności. Odgrywało też istotną rolę w jednoczeniu systemów prawnych. Tereny nieposiadające spisanych praw często przejmowały od sąsiadów prawa spisane.

Jak odbywało się spisywanie praw zwyczajowych w XIIIw.?

Prawa zwyczajowe spisywano z inicjatywy osób prywatnych, nie z polecenia władcy. Miały charakter nieoficjalny.

Omów krótko Wielką Księgę Prawa Zwyczajowego Normandii.

Jest to księga powstała w 1250r. Została uznana za oficjalny spis zwyczajowego prawa normandzkiego.

Omów krótko Zwyczaje Beauvaisis.

Spis prawa zwyczajowego dokonany w 1280r. przez Filipa de Remy - pana Sire de Beaumanoir. Autor był człowiekiem wykształconym, znał prawo rzymskie i kanoniczne. Udało mu się, na wysokim poziomie prawniczym oddać charakter tamtejszego prawa zwyczajowego.

Co to jest Zwierciadło Saskie?

Jest to spis niemieckiego prawa zwyczajowego z terenu wschodniej Saksonii dokonany w latach 1220-1235 przez rycerza saskiego Eike von Repkova. Sporządzony w języku łacińskim, później przełożony przez samego autora na język dolnoniemiecki (przyczyniło się to do rozwoju niemieckiego języka prawniczego. Zwierciadło zostało podzielone na dwie cześci. Pierwsza dotyczyla prawa ziemskiego (Landrecht), druga - prawa lennego (Lenrecht. Repkov nie miał wykształcenia prawniczego toteż Zwierciadło saskie od

Wymień trzy zwierciadła niemieckie.

Zwierciadło Saskie, Zwierciadło Frankońskie i Zwierciadło Szwabskie.

Jaki wpływ miały prawa miejskie na losy prawa niemieckiego?

Prawa miejskie były to głównie prawa zwyczajowe, ale istniały w miastach również prawa stanowione w postaci wilkierzy (praw stanowionych przez rady miejskie). Miasta niemieckie tworzyły rodziny prawne. Istaniały miasta-matki (mutterstadt) i miasta-córki (tochterstadte), które korzystały z systemów praw rozwiniętych w miastach-matkach. Na zachodzie znaczącym miastem-matką była Kolonia, na wschodzie zaś Magdeburg i Lubeka. Z praw dwóch ostatnich korzystały również niektóre miasta polskie. Dzięki t

Co to jest Wichbild saski?

Jest to prywatny spis niemieckiego miejskiego prawa zwyczajowego. Powstał w XIVw. W większości miast posługujących się prawem magdeburskim Weichbild został recypowany jako zbiór obowiązujący.

Jak wyglądało prawo miast włoskich?

Od XI w. preżnie rozwijające się miasta włoskie tworzyły własne statuty - systematyczne zbiory prawa oprate na spisywanych już wcześniej prawach zwyczajowych i ustawach uchwalanych przez miasta. Każde miasto miało swój statut. Było ich około 1000.

Jakie trudności wynikały z mnogości włoskich statutów i jak je rozwiązywano?

Duża ilość statutów na tak małym terenie wywoływałam często kolizje różnych praw. Aby rozwiązać ten problem stworzono normy kolizyjne nazywane zasadami prawa międzymiastowego. Były to początki późniejszego prawa międzynarodowego. Dużą rolę w opracowywaniu norm kolizyjnych odegrał Bartolus de Saxoferrato - wybitny przedstawiciel szkoły komentatorów.

Jakie znaczenie dla całego prawa mają statuty miast włoskich?

Statuty miast włoskich, w dużej mierze oparte na prawie longobardzkim wprowadziły do prawa nowe pojęcia związane z winą i karą. Opracowane przez glosatorów i komentatorów miały duży wpływ na rozwój europejskiego prawa karnego.

Jak kształtowało się prawo lenne?

Prawo lenne kształtowało się głównie drogą zwyczajową, ale znane są też spisy tego prawa. Wiele uwagi prawo lennym poświęcają niemieckie zwierciadła, jednak najbardziej znanym spisem są Zwyczaje lenne, zwane również Księgami lennymi 0 Libri feudorum. Praca ta powstała na przełomie XI i XII w. i obejmowała longobardzkie prawo lenne uzupełnione ustawami cesarskimi i orzecznictwem sądów lennych. W XIII wieku opracowano najlepszą redakcję tego zbioru, która nosiła tytuł "Vulgata". Została dołączona

Jaką rolę odgrywało prawo stanowione w średniowiecznej Anglii?

