podstawy psychologii rozwojowej cz.1.

początki psych rozw

1882, Wilhelm Preyer "Dusza dziecka"

psych rozw to...

nauka badająca zmiany psychiczne w człowieku od poczęcia po późne lata życia

Charlotte Buhner

prekursorka nurtu life-span development

life-span development

człowiek rozwija się od narodzin do śmierci

badania nad rozwojem w doroslosci zaczely sie

po 2 W. Światowej

Charlotte Buhner

prekursorka nurtu life-span developnemt

teorie w psych rozw chcą odpowiedzieć na 3 pyt

-jak i pod wplywem czego ksztaltuja sie losy życiowe człowieka? -co decyduje o przebiegu procesu rozw? -co decyduje o poziomir odiagnięć rozw?

nowe podejscie do psych rozw-kiedy

lata 60. i 70. XX w

nowe spojrzenie na psych. rozw. -jakie?

spojrz na rozw psychiczny czlowieka w związku z jego spol-kult uwarunkowaniami

zalozenie nowego spojrz na psych rozw

człowiek jest aktywny od początku życia; komunikuje otoczeniu swoje potrzeby, domaga sie ich zaspokojenia w odpowiednim czasie/sposobie

wyposażenie konstytucjonajne

czynniki/możliwości wrodzone

zadania psych rozw

opis prawidłowości rozwoju(na podstawie charakterystyk różnych okresów, manifestowane w zachowaniu) i poszukiwanie wzorców rozwoju

prawidłowości rozwojowe vs. różnice indywidualne

wszyscy ludzie podlegają tej samej logice rozwoju jako istoty żywe i społ. żyjące pośród innych oraz każdy człowiek ma swoją indywidualną logikę(różnie postrzegamy/przeżywamy sytuacje)

podstawowe prawo rozwoju to (2)

od stanów jednorodności do różnorodności i od chaosu do uporządkowania i integracji

rodzaje zmian rozwojowych dzielimy pod względem (5)

1charakteru 2powszechności 3czasu występowania 4uwarunkowania 5dynamiki [zmian]

jaki może być charakter zmian(2)

ilościowe(coś przybywa) i jakościowe

jaka może być powszechność zmian(3)

uniwersalne(biol-dojrzewanie, społ-oczekiwania); indywidualne(unikatowe); wspólne(dla danej grupy)

jaki może być czas występowania zmian rozwojowych(2)

punktualny lub niepunktualny

jakie mogą być uwarunkowania zmiany(3)

1wydarzenia traumatyczne(mogą być subiektywne) 2wydarz. krytyczne 3wydarz. niepunktualne

dynamika zmian jest determinowana przez 2 procesy

dojrzewanie i uczenie się

pkt zwrotny to...

moment, w którym następują większe zmiany(pozyt./negat.) np. awans zawodowy

wydarzenie krytyczne to...

wydarzenie wywołujące zmiany

wydarz. niepunktualne to...

wydarzenie, które odbiega od normy (która zmienia się w czasie) np. urodzenie dziecka w wieku 13 lat

rozwój psychiczny dziecka jest procesem...(jakim?)

długotrwałym

rozwój psychiczny dziecka jest uwarunkowany (jak?)

biol. i społ.

rozwój psychiczny dziecka-jego efektem są...

ilościowe i jakościowe zmiany zachodzące w całokształcie psychiki dziecka

rozwój psychiczny dziecka to...

zmiany o charakterze progresywnym

zmiany o charakterze progresywnym (rozwój psychiczny dziecka) zachodzą...

wg określonej kolejności i czasie i wzajemnie się warunkują

dojrzewanie to...

proces fizycznego wzrostu prowadzący do takiego stopnia dojrzałości organizmu, który warunkuje od str. somatycznej i neurofizjolog. rozw. zakresu danej f(xlub całokształtu zachowania jednostki

uczenie się to...

proces wytwarzania/przekształcania i utrwalania czynnosci na podłożu doświadczenia indywidualnego zdobytego przez człowieka pod wpływem bodźców zewn. i wewn.

dojrzewanie vs. uczenie się

istnieje ścisła współzależność; dojrzewanie(proces zdeterminowany wewn.)+uczenie się(proc. zdet. zwen.)

okresy krytyczne interpretujemy na 2 sposoby

1interpretacja skrajna-dany rodzaj bodźców wywołuje zmiany w zachow. jednostki w określonym czasie, a potem zanika. 2okr. krytyczny jako okr. maksymalnej podatności na dany bodziec. caly czas hest sie podatnym ale mniej

norma to...

ogólnie przyjęta zasada, reguła, schemat

norma rozwojowa to...

