anatomy of the haed and neck

łuki rozwojowe

P i e r w s z y łuk s k r z e l o w y ' Zwany łukiem zuchwowym, w y t w a r z a dwie kosteczki słuchowe (młoteczek i kowadełko) oraz tzw, chrząstkę brzuszną łuku skrzelowego I, która zanika. s t a n o w i ą c jednak podłoze dla rozwoju zuchwy. Drugi łuk sk r z e l o w y, Zwany łukiem gnykowym, tworzy wyrostek rylcowaty koŚci skroniowej, strzemiqczko ucha środkowego, rogi mnieisze i częŚc trzonu koŚci gnvkowei oraz w|ęZadło rylcowo-gnykowe. T r z e c i łuk s k r z e l o w y t r v o r z y r o g i

w skład czaszki mózgowej wchodzą

parzyste kości skroniowe i ciemieniowe oraz nieparzyste: potyliczna, kiinowa, czołowa i sitowa.

część trzewna czaszki

parzystymi koścmi są: kośc nosowa i łzowa, małzowina nosowa dolna' kośc jarzmowa, szczękowa, podniebienna oraz kosteczki słuchowe: młoteczek, kowadełko i strzemiqczko. Kośćmi nieparzystymi części trzewnej czaszki są: lemiesz, zuchwa oraz za|iczana do kości czaszki kośc gnykowa.

części kości potylicznej

- łuska - cz. podstawna - 2 cz. boczne (kłykciowe)

kłykcie

eliptyczne wyniosłości pokryte chrz4stką, słuzące do stawowego połączenia z kręgiem szczytowym.

cz. podsawna

lezy na podstawie czaszki; stanowi ona pięciokątną płytkę kostnq skierowaną ku przodowi, gdzie łączy się z tyln4 powierzchni4 trzonu kości klinowej. W młodym wieku poł4czenie to tworzy płytka chrząstki s z k l i s t e j, tzw. chrząstkkozrost klnowo- potyliczny, na czaszkach macerowanych zaś obydwie kości oddzielone są od siebie szczeliną klinowo-potyliczną. W wieku 18-25 lat chrząstkozrost kostnieje. Górna, nieco wklęsła powierzchnia częśoi podstawnej tworzy stok. Na dolnej powierzchni tej częś

części boczne

stanowi4 boczne ograniczenie otworu wielki ego. Łączą one część podstawną z łuską. Lezące na nich kłykcie s4 umieszczone skośnie, tak ze ich długie osie przecinają się w okolicy no'zdrzy tylnych. Podstawę kazdego z nich p r z e b i j a kanał nerwu podjęzykowego.

ku tyłowi od klykcia leży

dół kłykciowy, na dnie którego występuje ujście kanału kłykciowego dla przebiegu wypustu kłykciowego

Na brzegu bocznym kości potylicznej znajdue się

wcięcie szyjne dla przebiegu żyły szyjnej, od tyłu ograniczone przez wyrostek szyjny wcięcie to wraz z podobnym wcięciem na kości skroniowej tworzy otwór szyjny

poweirzchnia kości potylicznej między kresą karkową najwyższą a otworem wielkim nazywamy

płaszczyzną karkową

kość międzyciemieniowa

Górna część łuski powstaje z dwóch osobnych punktów kostnienia. Część ta moze w rozwoju nie poł'ączyc się z pozostał4 części4 łuski i tworzyć samo d z i e l n ąk ośćt,- oddzielona od pozostałej częci łuski szwem potylicznym poprzecznym

kłykiec trzeci

stanowi wyniosłoślć lub powierzchnię stawową |ączącą przedni brzeg otworu wielkiego z łukiem przednim kręgu szczytowego. Ma on występować szczególnie często u Ajnosów i mieszkańców oceanii

wyrostek przysutkowy

przedłużenie wyrostka śródszyjnego rozdzielającego otwór szyjny na częśćprzyśrodkową i boczną. wyrostek przysutkowy

zrośnięcie kręgu szczytowego z kością potyliczną nazywamy

asymilacją kręgu szczytowego.