Do XIII w. ustawy królów angielskich miały duże znaczenie dla rozwijającego się common law. Najważniejszymi były tu ustawy Henryka II i Edwarda I nazywanego angielskim Justynianem.

Co to były Constitutiones de Siciliae?

Była to kodyfikacja praw obowiązujących na Sycylii wydana na sejmie w Melfi przez króla sycylijskiego (a zarazem cesarza) Fryderyka II Hohensztaufa w 1231r. Nazywana jest również Konstytucjami z Melfi.

Jaki wpływ na prawo sądowe mialo w średnioweiczu ustawodawstwo Francji i Niemiec?

Gdy umocniła się władza monarsza we Francji duży wpływ na system prawa miały ordonanse. Początkowo nie stanowiły one ważnego elementu prawa sądowego. Dopiero w XVI i XVII w. królowie zaczęli wydawać ordonanse regulujujące prawo sądowe. w Niemczech, u schyłku średniowiecza zaczęto wydawać tzw. landfrydy (pokoje ziemskie) mające zapobiegać niepokojom wenętrznym i anarchii poszczególnych krajów. Landfrydy zawierały postanowienia z zakresu prawa karnego.

Jaki potoczyły się losy prawa zwyczajowego we Francji i Niemczech po zakończeniu średniowiecza?

W Niemczech, po recepcji prawa rzymskiego, prawa zwyczajowe przestały odgrywać większe znaczenie. Inaczej było we Francji, gdzie prawa zwyczajowe cieszyły się dużą popularnością. W ordonansie wydanym w 1454 r. w Montfils-les-Tours władca nakazał spisanie wszystkich praw zwyczajowych. Szczególnie ważnym spisem był spis prawa paryskiego (Coutume de Paris) wydany w 1580 r. Znajdował on zastosowanie także w innych francuskich systemach w przypadku braku odpowiednich regulacji. Wyrazem żywego zainter

Jak potoczyły się losy prawa rzymskiego po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego?

Prawo rzymskie uległo wulgaryzacji czyli uproszczeniu, zniekształeceniu, ale też wpływowi zwyczajowych praw germańskich. Odgrywało istatotną rolę w państwach germańskich głównie ze względu na zasadę osobowości prawa, którą władcy respektowali i pozwalali się nią kierować autochtonom romańskim. Na przełomie V i VI wieku z inicjatywy tych władców powstawały spisy prawa rzymskiego tzw. Leges Romanae barbarorum. Miały postać brewiarzy. Zawierały uproszczoną i zniekształconą wersję prawa rzymskiego.

Co to była Lex Romana Visighotorum?

Był to spis prawa rzymskiego dla ludności rzymskiej zamieszkującej państwo Wizygotów. Powstał na polecenie króla Alaryka II (stąd druga nazwa Brewiarz Alaryka) w 506 r. Opierał się głównie na kodeksie teodozjańskim. Obowiązywał do r. 654, w ktrym to wydano Lex Visighotorum Reccesvindiana - prawa współnego dla Wizygotów i Rzymien. Mimo to Brewiarz Alaryka nadal miał duże znaczenie, m.in. dla ludnośći zamieszkującejn południowe tereny państwa Wizygotów, które były im w VI w odebrane przez Franków.

Co to była Lex Romana Burgundionum?

Był to spis prawa rzymskiego dla ludności romańskiej zamieszkującej państwo Burgundów. Został wydany przez króla Longobada pjeszcze przed 506 r. Czerpał głównie z Kodeksy teodozjańskiego, ale też zwulgaryzowanego prawa rzymskiego. Rzymskie pojęcia naginał do zwyczajów germańskich. Przestał obowiązywać po włączeniu państwa Burgundów do państwa Franków w 534 r.

Co to był Edictum Theodorici?

Jest to edykt króla ostrogockiego Teodoryka wydany na przełomie V i VI w. Miał charakter uniwersalny, gdyż spisany był zarówno dla ludności romańskieg jak i ostrogockiej. Został zastąpiony Kodeksem i Intytucjami po podboju państwa Ostrogotów przez Justyniana w 555 r. Wydarzenie to nie miało jednak dużego znaczenia ponieważ niedługo potem państwo Ostrogotów zostało przejęte przez Longobardów, którzy założyli nowe państwo.

