średniowiecze i starożytność

beneficjum

prawo czerpania dochodów z gruntu nadane w zamian za służbę wojskową

diadochowie

dowódcy Aleksandra Wielkiego, później jego następcy

diatia

surowy styl życia Spartan

diokimazja

ateńska procedura sprawdzania kandydata do urzędu publicznego

Dolina Królów

miejsce pochówku faraonów

dziesięcina

stała danina pobierana przez kościół

dżizja

podatek w krajach muzułmańskich dla wyznawców innych religii

eklezja

zgromadzenie ludowe w Atenach

euthyna

weryfikacja działań osób publicznych w Atenach

fyle

jednostki podziału terytorialnego w Atenach

glejt

list żelazny

handel lawetyński

handel przez szlak łączący Europę z Dalekim Wschodem

heliaja

sąd ludowy

jarłyk

pisemna zgoda na sprawowanie władzy zwierzchniej wydawana przez chanów książętom ruskim

katarakta

próg rzeczny utrudniający spływ wody

kolonizacja na prawie niemieckim

sprowadzanie i osiedlenie ludnosci z zachodu, umowy wzorowane na prawie niemieckim

koncyliaryzm

pogląd głoszący wyższość soboru nad papieżem

monastycyzm

życie we wspólnocie klasztornej

niewola awiniońska

1309-1377; przeniesienie siedziby papieskiej do Awinionu (Francja)

nikolaizm

łamanie przez duchownych celibatu

polemarcha

archont odpowiedzialny za sprawy obronne polis

prawo składu

obowiązek wystawienia towaru w danym mieście

regalia

dziedziny gospodarki zarezerowane wyłącznie dla panującego

symmachia

związek kilku poleis zobowiązujących się do wspólnej obrony i wypraw

taboryci

radykalny odlam hustyów, m.in. Jan Żizka

taksy wojewodzińskie

cennik wyrobów miejskich ustalany przez wojewodę

tem

jednostka podziału terytorialnego w Bizancjum

wolnizna

czasowe zwolnienie osadników ze świadczeń feudalnych

założenie Kartaginy przez Fenicjan

814 r. p.n.e.

pierwsze igrzyska olimpijskie

776 r. p.n.e.

założenie Rzymu

753 r. p. n. e.

prawa Drakona

621 r. p.n.e.

"strząśnięcie długów" przez Solona

594/593 r. p.n.e.

tyrania Pizystrata

561-528 r. p.n.e.

reformy Klejstenesa

509/508 r. p.n.e.

powstanie jońskie

499-494 r. p.n.e.

powołanie urzędu trybuna ludowego i zgromadzenia plebejskiego

494 r. p.n.e.

bitwa pod Maratonem

490 r. p.n.e.

stosowanie ostracyzmu

V w. p.n.e.

bitwa pod Termopilami

480 r. p.n.e.

bitwa pod Salaminą

480 r. p.n.e.

bitwa pod Platejami

479 r. p.n.e.

utworzenie Związku Morskiego

478 r. p.n.e.

Prawo XII tablic

449 r. p.n.e.

wojna peloponeska

431-404 r. p.n.e.

pokój Nikiasa

pokój między Atenami a Spartą podczas wojny peloponeskiej

śmierć Sokratesa

399 r. p.n.e.

bitwa pod Leuktrami

371 r. p.n.e.

bitwa pod Cheroneją

338 r. p.n.e.

bitwa nad Granikos

334 r. p.n.e.

bitwa pod Issos

333 r. p.n.e.

bitwa pod Gaugamelą

331 r. p.n.e.

zdobycie Persepolis przez Aleksandra

330 r. p.n.e.