manifestacja kręgu potylicznego

nazywamy silne uwydatnienie szczegółów dolnej powierzchni części podstawnej i części kłykciowych kości potylicznej, jak wyrostek przysutkowy, kłykieć trzeci, wyrostek śródszyjny, dzięki czemu upodabnia się ona do dolnej powierzchni kręgu szczytowego. Zjawisko to wskazuje na pochodzenie tej części czaszki, tzw. czaszki kręgowej.

kość klinowa częsci

- trzon - 3 pary wyrostków- skrzydła większe, mniejsze i wyrostki skrzydłowate

zatoki klinowe

T r z o n kości klinowej o kształcie zblizonym do sześcianu zawiera wewnątrz dwie pneumatyczne jamy: prawą i lewą, wysłane błoną śluzową

trzon kości klinowej

- powierzchnia górna rynienkowato wklęsła- siodło tureckie - po bokach wyrostek pochyły środkowy - w wgłębieniu siodła- przysadka

siodło tureckie ograniczenia

-od przodu guzek siodła -od tyłu grzbiet siodła(zakończony wyrostkiem pochyłym tylnym)

przed guzkiem siodła

bruzda skrzyżowania wzrokowego kończąca się z obydwu stron kanałem wzrokowym

skrzydła większe

na swej powierzchni zewnętrznej dzielą się na części: oczodołową, skroniową, podskroniową i klinowo. szczękową. przebite sa otworem okrągłym, owalnym i kolcowym

skrzydła mniejsze

odchodzą od trzonu dwoma korzeniami o b e j - mujqcymi kanał wzrokowy. Stanowią one tylny odcinek przedniego dołu czaszki. Ich wystający obustronnie w stronę siodła tureckiego ostry koniec n o s i nazwę wyrostka pochyłego przedniego

wyrostki skrzydłowate

odchodzą ku dołowi od bocznej c z ę ś c i dolnej powierzchni trzonu, od miejsca jego połqczenia ze skrzydłami większymi. Wyrostek skrzydłowaty składa się z błaszki boezrrej i blaszki przyśrodkowej. Nasadę wyrostka skrzydłowatego przebija biegnący w kierunku strzałkowym kanał skrzydłowy

haczyk skrzydłowy

haczykowato wygięte zakończenie blaszki przyśrodkowej wyrostka skrzydłowatego

otwory nietypowe kości klinowej

od tylnego brzegu blaszki bocznej wyrostka skrzydłowatego do kolca klinowego biegnq paslRa więzadłowe, k tóre kostniejac mogą wytwarzać nieregularny otwór skrzydłowo-kolcowy. Podobne pasmo więzadłowe przebiega ponad płytkim rowkiem, ktory biegnie od przedniego, zewnętrznego brzegu otworu owalnego na zewnątrz, do powierzchni podskroniowej. Więzadło to również może kostnieć i zamykac otwór skroniowo- policzkowy. przez otwór ten przebiegają nerwy skroniowe głębokie i nerw policzkowy (od 3 gałęzi tr

części kości czolowej

- łuska (przednia cz. sklepienia czaszki) - 2 cz. oczodołowe - część nosowa

przejście łuski w części oczodołowe

brzeg nadoczodołowy (kończy się wyrostkiem jarzmowym)

Na powierzchni wewnętrznej łuski biegnie w płaszczyźnie pośrodkowej

bruzda zatoki strzałkowej górnej, która przechodzi w grzebień czołowy, który kończy się w okolicy otworu ślepego

w miejscu połączenia łuski z cz. oczodołowymi

zatoki czołowe

część nosowa

bierze udział w tworzeniu sklepienia jamy nosowej, jest zakończona kolcem nosowym

części oczodołowe

tworzą niemal całe dno przedniego dołu czaszkt i jednocześnie sklepienia oczodołow. obydwie części oczodołowe oddziela od siebie wcięcie sitowe dla blaszki sitowej kości sitowej

kość skroniowa

parzysta, o wybitnie złozonej budowie, tworzy cząśc podstawy i częśc bocznej ściany czaszki. Zaw|era ona narzqd zmy. słu słuchu i równowagi oraz szeteg kanałow dla naczyń i nerwów. W kości tej rozrózniamy: częśc łuskową, częśc bębenkową i częśc skalistą albo piramidę z wyrostkiem sutkowym.