Jaka była rola szkoły prawniczej w Pawii dla rozwoju tradycji prawa rzymskiego.

Szkoła prawnicza w Pawii, założona w XI w. zajmowała się badaniem prawa rzymskiego i jego wpływu na prawo longobardzkie. Profesorowie szkoły uznali prawo rzymskie jako obowiązujące wszystkim (lex omnis generalis), ale w charakterze posiłkowym.

Jak powstała szkoła glosatorów?

Szkoła glosatorów powstała na uniwersytecie w Bolonii w XI w. Jej zalożycielem był wybitny prawnik Irnerius.

Jak glosatorzy opracowywali dostępne im teksty prawa rzymskiego?

Prawo justyniańskie badano metodą egzegezy - objaśniania. Nauczyciel analizował z uczniami fragment po fragmencie i starał się je objaśniać. Zapisywany krótkie noty na marginesach (glossa marginalis) i między wierszami (glossa interinearia). Opracowywan też kazusy - konkretne przypadki mające zobrazować jakis przepis zawarty w prawie rzymskim i sumy - streszczenia fragmentów tekstów prawa antycznego.

Co to jest Glossa ordinaria?

Jest to olbrzymi spis glos sporządzony przez wybitnego przedstawiciela szkoły glosatorów - Accursiusa (druga nazwa Glossa Accursiana).

Dlaczego szkoła glosatorów nie wpłynęła na systemy prawne średniowiecza?

Glosatorzy nie próbowali dostosowywać prawa rzymskiego do ówczesnych warunków, a jedynie je przybliżać i wyjaśniać.

Kto to był Bartolus de Saxoferrato?

Bartolus de Saxoferrato był wybitnym przedstawicielem szkoły komentatorów. Pełnił fenkcję sędziego oraz wykładowcy na uniwersytetach w Pizie i Perugii. Stworzył obszerne komentarze do prawa rzymskiego i wpłynął nie tylko na prawo włoskie, ale rownież na prawo całej zachodniej Europy. MAwiano "nemo jurista nisi Bartolista" - nie jest jurystą ten, kto nie jest równocześnie bartolistą.

Jaką metodę pracy przyjęli komentatorzy?

Komentatorzy omawiali i objaśniali zglosowane już prawo rzymskie. Opierali się głównie na Glossa Accursiana. W interpretacji kierowali się raczej rozumem niż dosłownym brzmieniem przepisu. Starali się dostosować prawo rzymskie do owczesnych warunków. Stworzyli wiele nowych pojęć w prawie, ale też nieznane wcześniej dyscypliny prawa tj. prawo handlowe czy międzynarodowe prawo prywatne.

Wymień kilka miast europejskich, w których w średniowieczu powstały uniwersytety.

Bolonia, Piza, Padwa, Peruggia, Praga (1348), Kraków (1364), Wiedeń (1365), Heidelberg

Jaka była pozycja prawa kanonicznego na średniowiecznych uniwersytetach?

Na pierwszym europejskim uniwersytecie - Bolonii wykłądano zarówno prawo kanoniczne jak i rzymskie. Wykształcony prawnik powinien znać obie te dziedziny, co wyrażało się w powiedzeniu "Sine canonibus legistae parum valent, cononistae sine lege nihil" - legiści bez kanonów znaczą niewiele, kanoniści bez ustaw nic.

Co to była bulla Super specula i dlaczego została wydana?

Był to dokument papieża Honoriusza II zakazujący nauczania prawa rzymskiego na uniwersytecie w Sorbonie. Przyczyn tej decyzji upatruje się w niechęci duchownych do prawa, które stanowiło konkurencję dla nauk teologicznych, a także w woli króla francuskliego, który nie chciał, aby nauczanie prawa rzymskiego było uznane za poddanie się cesarzowi niemieckiemu.

Na czym polegała teoretyczna recepcja prawa rzymskiego?

Teoretyczna recepcja prawa rzymskiego polegała na przyjęciu przeświadczenia, że prawo rzymkie powinno mieć takie samo znaczenie jak prawo rodzime ze względu na to, że Rzesza jest kontynuacją dawnego cesarstwa. Teoretyczn arecepcja rozpoczęła się już w XII w. i ułatwiła przyjęcie prawa rzymskiego w praktyce prawniczej w XV i XVI w.

Jakie były przyczyny recepcji prawa rzymskiego w Niemczech?

