Państwo – podstawy

Państwo

suwerenna organizacja polityczno-społeczna, ukształtowana historycznie, zajmująca określone terytorium wyznaczone przez granicę, dysponująca ośrodkami władzy, w tym aparatem przymusu

Trzy elementy niezbędne dla zaistnienia państwa

społeczeństwo, władza, terytorium

Społeczeństwo w państwie

wszystkie formy życia zbiorowego połączone wspólnymi warunkami (określone warunki geopolityczne, kultura narodowa, instytucje państwowe)

Władza w państwie

dowolna możliwość wykonywania własnej woli w ramach danych stosunków społecznych, bez względu na sprzeciw

Terytorium w państwie

obszar państwa wyznaczony poprzez granice, potwierdzone i ratyfikowane umowami międzynarodowymi z państwami sąsiednimi + obszar ambasad, konsulatów, przedstawicielstw handlowych, pokłady okrętów pływających pod banderą danego państwa, pokłady samolotów i promów kosmicznych

Funkcje państwa

wewnętrzne: prawodawcza, porządkowa, administracyjna, organizacyjna, socjalna, kulturalna, oświatowa; zewnętrzne: obronna, dyplomatyczna

Teorie genezy państwa

teistyczna, umowy społecznej, klasowa, psychologiczna, patriarchalna, normatywistyczna, solidarystyczna

Teoria teistyczna

państwo jako twór istoty nadprzyrodzonej (władza pochodzi od Boga)

Teoria umowy społecznej

państwo wynikiem umowy zawartej między przedstawicielami różnych grup społecznych (John Locke, Jean Jacques Rousseau)

Teoria klasowa

państwo powstałe w wyniku konfliktu klas (Karol Marks)

Teoria psychologiczna

powstanie państwa wynika z potrzeb psychicznych człowieka

Teoria patriarchalna

państwo powstało w wyniku ewolucji pozycji naczelnika rodu, który zostaje monarchą (Robert Filmer)

Teoria normatywistyczna

istnienie państwa wynika z przestrzegania norm prawnych

Teoria solidarystyczna

państwo efektem naturalnej wspólnoty interesów wszystkich ludzi

Formy rządów w państwie

monarchia (władza dożywotnia i dziedziczną); republika (władza wyłaniana w wyborach na określoną kadencję)

Formy reżimu politycznego w państwie

państwo demokratyczne (trójpodział władzy); państwo autorytarne (władza wykonawcza skupiona w rękach jednostki sprawującej rządy dzięki swojemu autorytetowi); państwo totalitarne (państwo kontroluje wszystkie elementy życia społecznego za pomocą aparatu przymusu i represji)

Formy ustroju terytorialnego państwa

państwo unitarne (skonsolidowane wewnętrznie, z jednym ośrodkiem władzy); państwo złożone (części składowe posiadają pełną lub częściową suwerenność)

Typy państw złożonych

unia; federacja; konfederacja

Unia

związek minimum dwóch państw mających co najmniej jeden wspólny element; unia personalna (elementem spajającym jest głowa państwa) lub unia realna (poza głową państwa wspólny jest min. Jeden organ państwowy

Federacja

państwo będące zbiorem samodzielnych jednostek składowych, które łączy wspólna polityka zagraniczna i finanse; poszczególne jednostki składowe prowadzą też całkowicie odrębną politykę w swoim zakresie

Konfederacja

państwa pozostają w związku dla osiągnięcia wspólnego celu politycznego, gospodarczego i tylko w tym zakresie prowadzą wspólne działania