część łuskowa

gładka płytka ustawiona w płaszczyźnie strzałkowej. Stanowi ona boczną ścianę środkowego dołu czaszki. od do'lnej części jej zewnętrznej powierzchni odchodzi wyrostek jarzmowy,łączący kośc skroniową z kością jarzmową. Wyrostek ten zaczyna się dwiema odnogami. odnoga przednia, zagięta dośrodkowo, tworzy guzek stawowy, odnoga tylna biegnie w przedłuzeniu łuku jarzmowego ponad otworem słuchowym Zewnętrznym.

wyrostek sutkowy

miejsce przyczepu mięśni: mostkowo-obojczykowo- sutkowego, płatowego głowy, najdłuzszego głowy i dwubrzuścowego. Dzięki przyczepom mięŚni wyrostek sutkowaty ma powierzchnię chropowatą, zwłaszcza po bokach.

trójkąt sutkowy

Trójkąt ten, mający znaczenie w chirurgii ucha środkowego, ograniczony jest od gory przez przedłuzenie do tyłu łuku jarzmowego, od przodu przez kolec nadprzewodowy, od tyłu przez zaznaczającą się niekiedy nierówną wyniosłość zwaną grzebieniem lub linią sutkową

część skalista

ma kształt trojściennego ostrosłupa skierowanego szczytem przyŚrodkowo i do przodu, podstawą zaś ku bokowi. Ma ona trzy powierzchnie: przednią, tylną i dolną. Piramida zawiera jamę bębenkową z Łrzema kosteczkami słuchowymi: młoteczkiem, kowadełkiem i strzemiączkiem oraz ucho wewnętrzne. od dolnej powierzchni części skalistej odchodzi wyrostek rylcowaty. Na powierzchni wewnętrznej części sutkowej biegnie głęboka bruzda zatoki esowatej.

otwór rylcowo- sutkowy

Przez otwór wychodzi nerw twarzowy, wchodzi tętnica rylcowo- sutkowa

część bębenkowa

ku przodowi od wyrostka sutkowatego i poniżej tylnej części łuski skroniowej. Cewkowata blaszka kostna, w której brak części ściany górnej. tworzy ona przednią, dolną i część tylnej ściany przewodu słuchowego zewnętrznego, a zarazem otworu słuchowego zewnętrznego.

kość ciemieniowa

- sklepienie+ boczna ściana czaszki - na środku każdej guz ciemieniowy - na wewnętrznej powierzchni- bruzdy tętnicze dla gałęzi tętnicy oponowej środkowej (od t. szczękowej) - wzdłuż górnego brzegu- bruzda zatoki strzałkowej górnej

kość sitowa

lezy we wcięciu sitowym kości czołowei. Rozrózniamy w niej: blaszkę poziomą (sitową), blaszkę pionową i dwa błędniki zwisajqce po obydwu krawędziach bocznych biaszki poziomej

blaszka sitowa

przebita jest licznymi (30-40) otworkami łączącymi przedni dół czaszkl z jamą nosową. Z jej powierzchni sterczy ku górze, do przedniego dołu czaszki grzebień koguci

blaszka pionowa

tworzy częśc przegrody nosa. Jest ona płytką kostną o kształcie nieregularnego czworoboku.

błędnik sitowy

parzysta, jest peumatyczną sześcienną bryłą kostną, ktorej powierzchnia przyŚrodkowa tworzy część bocznej ściany jamy nosowej, powierzchnia boczna zaś częśc przyśrodkowej ściany oczodołu jako tzw. blaszka oczodolowa

błędnik

- na pow. przyśrodkowej- małżowiny nosowe górna i środkowa - wnętrze wypełniowe szeregiem jamek pneumatycznych zwanych komórkami sitowymi

małzowina nosowa dolna

- parzysta, w dolnej części ściany bocznej jamy nosowej - blaszka kostna uwypuklona nieco w stronę przyśrodkową- 3 wyrostkami łączy się z sąsiednimi kośćmi- wyrostek łzowy- z dolnym brzegiem kości łzowej, szczękowy- z grzebieniem małżowinowym szczęki i sitowym- z wyrostkiem haczykowatym kości sitowej

kośc nosowa

parzysta, czworokątna płytka kostna- stanowi nasadę i górną część grzbietu nosa - na jej pow. wewn.- bruzda sitowa dla nerwu sitowego przedniego (gałąż nerwu ocznego- I gałęzi n. trójdzielnego)