Na recepcję prawa rzymskiego wpłynęła teza o teoretycznej recepcji głosząca, że prawo rzymskie powinno obowiązywać równolegle do rodzimego, bo Rzesza jest kontynuacją Cesarstwa Rzymskiego. Dążono równiez do likwidacji partykularyzmu prawa, do czego świetnie nadawało sie prawo rzymskie. Do recepcji dążyli również mieszczanie, którym podobały się zabezpieczenia własności stosowane w prawie rzysmkim oraz instytucje spółki, kupna-sprzedaży etc. i feudałowie widzący w prawie rzymskim zabezpieczenie s

Jak działalność jurystów i uniwersytetów wpłynęła na recepcję prawa rzymskiego?

Zwolennicy recepcji prawa rzymskiego byli często urzędnikami królewskimi lub miejskimi i przez swoją dziłalność starali się wprowadzać starożytne rozwiązania prawne w życie. Oddziaływali na prawo również przez udzielanie opinio doctorum - porad prawnych dla sędziów,

Jaki wpływ miały sądy niemieckie na recepcję prawa rzymskiego?

Sczególą rolę w recepcji prawa rzymskiego odegrał Sąd Kameralny Rzeszy utworzony w 1495 r. Był to sąd do spraw cywilnych. Sedziowei w nim zasiadający (połowę składu stanowili doctores iuris) mieli obowiązek sądzenia wg prawa powszechnego, przez które rozumiano prawo rzymskie. Co prawda miano sie też opierać na "dobrych i słusznych" prawach partykularnych, a prawo rzymskie stosować tylko posiłkowo, ale w rzeczywistości to prawo rzymskie stanowiło podstawę orzecznictwa.

Jak na recepcję prawa rzymskiego wpłynęło sporządzanie zbiorów praw miejscowych?

W XV i XVI wieku sporządzano tzw. landrechty lub reformacje, które były zbiorami praw miejscowych. Spisy takie sporządzano na wniosek władców terytorialnych (zbiory prawa krajowego) lub władz miejskich (zbiory prawa miejskiego). Miały one być spisami miejscowego praw azwyczajowego. w większości jednak, głównie w przypadkach kiedy sporządzane były przez doctores iuris jako podstawę traktowały prawo rzymskie. Prawo krajowe Wirtembergii spisane w 1555 roku opierało się właśnie na prawie rzymskim.

Czy prawo rzymskie było przyjmowane w Niemczech bezpośrednio z corpus iuris civilis?

Recepcji prawa rzymskiego nie dokonywano bezpośrednio z Corpus iuris civilis. Uznawano tylko te rozwiązania, które zostały spisane przez glosatorów i komentatorów. Było to więc unowocześnione prawo rzymskie, Nie uznawano praw, które nie były zawart w glosach, co wyraża sie w łacińskiej paremii "Quidquid non adgnoscit glossa, non adgnoscit curia"

W jakich dziedzinach prawa nie recypowano prawa rzymskiego?

Prawo rzymskie regulowało głównie kwestie związane z prawem prywatnym. Nie znajdowało więc zastosowania we wszystkich s=dziedzinach systemu. Miało znikomy wpływ na prawo wiejskie, ale również na prawo górnicze i częściowo handlowe.

Na których terenach europejskich nie przyjęło się prawo rzymskie?

Prawo rzymskie nie zostało recypowane do systemów, które były wystarczająco rozwinięte. Na przykład prawo Saksonii lub prawo Szwajcarii. Dobrze rozwinięte były też systemy prawa miejskiego np. Lubeki czy Magdeburga.

Co to było usus modernus pandectarum i który kierunek stworzył to pojęcie?

Usus modernus pandectarum to nowoczesne zastosowanie pandektów. Stworzyli je uczeni ze szkoły humanic=stycznej. Twierdzili, że rozwiązania prawa rzymskiego należy dostosowywać do aktualnie panujących warunków.

Omów krótko jaki był cel humanizmy prawniczego. Kiedy pojawił sie ten kierunek?

Humaniści sprzeciwiali się mos italicus docendi i dostosowywaniu prawa rzymskiego do ówcześnie panujących warunków. Chcieli przywrócić je w pierwotnej formie, nie zgadzali się z zasadą Quidduid non adgnoscit glossa no adgnoscit curia. Kierunek zaczął się rozwijać w XVIw.

Kto w Niemczech był przedstawicielem humanizmu prawniczego?