cechy i osiągnięcia rozwojowe w zakresie poszczególnych f(x)cji, ktore stwierdza sie u wiekszosci dzieci z tym samym wiekiem

prawidłowości rozwoju psychoruchowego to...

wzorce prawidłowego rozwoju z ktorym porownuje sie dziecko sprawdzajac czy jest w normie

modele zmian rozwojowych (3)

liniowy, stadialny i cykliczno-fazowy

model liniowy(1charakter, 2istota, 3kumulacja czegoś)

1ciągły, płynny 2 istotą zmiany jest przyrost(czyli zmiana ma charakt. ilościowy); ludzie różnią się jego tempem 3kumulacja nowego doświadczenia, które istnieje obok starego

model stadialny(1charrakter, 2tempo i dynamika między ludźmi, 3odpowiedzialny za, 4inicjuje coś)

1nie jest ciągły. ma etapy 2różnią się 3odpow. za bieg procesu rozwoju(rytm, dynamikę, długość stadiów) 4inicjuje proces dojrzewania jako czynnik biol, a środowisko podtrzymuje zmiany

model cykliczno-fazowy(1 na czym polega zmiana rozw., 2aby nastąpiła transformacja potrzebna jest...,3później znowu jest...)

1na transformacji posiadanego doświadczenia, a nie kumulacji jak w innych modelach. chwilowa dezintegracja, 3 ponowna integracja

często podstawą podziału są...

odmienne założenia i dotyczą analiz zmian zachodzących w różnych obszarach f(x)wania człowieka

Fazy życia człowieka w etapach (6)

niemowlęctwo 0-1, dziciństwo 2-3, wiek zabawy, wiek szkolny, wczesna i późna adolescencja, wczesna dorosłość

4 ery rozwoju wg Levinsona

1 okres prenatalny i niemowlęctwa (od pocz. do 1); 2okr. dzieciństwa (1-10/12); 3okr. dorastania (10/12-20/25); 4okr. dorosłości (20/25-powyżej)

przyczyny zaburzeń rozwoju psychoruchowego dziecka (3)

1odziedziczone wrodzone zadatki 2środowisko i wychowanie 3własna aktywność i działania

przyczyny biol zaburzen tozw psych-ruch

gdy czynniki patogenne powodują uszkodzenie struktury i funkcjonowania c.u.n.

przyczyny społ. zaburzeń rozw. psych-ruch dziecka

wiążą się z niekorzystnym oddziaływaniem środowiska społ.-wychowawczego i nie prowadzą do uszkodzeń u.n.

podejście psychanalityczne Freuda-3 techniki, które wykorzystywano

1) wolne skojarzenia 2) analiza słów 3) interpretacja przejęzyczeń

teoria psychoanalizy głosiła, że zaburzenia u pacjentów mogą być spowodowane przez...

traumatyczne przeżycia

osiągnięcia dziecka w 1. roku życia to: (5)

uśmiech społeczny, lęk separacyjny, lęk przed obcymi, przywiązanie i rozwój przywiązania

Z czym kojarzymy Harrego Harlow'a?

Z badaniami nad małpkami, które obaliły teorie, że dziecko wybiera osobę, która zaspokoi jego potrzeby

Co w skrócie mówiła teoria Bowly'ego?

Zachowania wynikające z przywiązania są mechanizmem adaptacyjnym

socjalizacja to

proces w którym dziecko nabywa zachowania potrzebne do dopasowania się do kultury i społeczeństwa

Eriksona teoria rozwoju psychospołecznego obejmuje okres rozwoju człowieka od... do...

od urodzenia do śmierci

Erikson opisał stadia rozwoju psych. uniwersalne dla...

ludzi pochodzących z różnych kultur

z czym są zwiazane stadia wg Eriksona?

z kryzysem

ile stadiów wymyślił Erikson?

8

1. stadium Eriksona opisz

1. rok życia; zaufanie-brak zaufania; dziecko potrzebuje stałej troski, by kształcić poczucie bezpieczeństwa

2. etap Eriksona opisz

2-3lata; autonomia-wstyd i zwątpienie; poszukiwanie dróg uniezależnienia od rodziców

3 etap Eriksona opisz

4-5lat; inicjatywa-poczucie winy; dziecko poznaje otoczenie, zaspokaja ciekawość seksualną

4. etap Eriksona opisz

6-11 lat; przedsiębiorczość-poczucie niższości; wiedza i umiejętności właściwe jego kulturze

5. etap Eriksona opisz

DORASTANIE 12-19lat; tożsamość-rozproszenie ról; poszukiwanie tożsamości

6. etap Eriksona opisz

WCZESNA DOROSŁOŚĆ 20-30 lat; intymność-samotność; poszukiwanie trwałego związku

7. etap Eriksona opisz

ŚREDNIA DOROSŁOŚĆ 40-64 lata; produktywność-stagnacja; zdolność do opieki i troski nad innymi

