V

Obowiazywanie normy

Mówimy, że norma (przepis prawny, akt normatywny) obowiązuje w sensie: obowiązuje w jakimś systemie prawnym, jest elementem tego systemu jeżeli została wprowadzona do systemu zgodnie z przyjętymi w nim regułami

-

i nie została zgodnie z tymi regułami z tego systemu wyeliminowana.

Początek obowiązywania:

a) normy prawa zwyczajowego - w chwili uznania przez kompetentny organ państwa.

-

b) norma powstała w wyniku stanowienia - w chwili dokonania ostatniej spośród całego łańcucha czynności konwencjonalnych składających się na złożony akt stanowienia prawa - urzędowe ogłoszenie lub ustanowienie.

Wejście w życie

normy prawne (przepisy, akty normatywne) wchodzą w życie w określonym momencie, co oznacza, że od tego momentu mają one być realizowane lub stosowane przez wszystkich, których dotyczą.

termin wejścia normy (aktu normatywnego) w życie:

wyznacza ten podmiot, który jest upoważniony do ustanowienia danej normy (aktu normatywnego), a więc twórca tej normy.

vacatio legis (wakacje ustawy)

jest to okres od momentu ustanowienia albo ogłoszenia danych norm (tzn. od momentu gdy stały się one elementem systemu prawa) do ich wejścia w życie.

typowa poprawna vacatio legis

wynosi 14 dni.

W przypadku gdy jakaś norma stała się elementem danego systemu prawa (obowiązuje w tym systemie), może być z niego wyeliminowana albo zastąpiona normą o innej treści

tylko przez podmiot do tego upoważniony i w formie, w jakiej została ustanowiona.

Derogacja (uchylanie)

jest to czynność konwencjonalna dokonywana przez upoważniony do tego podmiot i w wyznaczonej procedurze, mocą której norma (przepis prawny, akt normatywny) zostaje pozbawiona mocy obowiązującej przez jej wyeliminowanie z systemu.

eliminowanie aktów wykonawczych

oprócz uchylenia akt wykonawczy może utracić moc także w wyniku utraty mocy obowiązującej przez ustawę, która była podstawą jego wydania albo przez przepis ustawy, który był podstawą wydania aktu wykonawczego.

orzeczenie o niekonstytucyjności

autorytatywne orzeczenie o niekonstytucyjności danego aktu ma ten skutek prawny, że akt (przepis) uznany za niekonstytucyjny traci moc obowiązującą.

Reguły eliminowania norm (przepisów aktów normatywnych) z systemu prawa

1. Akt normatywny (norma) traci moc obowiązującą przez uchylenie go przez ten sam podmiot, który go ustanowił, i w tej samej formie, w której nastąpiło stanowienie.

-

2. Akt normatywny (norma) traci moc obowiązującą przez uchylenie go przez podmiot inny niż ten, który akt (normę) ustanowił, a wyposażony w kompetencje do uchylania aktów danego rodzaju.

-

3. Akt wykonawczy traci moc w następstwie uchylenia albomzmiany treści przepisu upoważniającego, na podstawie którego został wydany.

-

4. Akt normatywny (norma) traci moc obowiązującą z upływem czasu, na który został wydany; a akt wykonawczy do uchylonej ustawy przestaje obowiązywać z upływem czasu, na który nowa ustawa zachowała go w mocy.

-

5. Akt normatywny (norma) traci moc obowiązującą w następstwie uznania go przez upoważniony podmiot za akt niekonstytucyjny.

desuetudo

Norma traci moc obowiązującą w drodze desuetudo, jeżeli przez dłuższy czas jest radykalnie nieefektywna, tzn. nie jest realizowana, a przy tym wytwarza się powszechne przekonanie, że nie jest już normą wiążącą.

-

Podkreślmy, że oba te warunki muszą być spełnione łącznie.

norma retroaktywna

jest to norma, która wyznacza zachowanie możliwe do zrealizowania, ale to zachowanie związane jest ze zdarzeniami czy stanami rzeczy, które zaistniały przed jej wejściem w życie i na które nie mamy już żadnego wpływu.