Przedstawicielem hmanizmu w Niemczech był Udalricus Zasius, twórca Reformacji Fryburga. Krytykował tak wybitnych działaczy jak Baldus czy Bartolus de Saxoferrato. Ogólnie jednak mówiąc humanizm prawniczy nie znalazł w Niemczech zwolenników.

Jak rozwijał się humanizm prawniczy we Francji?

Szkoły w Montpellier i Orleanie juz w XIII i XIVw. kształciły na wysokim poziomie legistów. W XVI w. rozpoczęli działalność legiści, którzy przyjeli nową metodę badań prawa rzymskiego - moc gallicus docendi. Prawem rzymskiem nie zajmowano się ratione imperii (z racji cesarstwa), ale imperio rationis (z rozkazu rozumu). Miejscem charakterystycznym dla działalności francuskich humanistów była szkoła w Bourges.

Wymień przedstawicieli francuskiego humanizmu prawniczego.

Hotman, Cujan, Doneau. Rabelais nazwał Glossę Accuriosa "błotem, w którym unurzano szatę justyniańskiej kodyfikacji".

Co to była szkoła holenderska?

Była to szkoła rozwijająca się od XVI w. w Holandii. Przejęła wiele od humanistów francuskich, którzy uciekali ze swojego kraju przed prześladowaniami jakie spadły na hugenotów. Do słynnych ośrodków, w których prowadzono badania nad prawem rzymskim należał uniwersytet w Lejdzie. Prawo stworzone w owym czasie zostało wprowadzone przez niektóre kolonie holenderskie i do dziś, jako prawo rzymsko-holenderskie obowiązuje w RPA i Cejlonie.

Jakie wyróżniamy strefy oddziaływania prawa rzymskiego?

Pierwszą strefą są kraje o nieprzerwanej tradycji, gdzie prawo rzymskie nigdy nie przestało oddziaływać. Są to: włochy, południowa Francja, wschodnia Hiszpania, Portugalia. Drugą strefą są państwa, na które bardzo silnie wpływało prawo rzymskie, było przyjęte w całości, ale tylko subsydiarnie: Niemcy, Austria, Holandia. Trzecią grupą są kraje, na które prawo rzymskie wpłynęło w sposób ograniczony. Główną przyczyną były rozwinięte prawa rodzime, które mogły przeciwstawić się prawu rzymskiemu. Są

Czy różni się prawo kanoniczne od prawa kościelnego?

Prawo kanoniczne to prawo stworzone przez kościól, prawo kościelne natomiast to to, które dotyczy Kościoła.

Co jest źródłem poznania prawa boskiego?

Źródłem poznania prawa boskiego (ius divinum) są księgi Starego i Nowego Testamentu, a także pisam Ojców Kościoła.

Co było źródłem rozwoju prawa kanonicznego?

Źródłem rozwoju prawa kanonicznego była przede wszystkim działalność Kościola. Powstało w ten sposób prawo kanoniczne pochodzące od ludzi (ius ecclesiastae). Chodzi tutaj przede wszystkim o kanony - ustawy uchwalane przez sobory. Pierwszy odbył się w 325r. w Nicei, a ostatni w Watykanie w latach 1962-65. źródłem prawa kanonicznego są też akty zwane dekretałami wydawane przez papieży. Wymienione czynniki stanowią źródło prawa powszechnego obowiązującego w całycm swiecie chrześcijańskim. Oprócz te

Co to był Dekret Gracjana?

Był to zbiór prawa stworzony przez mnicha i profesora uniwersytetu w Bolonii - Gracjana w latach 1140-1150. Gracjan nazwał swoje dzieło Concordantia discordantium canonum - uzgodnienie niezgodnych kanonów. Opatrzył je dodatkowo własnymi komentarzami i z tej racji można uznać go za ojca nauki prawa kanonicznego. Jego praca miała charakter prywatny i nieoficjalny.

Co to była Liber extra?

Był to zbiór prawa kanonicznego opracowany przez znanego prawnika Rajmunda de Penaforte w 1234r. na polecenie papieża Grzegorza IX. Zastosowano tutaj podział na 5 rozdziałów: a) iudex - przepisy dotyczące prawa ustawodawczego, wykonawczego, sądowniczego, b) iudicis - przepisy dotyczące sądownictwa, c) clerus - przepisy dotyczące duchowieństwa, d) conubium - prawo małżeńskie, e) crimen - kanoniczne prawo karne.