lemiesz

nieparzysta, płaska blaszka kostna tworząca tylną częsć przegrody nosa, brzeg górny rozwala się na 2 skrzydła lemiesza, - w bruzdę powstałą w miejscu zejścia się obydwu skrzydeł wsuwa się dziób klinowy trzonu kości klinowej

kość łzowa

cienka, parzysta, czworokątna blaszka kostna, stanowi przedni odcinek przyśrodkowej ściany oczodołu i część bocznej ściany jamy nosowej - grzebień łzowy tylny dzielący jej zewnętrzną powierzchnię tworzy tylne ograniczenie bruzdy łzowej, grzebień ten ku dołowi przechodzi w haczyk łzowy ograniczający górny otwór kanału nosowo- łzowego

kość podniebienna

- blaszka pionowa (ma [powierzchnię przyśrodkową- nosową i boczną- szczękową) - blaszka pozioma (tylny odcinek podniebienia twardego)

blaszka pionowa

powierzchnia nosowa- tylny odcinek ściamy bocznej jamy nosowej powierzchnia szczękowa- bierze udział w wytworzeniu kanału skrzydłowo- podniebiennego (wraz z szczęką i wyrostkiem skrzydłowatym kości klinowej) - blaszka pionowa kończy się 2 wyrostkami: przednim- oczodołowym i tylnym- klinowym, które rozdziela wcięcie klinowo- podniebienne - na powierzchni przyśrodkowej blaszki pionowej- grzebień małżowinowy- łączy się z małżowina nosową dolną

od miejsca po}ączenia blaszki pionowej z poziomą biegnie ku tyłowi

wyrostek piramidowy, na jego dolnej powierzchni 3 otwory- przedni- otwór podniebienny większy i 2 otwory podniebienne mniejsze

kość jarzmowa

tworzy wyniosłośc policzkoW4, część dna i bocznej ściany oczodołu oraz częśc dołu skroniowego. Rozrozniamy w niej trzon oraz dwa wyrostki: skroniowy i czołowy

otwory kości jarzmowej

- na pow. bocznej- otwór jarzmowo- twarzowy - na pow. oczodołowej- otwór jarzmowo- oczodołowy - na pow. skroniowej- otwór jarzmowo- skroniowy

wyrostek czołowy

łączy kość jarzmową z kością czołową i skrzydłem większym kości klinowej. Na tylnej krawędzi wyrostka czołowego na czaszkach europejskich w połowie przypadków występuje skierowana ku tyłowi wyniosłośc- guzek brzeżny

szczęka

jest kością parzystą, biorącą udział w budowie przedniego odcinka części twarzowej czaszki, podniebienia, jamy nosowej L oczodołu. ogranicza tez częściowo doł podskroniowy i dół skrzydłowo-podniebienny oraz tworzy częśc ściany kanału nosowo-łzowego. Szczęka składa się z trzonu i czterech wyrostków: jarzmowego' czołowego, zębodołowego i podniebiennego.

trzon szczęki

bryła w kształcie 3ściennej piramidy z zatoką szczękowa, podstawą piramidy tworzy- powierzchnia nosowa, jej szczyt- wyrostek jarzmowy, ścianami piramidy są- powierzchnia górna- oczodołowa, powierzchnia przednia (czaszka twarzowa), powierzchnia podskroniowa- ograniczająca część dołu podskroniowego

na pow... nosowej szczęki

rozwór szczękowy. Ku tyłowi-od rozworu szczękowego rozciąga się w kierunku pionowym nierówna powierzchnia, do której przylega częśc pionowa kości podniebiennej. Na powierzchni tej biegnie bruzda podniebienna większa która jest zamkni.ę! a przez przyiegajqcą kość podniebienna i wyrostek skrzydłowaty kości klinowej w kanał podniebienny większy

Na górnym brzegu po- wierzchni nosowej szczęki, w odcinku tyinym,^znajduje się szereg głębszych iub płytszych dołków, które przykryt e przez kość sitową tworz4 pneumatyczne

komórki szczękowe

w odcinku przednim szczęki

bruzda łzowa (ograniczona od przodu przez dolny odcinek wyrostka czołowego szczęki)