8. etap Eriksona opisz

PÓŹNA DOROSŁOŚĆ od 64 lat; integracja-rozpad; ocena osiągnięć w życiu

teoria uczenia się głosiła, że...

rozwój warunkują głównie czynniki zewnętrzne

Bandura-teoria uczenia się

dziecko uczy się przez obserwację podobnego do niego modela

Wygotski-poglądy

podobnie do Piageta, uważał, że dziecko konstruuje wiedzę poprzez aktywne zainteresowanie otoczeniem

wg Wygotskiego rozwój umysowy to...

proces społeczny

bieg rozwoju wg Wigotskiego przebiega w 2 okresach -jakich?

okres stabilny i okres kryzysowy)

okres kryzysowy dzielimy na 3 części

faza przedkryzysowa-pkt kulminacyjny-faza pokryzysowa

kryzysy wg Wygotskiego (5)

1narodzin-zmiana warunków rozw. 2 1r.ż.- niezależność, lokomocja, mowa 3 3r.ż.-wola, upór, negatywizm 4 6-7r.ż.-moment intelektualny, zmienność nastrojów, zaburzenia woli 5 12-13-zwiazany z dojrzewaniem, spadek osiągnięć

kluczowy czynnik w rozwoju poznawczym stanowią(2)

kultura i interakcje społeczne

teoria historyczno-kulturowa głosiła...

psychika kształtuje się w wyniku rozwoju indywidualnego(w kontekście historyczno-kulturowym)

3 poziomy rozwoju ludzkiego wg Wygotskiego

kulturowy, interpersonalny i indywidualny

Wygotski uważał naturę człowieka za...

produkt społeczno-kulturowy; dziecko nie musi poznawać świata na nowo, może zdobyć wiedzę od starszych pokoleń

narzędzia kulturowe, które przyczyniają się do dziedziczenia kultury przez dziecko: (2)

technologiczne(książki, kalkulatory itp.) i psychologiczne (język, mowa, wartości matematyczne)

język jako najważniejsze narzędzie kulturowe to

główny środek przekazu doświadczeń społecznych

w aspekcie interpersonalnym dziecko jest...

praktykantem, partner we wspólnym przedsięwzięciu

STREFA NAJBLIŻSZEGO ROZWOJU to...

rozstęp między tym co dziecko może samo się nauczyć a tym co może przekazać mu ktoś z większą wiedzą

3etapy postępu w strefie najbliższego rozwoju- opisz krótko

1-dorosły z większą wiedzą prowadzi dziecko, ktore sie dostosowuje; 2-dziecko zaczyna przejmować inicjatywę;3-dziecko otwarcie dyryguje

ukierunkowane uczestnictwo wprowadzila

B. Rogoff

ukierunkowane uczestnictwo to...

proces w którym dorosły prowadzi dziecko ku wiedzy metodą rozwiązywania problemów

pojęcie 'rusztowania' zaproponował Bruner rozpowszechnił...?

Wood

co oznacza pojęcie'budowanie rusztowania'?

proces, w którym dorosły pomaga dziecku znaleźć rozwiązanie problemu i dostosowuje jego trudność

(Wygotski) tutoring rówieśniczy-rozwiń temat

zależność tutor-podopieczny może występować w różnych parach np. rówieśniczych. jedna ze str musi mieć większą wiedzę

aspekt indywidualny (Wygotski, knstruktywizm poznawczy głosił)

dziecko jest aktywnym współtwórcą swojego rozwoju

konstruktywizm społeczny głosił że

dziecko nie osiągnie spełnienia rozwoju na własną rękę

J. Bruner, twórca teorii poznawczej w której...

przeniesiono uwagę psychologów z analizy zachowań na analizę umysłu który wpływa na zachowania

kategoryzacja to

opanowanie i tworzenie nowych pojęć

teoria Brunera o kodowaniu

uczący się układa odpowiednio kategorie w system

3 systemy poznawczej reprezentacji J. Brunera

1enaktywnypoprzez dzialanie 2ikoniczny-obrazy, wyobrażenia 3symboliczny-najważniejszym symbolem słowo

system reprezentacji

to zbiór reguł poznanych przez jednostkę tworzących całość

Ainsworth

badala przywiązanie w Ugandzie

procedura 'nieznana sytuacja' Ainsworth

dziecko jest/nie jest/jest/nie jest z matką w pomieszczeniu

typy przywiązania (4)

lękowo-unikajace, bezpieczne, ambiwalentne, zdezorientowanie i zdezorganizowane