Jakie znasz zbiory prawa kanonicznego oprócz Dekretu Gracjana i Liber extra?

Liber sextus stworzony na polecenie Bonifacego VIII w 1298r. i Clementinae stworzony w 1317 na polecenie Klemensa V.

Z czego składa się Corpus Iuris Canonici?

corpus Iuris Canonici składa się w sześciu ksiąg: Dekret Gracjana, Liber extra, Liber sextus, Clementinae, Extravagantes Joanni Paulis XXII i Extravagantes communes.

Opisz znane ci Codices Iuris Canonici.

Pierwszy Codex Iuris Canonici powstał w latach 1904-1917 na polecenie papieża. Pracami kodyfikacyjnymi kierował kardynał Piotr Gasparri. Wprowadzono nową systematykę, podzielono kodeks na pięć rozdziałów: Normae generales, De personis (o duchowieństwie), De rebus (o sakramentach), De processibus (prawo procesowe), De delictis et poenis (O przestępstwach i karach). W 1959 na polecenie papieża Jana XXII rozpoczęły sie prace nad nowym kodeksem, który promulgowal w 1983 r. Jan Paweł II.

Co to była bamberska ustawa karna?

Constitutio Criminalis Bambergensis to kodeks opracowany przez Jana von Schwarzenberga na polecenie biskupa bamberskiego w 1507r. Kodeks ten cieszył się bardzo duża popularnością. W 1516 r. dwór brandenburski zlecił Schwrzenbergowi opracowanie kodeksu prawa karnego Brandenburgii.

Co to był Constitutio Criminalis Carolina?

Był to kodeks niemieckiego prawa karnego tworzony w latach 1521-1532 (za czasów panowania cesarza Karola V). Powstawał pod dużym wpływem bamberskiego i brandenbursiego kodeksu karnego, przy współpracy Swarzenberga. Obejmował przede wszystkim przepisy prawa karnego procesowego, ale także prawa karnego materialnego. Zawarte w nim było wiele zasad niehumanitarnych.

Co to była klauzula Salwatoryjna?

Jest to zastrzeżenie dodane do Constitutio Criminalis Carolina mówiące o tym, że kodeks ogłoszony w 1532 r. ma, tak jak prawo rzymskie dla prawa prywatnego, charakter posiłkowy dla miejscowych praw karnych. W praktyce z czasem zapomniano o klauzuli Salwatoryjnej i CCC uważano za główne źródło obowiązującego prawa karnego.

Jaki wpływ miałą Constitutio Criminalis Carolina na prawo karne innych niż niemieckie krajów?

CCC została recypowana w księstwie mediolańskich i niektórych kantonach Szwajcarii. W Polsce kodeks ten stosowano w sądach miejskich i wiejskich.

Wymień cztery wielkie ordonanse Ludwika XIV i podaj daty ich ogłoszenia.

Kodeks o postępowaniu cywilnym 1667, kodeks o postępowaniu karnym 1670, Kodeks o handlu 1673, Kodeks o marynarce 1681.

Dlaczego wiek oświecenia nazywamy "wiekiem kodyfikacji"?

W drugiej połowie XVIII w. nastąpiło ożywienie prac kodyfikacyjnych, szczególnie w Niemczech, później także we Francji. Kodyfikacji nie dokonywano natomiast w anglii, nad czym ubolewał Jeremiasz Bentham, który sam był twórcą pojęcia "kodyfikacji". W jego rozumieniu jest to świadoma działalność legislacyjna. Według Benthama "nie może być być prawem to, czego nie ma w kodeksie prawa". Oświeceniowe kodyfikacje tym różniły się od dokonywanych już w średniowieczu, że rugulowały całość życia społeczne

Jaka była rola monarchy w nowożytnej kodyfikacji praw?

Przed wiekiem oświecenia monarcha był przede wszystkim "zarządcą" prawa. Teraz stał się jego twórcą. Uznano, że władca może głosić prawo to znaczy tworzyć je i zmieniać jego całokształt.

Jaki był wpływ szkoły prawa natury na oświeceniową kodyfikację?