Kośc łzowa i wyrostek łzowy małzowiny nosowej dolnej zamykajq bruzdę łzow4 w

kanał nosowo- łzowy

pow. oczodołowa szczęki

stanowi plaszczyznę trójkątnq, prze- chodzącq ostrym brzegiem w powierzchnię nosową. Brzeg ten ł.ączy się ku przodowi z koŚciq ł'zowq, ku tyłowi z blaszką oczodołową fości sitowej i wy- rostkiem oczodołowym kości podniebiennej.

od dolnej ściany kanału podoczodołowego ku tyłowi od otworzy podoczodołowego odchodzą

kanały zębodołowe (w kierunku szczytów powierzchni przednich zębów szczęki). kanały te odchodzą wspólnym kanałem bądź mniejszymi kanalikami- w stropie zatoki szczękowej i jej ścianie przedniej. często tworzą rowki pokryte tylko okostna

powierzchnia nosowa szczęki

- ograniczenie otworu gruszkowatego- cięcie nosowe - kolec nosowy przedni

W bocznym odcinku powierzchni przedniei, przechodzącej tu w wyrostek jarzmowy1 zazYlacza się zagłębienie

dół nadkłowy (operacja zatoki szczękowej)- operacja clawella- luca

Granica z powierzchnią pooskronicwą zaznaczona jest zwykle dość wyraźnym liniowym uwypukleniem

grzebieniem jarzmowo- zębodołowym

wyrostek czołowy

jest kostną blaszką skiero'uvaną ku górze' nieco ku tyłowi i przyśrodkolt,.o. Tivorzy on częśc bocznej Ściany jam-v nosowej. Jego polvierzchni: l' przednia jest przedłużeniem powierzchni przcdniej tt'Zonu, powierzchnia wewnętrzna zaś jest zwr'Ócona ku jamie nosowej. Brzeg przedni jest zagięty pod kątem: jego do1ny odcinek tworzy częśc ograniczenia otworu gruszkowatego. D} uzsza" gorni] CZęsc brzegu przedniego ł.ączy się szwe. m z koŚcią nosową. brzeg górny jest krótki łączy się szwem z kością c

grobla nosa

oddziela od gory przednią częŚc przewodu nosowego środkowego- przedsionek

wyrostek zębodołowy

jest skierowany ku dołowi. Jest on najgrubszyrr' z wyrostków szczęki. Składa się z dwóch cienkich blaszek istoty kostnej zbitej, łączących się ku tyłowi i tworzqcych guz o nierownej powierzchni. Przestrzeń pomiędzy b] aszkami istoty zbitej jest wypełniona istotą gąbczastą.

brzeg dolny wyrostka zębodołowego tworzy

łuk zębodołowy zawierający ujścia 8 zębodołów poprzedzielanych przegrodami międzyzębodołowymi

kształt zębodołów

za\ezy od kształtu tkwiących w nich korzeni zębów. Najgłębszy jest zębodół kła, najszersze zębodoły zębów trzonowych, zębodoły siekaczy są zaś głębokie i wąskie. Zębodoły zębów wielokorzeniowych są poprzedzielane przegrodami, oddzielajqcymi poszczegolne k o r z e n i e; są to przegrody międzykorzeniowe

Na przedniej powierzchni wyrostka zębodołowego w odcinku odpowiadającym pięciu przednim zębom zaznaczają się wyniosłości wywotane przez k o r z e n i e tych zębow. Są to

łęki zębodołowe

wyrostek zębodołowy a wiek

Wyrostek zębodołowy rozwija się dopiero wraz mlecznych. U noworodka jeszcze nie występuje, stosunkorvo niska. Wraz z utratą zębów zanika wyrostek zębodołowy Widzimy to często u osób w podeszłym wieku- wyraz twarzy podobny do noworodka

wyrostek podniebienny szczęki

odchodzi od powierzchni wewnętrznej, na granicy między trzonem a wyrostkiem zębodołowym. Jest to blaszka kostna leząca poziomo, łączqca się w linii pośrodkowej z podobnym wyrostkiem kości drugostronnej. Wyrostek podniebienny jest ku tyłowi krotszy od trzonu szczęki, mniej więcej o szerokość zęba trzonowego. Brak ten wypełnia część pozioma kości podniebiennej.

