8. Prawoznawstwo - obowiązywanie normy

norma obowiązuje behawioralnie

jest efektywna społecznie - gdy znajduje zastosowanie, jej adresaci dostatecznie często ją realizują, a w razie przekroczenie dostatecznie często wymierzana jest sankcja

norma obowiązuje tetycznie

norma została ustanowiona i nie została uchylona przez podmiot posiadający władzę nad jej adresatem - jego normy z jakichś względów są uznawane za wiążące dla adresatów

skuteczność władzy nad adresatem normy

wywodzi się z różnych źródeł - 1 siła fizyczna, 2 autorytet osobisty, 3 legitymacja instytucjonalna

norma tetyczna

norma ustanowiona albo uznana i tego ustanowienia albo uznania nie odwołał ktoś, komu należy dawać posłuch ze względu na jego szczególną pozycję społeczną - autorytet, dysponowanie mocą, upoważnienie do stanowienia norm dla innych

norma obowiązuje aksjologicznie

wedle czyichś ocen zachowanie NAKAZYWANE przez daną normę lub jego skutki OCENIA SIĘ DODATNIE, a zachowanie ZAKAZYWANE lub jego skutki oceniane są UJEMNIE

normy prawne są normami obowiązującymi z uzasadnienia tetycznego

1 nadrzędna pozycja prawodawcy opiera się na upoważnieniu udzielonym mu w normach kompetencji prawodawczej 2 tetycznosć pełni funkcję kryterium rozstrzygającego, ale wiele norm posiada uzasadnienie aksjologiczne

norma prawna obowiązuje

1 została wprowadzona do systemu prawa zgodnie z przyjętymi w tym systemie regułami 2 nie została zgodnie z tymi regułami wyprowadzona z systemu

reguły walidacyjne

reguły, które nakazują wiązać z określonymi czynnościami konwencjonalnymi skutek w postaci uzyskania przez normę mocy obowiązującej bądź jej utraty

początek obowiązywania normy prawnej

chwila, gdy zostanie dokonana ostatnia z czynności konwencjonalnych składających się na dany efekt prawotwórczy

wejście w życie normy

od momentu wejścia w życie norma może znaleźć zastosowanie - adresat jest zobowiązany ją realizować

vacatio legis

okres pomiędzy początkiem obowiązywania aktu normatywnego a jego wejściem w życie, standardowo wynosi 14 dni, w szczególnych okolicznościach możliwy krótszy termin

norma znajduje zastosowanie

sytuacja, gdy adresat znalazł się w okolicznościach przewidzianych w normie - sytuacji w której powinien wypełnić przewidziany w normie obowiązek określonego postępowania

retroaktywność prawa

sytuacja, gdy norma wyznacza obowiązek określonego postępowania na przyszłość łącząc ten obowiązek ze zdarzeniami bądź stanami rzeczy, które miały miejsce przed wejściem normy prawnej w życie

zasada bezpośredniego działania prawa nowego

norma prawna od dnia wejścia w życie znajduje zastosowanie dla sytuacji prawnych powstałych w przeszłości i nadal istniejących

problem retroaktywności

retroaktywność prawa zazwyczaj narusza bezpieczeństwo obywateli, wolność i zasadę zaufania obywateli do państwa i tworzonego przezeń prawa

odstępstwa od zasady lex retro non agit

mają charakter jedynie wyjątkowy, zasada wpływa na proces stanowienia i interpretacji prawa

utrata mocy obowiązującej - 1

1 uchylenie aktu normatywnego przez ten sam podmiot i w tej samej formie, w której został ustanowiony 2 uchylenie przez inny podmiot, jeśli posiada on kompetencje do uchylania aktów danego rodzaju

utrata mocy obowiązującej - 2

3 akt wykonawczy traci moc w wyniku uchylenia/zmiany treści przepisu, na podstawie którego został wydany 4 upływ czasu na jaki został wydany, a w przypadku rozporządzeń upływ czasu na jaki nowa ustawa uchylany akt pozostawia przepisem przejściowym w mocy

utrata mocy obowiązującej - 3

5 uznanie za niezgodny z aktem normatywnym o wyższej mocy prawnej przez upoważniony podmiot 6 akty prawa miejscowego tracą moc po stwierdzeniu ich nieważności przez organ nadzoru albo przez sąd administracyjny 7 desuetudo

aspekty obowiązywania norm prawnych

1 aspekt temporalny 2 aspekt terytorialny 3 aspekt personalny

aspekt temporalny

aspekt, który wyraża się w odpowiedzi na pytanie od kiedy do kiedy norma prawna obowiązuje - w jakim czasie jest elementem systemu prawa i ma moc obowiązującą

aspekt terytorialny

aspekt, który wyraża się w odpowiedzi na pytanie gdzie obowiązuje norma prawna, a więc na jakim terytorium państwo wykonuje swą władzę prawodawczą

aspekt personalny

aspekt, który wyraża się w odpowiedzi na pytanie kogo potencjalnie wiązać może obowiązująca norma prawna, więc kto może mieć obowiązek jej realizowania