W XVIII w. popularnym był postulat tworzenia kodyfikacji na podstawie prawa naturalnego. W rozumieniu ówczesnych filzofów i badaczy prawa prawo naturalne jest systemet nadrzędnym ponadczasowym i uniwersalnym. Posługiwać się nim powinny wszystkie nardoy niezależnie od czasu i miejsca. Poznaniu prawa naturalnego ma służyć rozum, dzięki któremu ustawodawcy mogą tworzyć prawa pozytywne nawet z niczego (ex nihilo), czyli bez odwołania do wcześniejszych praw. Późniejsi teoretycy, byli zwolennikami tzw

Omów rolę monarchii oświeceniowych w ruchu kodyfikacyjnym.

Monarcha w oświeceniowych państwach absolutnych był omnipotens - wszechwładny. On zatem mial być głównym źródłem prawa, które mogło być stworzone ex nihilo - z niczego, o ile opierały się na zasadach racjonalizmu. Monarcha absolutny miał być również jedynym źródłem prawa i spełniać zasady prawa natury. Zwolennikiem tej terii był niemiecki uczony Thomasius, który twierdził, że autor legis semver est imperans (tylko władca może być autorem praw). Argument o służeniu dobru ogółu usprawiedliwiał ośw

Jak myśl oświeceniowych uczonych wpłynęła na kodyfikacje prawa karnego?

W XVIII w. coraz częściej słychać było głosy opowiadające się za wprowadzeniem humanitarnych zasad do prawa karnego. Głównymi zwolennikami zniesienia okrutnych kar byli: Monteskiusz, Wolter, Felangieri "Nauka ustawodawstwa" i Beccaria "O przestępstwach i karach"(1764). Szczególne znaczenie miało to ostatnie dzieło. Wolter nazwał je "kodeksem ludzkich uczuć"

Jakie znaczenia dla prawa karnego miała tzw. Leopoldina?

Leopoldina (od Piotra Leopolda, póxniejszego cesarza Leopolda II) czyli Kodeks Karny dla Wielkiego Księstwa Toskańskiego z 1786r. była pierwszym kodeksem, w którym starano sie wcielic w zycie zasady postulowane prze Boccaria. Regulowała kwestie związane z prawem materialnym i procesowym. Choć niedoskonala pod względem technik kodyfikacyjnych, wprowadziła w życie nowy sposób karania i inne niż dotychczas spojrzenie na funkcje kary.

Co to była Terezjana?

Terezjana (Constitutio Criminalis Theresiana - CCT) była kodyfikacją prawa karnego dokonaną w Austrii w 1768 r. za czasów panowania Marii Teresy. Opierala się na niehumanitarnych zasadach Karoliny i była wyjątkowo anachroniczna kodyfikacją wśród innych oświeceniowych prac.

Co to była Józefina?

Józefina (od Jozefa II) była kodyfikacją ustriackiego prawa karnego. Zaznaczyć należy, że przepisy tam zawarte dotyczyły wyłącznie prawa karnego materialnego, prawo karne procesowe zostało opisane w odrębnym kodeksie wydanym rok później. Józefina została wydana pod tytułem "Powszechny kodeks karny o zbrodniach i karach". Stała na wysokim poziomie techniki kodyfikacyjnej i stanowiła duży postęp we wprowadzaniu humanitarnych zasad do prawa karnego. Józef II wydając kodeks chciał zapewnić wszystkim

Co to była Franciscana?

Był to kodeks karny wydany w Austrii w 1803 za panowania Franciszka II. Nie różnieł się w dużej mierze od Józefiny. Opierał się główniena Kodeksie karnym dla Zachodniej Galicji wydanym w 1797r. Obowiązywał w Autrii do 1852 r. kiedy to wydano nowy kodeks.

Jak regulowano prawo karne w Rosji i Prusach w dobie oświecenia?

W Prusach w 1794 r. prawo karne zostało uregulowane wwielkim kodeksie zwanym Landrechtem. Strano się zrelizować w nim postulaty oświeceniowych zasad humanitaryzmu jednak nie udało się tego zrealizować w takim stopniu jak w Józefinie czy Franciscanie. Kodyfikacji prawa karnego podjęła się również caryca Katarzyna II. Kodeks karny dla Rosji został wydany w 1767 r. Zawierał zasady humanitarne, ale nie były one wprowadzane w życie.

Co było zwiastunem oświeceniowych kodyfikacji prawa cywilnego?

W 1756 r. wydano Codex Maximilaneus Civilis - kodeks cywilny bawarski. Opierał się co prawda na starych, feudalnych zasadach, ale nosił znamiona nowej epoki w rozwoju prawa - epoki oświecenia. Unikano w nim kazuistyki i dążono do wyrażania zasad prawnych w sposób jasny i zrozumiały.