Wyrostki podniebienne symetrycznych kości szczęki łączą się

szwem podniebiennym pośrodkowym, z blaszką poziomą kości podniebiennej- szwem podniebiennym poprzecznym

bruzdy podniebienne

Jest to przedni odcinek rowków ciqgnących się do otworu podniebiennego większego w kości podniebiennej, przechodzących na wyrostek podniebienny szczęki. Biegną w nich naczynia podniebienne (od naczyn szczękowych) i nerw podniebienny większy (od zwoju skrzydłowo-podniebiennego).

Na czaszkach młodych osobnikow, w przednim odcinku wyrostka podniebiennego, widac czasem SZew biegnący od otworu przysiecznego ku przodowi i bokowi do przestrzeni pomiędzy bocznym siekaczem a kłem. CzęŚć szczęki oddzielona dwoma takimi szwami stanowi tzw.

kośc przysieczną- zrośnięcie zazwyczaj wkrótce po urodzeniu

żuchwa

powstaje z dwóch symetrycznych części zrastających się ze sobą. Łącznotkankowo połączone połowy, widoczne jeszcze u noworodka, zra_ staj4 się w pierwszym roku zycia. w obrębie tkanki ł.ącznej, zespalaj4cej w linii pośrodkowej obydwie połowy, powstają dwie lub więcej małych kosteczek bródkowych

skł. żuchwy

Żuchwa składa się z poziomo lezącego trzonu i dwóch symetrycznych, pionowych gałęzi.

trzon żuchwy

- guzowatość bródkowa - 2 guzki bródkowe - kresa skośna- przechdzi w gałąż

Na wysokości drugiego zęba przedtrzonowego, na powierzchni zewnętrznej, znajduje się

otwór bródkowy

Ponizej zębow siecznych po obydwu stronach trzonu zaznacza się wgłębienie

dół przysieczny

Na powierzchni wewnętrzne1 trzonu' w p.ł'aszczyżniep ośrodkowej, widoczna j e s t wyni o s ł ość

kolec bródkowy złożony z z dwoch par guzków górnych i dolnych. Większe z nich' gÓrne, służą miejsce prZyCzepU rnięśni bródkorvo-językowvc-h. do mnieiszycn, dolnvchz, a przyczepiaj4 się mięśnie brodkorvo_gnykowe. Bocznie cd kolca bródkowego lezy owalne zagłębienie dla przyczepu przedniego brzuśca mięśnia dwubrzuścowego

w przedrrim odcitrku żuchwy, powyzej kresy żuchwowej górnej, znajduie się wyraźne zagłębienie dla

ślinianki podjęzykowej. w odcinku tylnym poniżej kresy- dołek ślinianki podżuchwowej

górny brzeg trzonu żuchwy oddzielony jest od pow. przedniej

krawędzią zębodołową

gałąż żuchwy

stanowi pionową płytkę kostną, wyrastającą z tylnej części trzonu. Ma ona dwie powierzchnie: boczną i przyśrodkową. Poł4czenie trzonu zuchwy z gał'ęzią tworzy kat żuchwy

Na przyśrodkowej powierzchni kąta zuchwy zaznacza się wyraźna chropowatość

guzowatość skrzydłowa- dla przyczepu mięśnia skrzydłowego pośrodkowego

guzowatośc na str. bocznej żuchwy-

guzowatość żwaczowa (m. żwacz)

otwór żuchwowy

w połowie wysokości powierzchni przyśrodkowej gałęzi zuchwy lezy otwór zuchwy, stanowiący wejście do kanału zuchwy, ciqgnącego się w trzonie zuchwy. Otwór zuchwy jest ograniczony od przodu małą blaszką kostną- języczkiem

języczek

rniejscem przyczepu więzadła klinowo- zuchwowego. Języczek jest punktem orientacyjnym przy znieczu1aniu przewodowym nerwu zębodołowego dolnego; moz e tez stanowic przeszkodę dla igły wprowadzanej do otworu zuchwy

do wyrostka dziobiastego przyczepia się

m. skroniowy

Na przyśrodkowej powierzchni głowy rozpoczyna się listewka kostna. biegnąCa przez sz;'jkę ktr do'lowi, następnie do przodu od twortt zuchwowego i lącząca się w dole z grzebieniem wyrostka dziobiastego" listewka ta nosi nazwę