Jak powstał Landrecht pruski i kiedy został wprowadzony w życie?

Projekt LAndrechtu pruskiego został stworzony przez najlepszych pruskich prawników m.in. przez kanclerza Johanna von Carmera i Carla Svareza. Projekt był gotowy już 1780r. jednak wprowadzono go w życie, po wielu zmianach, dopiero w 1794 r. Duży wpływ na tę decyzję miała chęć asymilacji ziem polskich przyłączonych do Prus po II rozbiorze poprzez pruskie prawo. Landrecht pruski jest w języku polskim określany skrótem PPK - Pruskie Prawo Krajowe, w austriackim skrótem ALR.

Jak skonstruowany był ALR?

Twórcy Landrechtu mieli na celu stworzenie uniwersalnego kodeksu obejmującego całość prawa materialnego. Zawarte w nim były zarówn przepisy prawa prywatnego, jak i państwowego, kościelnego, lennego i inne. Obejmowałponad 19 000 paragrafów, z czego 15 000 było przepisami z zakresu prawa prywatnego. ALR w zamierzeniu miał mieć charakter jedynie posiłkowy, nie zniósł zztem chaosu jaki panował w pruskim prawie. ALR był stopniowo wypierany przez inne kodeks m.in. kodeks cywilny z 1851 r. ALR został c

Kto to był John Fortescue?

Prawnik angielski uznawany za prekursora konserwatyzmu. Fortescue w swojej refleksji filozoficzno – politycznej przekonywał, że absolutyzmowi przeciwdziałać mają takie rozwiązania jak konieczność współpracy władcy z reprezentantami różnych stanów oraz uwzględnienie istniejącej tradycji w postaci między innymi praw zwyczajowych[5]. Odwołując się do filozofii św. Tomasza z Akwinu, przekonywał, że obowiązujące w królestwie prawo nie może powstawać w drodze arbitralnej decyzji władcy, lecz wywodzić

Kto to był Henry Bracton?

Angielski prawnik z XIIIw. cieszący się dużym autorytetem w sądownictwie.

Omów rozwój i główne cechy systemu common law.

Do podboju Anglii przez Normanów w 1066r. obowiązywały tam prawa zwyczajowe. Po 1066 r. nastąpiła asymilacja angielskiej ludności z ludnością normańską, a jednocześnie z normańskim prawem. Prawo angielskie określa się mianem common law - prawa pospolitego. Główną rolę w jego tworzeniu odgrywało orzecznictwo sądówkrólewskich. Wydając wyroki tworzyły one precedensy - podstawy do późniejszego orzecznictwa. Było to zatem prawo tworzone przez sędziów. Miało charakter kazuistyczny.

Omów narodowy charakter angielskiego systemu common law.

W Anglii prawo rzymskie nie przyjęło się tak jak to miało miejsce w innych krajach Europy. Mimo, że wielu angielskich prawników znało prawo rzymskie, wykladano je nawet na uniwersytetach, system ten nie wpłynął na system prawa angielskiego. Znane jest postanowienie feudałów angielskich ze zjazdu w Merton w 1237r. Stwierdzono wowczas, że "nolumus leges Angliae mutare" (nie chcemy zmieniać praw Anglii). Angielski system common law rozwijał się dzięki korporacjom szkolny zakładanym przez prawników-

Co w średniowieczu było podstawą znajomości prawa angielskiego?

Podstawą znajomości prawa angielskiego były przede wszystkim precedensy sądów krolewskich. Przebieg każdej rozprawy i wyroki spisywano w tzw. records i reports. Od XIV w. tworzono już spisy urzędowe. Ważną rolę odegrała też jurysprydencja i wybitni prawnicy tj. Ranulf Glaville, Henry Bracton i John Fortescue.

Omów rozwój angielskiego systemu equity.

Ozywiona dzialalność kodyfikacyjna, ktora miała miejsce w Europie w dobie oświecenia ominęła Anglię. Tam nadal kerowano się systemem common law opartym na orzecznictwie sądó królewskich zwanych sądami westminstreskimi. Obok systemu common law od XVI w. rozwijał się również system equity - orzecznictwa opartego na zasadzie słuszności. Wg equity sądziły sądy kanclerskie, nie opierano się tu na precedensach, ale na poczuciu moralnego dobra lub moralnego zła. Można zatem powiedzieć, że angielski sys