grzebienia szyjki żuchwy

Na przcdniej norr'rierzcirni szyjki zuchwy zaznacza się niewielkie zagłębienie

dołek skrzydłowy - przyczep m. skrzydłowego bocznego

Nit r, vewnqtrznei porvierzchni wyrostka dziobiastego żuchwy- wyraźny grzebień kostny

grzebieniem wyrostka dziobiastego (grzebieniem policzkowym)- przyczep m. policzkowego. grzebien ten ma 2 odnogi- przysrodkową i boczną ograniczają trójkątne pole, któremu za podstawę służy tylna pow. ostatniego zęba trzonowego- trójkąt zatrzonowy. bocznie od grzebienia policzkowego- dołek zatrzonowy

kość gnykowa

jest kością nieparzystą, kształtu podkowy. nie łączącą się bezpośred: nl'o Z innymi koścmi. Zbudovzana jest prawie cał. kor, vicie z istoty kostnei zbitej. Składa się z trzontt i dwócl-r par rogów: lviększych i mniejszych.

sklepienie czaszki

gładka, węZsza w odcinku przednim' Szersza z tyłu, utworzona jest ezaszki przez luskę kości czołowej, obydwie kości ciemieniowe i części łuski poty. l i c z n e j.

Sklepienie ciqgnie się od

łuków brwiowych k. czołowej do kresy karkowej górnej k. potylicznej, po bokach ograniczają je kresy skroniowe

otwór ciemieniowy

żyła wypustowa ciemieniowa ł'ącząca zatokę strzałkową górną opony twardej mózgowia z zyłami powierzchownymi czaszki

okostna

okostna zewnętrzna u dzieci łatwo daje się oddzielić od kości, co ułatwia powstawanie krwiaków w czasie porodu (haernatomąta neonatorunz). Opona twarda natomiast jest u dzieci silnie zrośnięta z kością. U dorosłych stosunki te przedstawiają się odwrotnie, tj. opona twarda jest tylko w niektórych miejscach silniej zrośnięta z kością. Pomiędzy, nią a kości4 mog4 powstawać krwiaki nadoponowe.

otwór nadoczodołowy

- gałąż boczna nerwu nadoczodołowego- od n. ocznego (I gałąż trójdzielnego) - t. nadoczodołowa (od t. ocznej- od t. szyjnej wewn) - ż. nadoczodołowa (dopływa do ż. ocznej górnej)

wcięcie lub otwór czołowy

przyśrodkowo do otworu nadoczodołowego, przechodzi; gałąż przyśrodkowa n. nadoczodołowego (od n. ocznego-V1), t. nadbloczkowa (g. końcowa t. ocznej), ż. nadbloczkowa

otwór podoczodołowy

- n. podoczodołowy (od n. szczękowego-V2) - t. podoczodołowa (od t. szczękowej- od t. szyjnej zewn.)

dół szczęki wypełnia m.in.

m. dźwigacz kąta ust

szew jarzmowo- skroniowy

między wyrostkic'm jarzmowym kości skroniowej a wyrostkiem skroniowym kości jarzmowej,

szew jarzmowo- czołowy

pomiędzy kościq jarzmowq a wyrostkiem jarzmowym koŚci czołowej,

szew klinowo- jarzmowy

między skrzydłem większym a kością jarzmową

szew klinowo- czołowy

między skrzydłem większym, a kością czołowa

szew klinowo- ciemieniowy

między skrzydłem większym a koŚcią cicmicniową

szew klinowo- łuskowy

między skrzydłem większym a częściq łuskową koŚci skroniowej.

Łuska kości skroniowej łączy się z dolnym brzegiem kości ciemieniowej

szwem łuskowym, który przechodzi w szew ciemieniowo- sutkowy

Przcdłuzeniem szwu węgłowego

jest szew potyliczno- sutkowy

wyniosłość kanału półkulistego bocznego

Powierzchnia wyrostka jest chropowata, przyczepiajq się tu silnie mięśnie: mostkowo-obojczykowo-sutkowy, płatowaty głowy i najdłuzszy głowy.

ku tyłowi od wyrostka sutkowatego

otwór sutkowy, zawierający zyłę wypustową sutkową(łączy zatokę esowatą opony twardej z żyłą potyliczną)

Na górnym brzegu otworu słuchowego zewnętrznego widać niewielki występ kostny

kolec nadprzewodowy- punkt orientacyjny przy operacjach

dół skrzydłowo- podniebienny

- ściana przednia- guz szczęki - ściana przyśrodkowa- blaszka pionowa k. podniebiennej - ściana tylna brzeg przedni wyrostka skrzydłowatego kości klinowej

w dole skrzydłowo podniebiennym leży

zwój skrzydłowo- podniebienny - n. szczękowy - końcowy odcinek t. szczękowej

połączenia dołu skrzydłowo- podniebiennego

- otwór okrągły (dla n. szcxzękowego)-łączy się ze środkowym dołem czaszki - kanał skrzydłowy, przebijający poziomo podstawę wyrostków skrzydłowatych, łączy dół skrzydłowo-podniebienny z podstawq czaszki. od przodu ku tyłowi biegnie w nim t. kanału skrzydłowego (od t. szczękowej), od tyłu do przodu zaś n. kanału skrzydłowego (połączenie n. skalistego większego i n. skalistego głębokiego) oraz żyła kanału skrzydłowego - otwór klinowo- podniebienny - kanał podniebienny większy - szczelina oczodoło

nerw kanału skrzydłowego

połączenie n. skalistego większego (od n. twarzowego) i n. skalistego głębokiego (od splotu t. szyjnej)

otwór klinowo- podniebienny

Łączy dół skrzydłowo-podniebienny z tylnym odcinkiem jamy nosowej. otwór ten leży w górnym odcinku części pionowej kości podniebiennej, gdzie między jej wyrostkiem oczodołowym wyrostkiem klinowym znajduje się wcięcie klinowo- podniebienne. Wcięcie to, zamknięte od gory przez trzon kości klinowej, stanowi otwór klinowo-podniebienny. Przez otwór ten przechodz4 z dołu skrzydłowo-podniebiennego do jamy nosowej nerwy nosowe tylne górne, pochodzące od zwoju skrzydłowo - podniebiennego, tętnica klinowo

kanał podniebienny większy

stanowiący przedłuzenie ku dołowi dołu skrzydłowo-podniebiennego' prowadzi na podniebienie, przez otwór podniebienny większy i otwory podniebienne mniejsze, tętnice podniebienną zstępującą(od t. szczękowej) i n. podniebienne (od zwoju skrzydłowo- podniebiennego)

szczelina oczodołowa dolna

Łączy dół skrzydłowo-podniebienny z oczodołem. Przebiega tędy do oczodołu nerw podoczodołowy i nerw jarzmowy od drugiej gał'ęzi nerwu trójdzielnego' gałqzki oczodołowe od zwoju skrzydłowo-podniebiennego, t. podoczodołowa, zyła oczna dolna

kanal podniebienno- pochwowy- utworzony z btuzdy podniebienno- pochwowej

na wyrostku pochwowym u podstawy blaszki przyśrodko. wej wyrostka skrzydłowatego przez zamknięcie go w kanał przez wyrostek klinowy koŚci podniebiennej. Biegnie on z tylnej ściany dołu skrzydłowo- -podniebiennego ukośnie ku tyłowi i nieco ku środkowi na dolną powierzchnię podstawy czaszki. Przebiegają przez niego drobne gałązki gardłowe od gałęzi. nosowych tylnych bocznych, te zaś od zwoju skrzydłowo. podniebiennego i gałązki od tętnicy klinowo-podniebiennej.

szczelina klinowo- szczękowa

ł.4czy doł podskroniowy z dołem skrzydłowo-podniebiennym. Przez niq prze. chodzi do dołu skrzydłowo-podniebiennego tętnica szczękowa.

powierzchnie dolna czaszki tworzą

wyrostki podniebienne szczęk, blaszki poziome kości podniebiennych, lemiesz, wyrostki skrzydłowate koŚci klinowych, powierzchnie dolne kości skroniowych i dolna powierzchni. a kości potylicznej.

podniebienie twarde

)z b u d owa n e j e s t z wyrostków podniebiennych szczęk oraz części poziomych kości podniebiennych. Kości te stykają Się ze sobą w l i n i i pośrodkowej szwem podniebiennym pośrodkowym. wyrostki podniebiennne szczęk oddziela od cz. poziomych kości podniebiennych szew podniebienny poprzeczny