I wojna punicka

264-241 r. p.n.e. (bitwa pod Mylae, bitwa koło Wysp Egadzkich)

II wojna punicka

218-201 r. p.n.e.

bitwa pod Kannami

216 r. p.n.e.; ii wojna punicka

bitwa pod Zamą

202 r. p.n.e.; ii wojna punicka

III wojna punicka

149-146 r. p.n.e.; zdobycie i zniszczenie Kartaginy

reformy Grakchów

133 i 123 r. p.n.e.

dyktatura Sulli

82-79 r. p.n.e.

powstanie Spartakusa

73-71 r. p.n.e.

I triumwirat

60 r. p.n.e.

powstanie Wercyngetoryksa

52 r. p.n.e.

dyktatura Cezara

49-44 r. p.n.e.

bitwa pod Farsalos

48 r. p.n.e.

II triumwirat

43 r. p.n.e.

bitwa pod Akcjum

31 r. p.n.e.

wprowadzenie pryncypatu przez Oktawiana Augusta

27 r. p.n.e.

pożar Rzymu

64 r.

powstanie w Judei

66-70 r.

wzniesienie wału Hadriana

II w.

edykt Karakalli

212 r.

edykt mediolański

313 r.; chrześcijaństwo religią tolerowaną

sobór w Nicei

325 r.

ustanowienie drugiej stolicy w Konstantynopolu

330 r.

bitwa pod Adrianopolem z Wizygotami

378 r.

chrześcijaństwo religią panującą

392 r.

podział cesarstwa rzymskiego

395 r.

złupienie Rzymu przez Wizygotów

410 r.

bitwa na Polach Katalaunijskich

451 r.

złupienie Rzymu przez Wandalów

455 r.

upadek cesarstwa zachodniorzymskiego

476 r.

chrzest Chlodwiga I z dynasti Merowingów

496 r.

panowanie Justyniana Wielkiego

VI w.

hidżra

622 r.

bitwa pod Poitiers (Karol Młot)

732 r.

koronacja cesarska Karola Wielkiego

800 r.

traktat z Verdun

843 r.

bitwa na Lechowym Polu (wygrana Ottona I)

955 r.

powstanie biskupstwa w Poznaniu

968 r.

bitwa pod Cedynią

972 r.

Dagome iudex

991 r.

śmierć Wojciecha w Prusach

997 r.

zjazd gnieźnieński

1000 r.

wojna Chrobrego z Henrykiem II

1004-1018 r.; zajęcie Milska i Łużyc

koronacja Chrobrego

1025 r.

najazd Jarosława Mądrego i Konrada II na Polskę

1031 r.; utrata Grodów Czerwieńskich i Milska

najazd Brzetysława na Polskę

1039 r.

wielka schizma wschodnia

1054 r.

bitwa pod Mazinkertem

XI w.; cesarz bizantyjski w niewoli

reforma gregoriańska

XI w.; Grzegorz VII

koronacja królewska Bolesława II Śmiałego

1076 r.

przybycie Henryka IV do Canossy

1077 r.

śmierć św. Stanisława

1079 r.

synod w Clermont

1095 r.

pierwsza wyprawa krzyżowa

1096 r.

podział kraju przez Hermana między synów

1097 r.

zdobycie Jerozolimy przez krzyżowców

1099 r.

konkordat wormacki

1122 r.; Henryk V i Kalikst II

początek rozbicia dzielnicowego

1138 r.

zjazd w Łęczycy

1180 r.; koniec senioratu

bitwa nad Mozgawą między Leszkiem Białym a Mieszkiem Starym- nierozstrzygnięta

1195 r.

Wielka Karta Swobód

1215 r.

bitwa nad Kałką

1223 r.

zaproszenie Krzyżaków przez Konrada Mazowieckiego do osiedlenia się na ziemi chełmińskiej

1226 r.

zjazd w Gąsawie

1227 r.

dokument kruszwicki

umowa między Konradem Mazowieckim a Krzyżakami odnośnie ziemi chełmińskiej

bitwa pod Legnicą

1241 r.

koronacja Przemysła II

1295 r.

koronacja Wacława II

1300 r.

bunt wójta Alberta przeciwko Władysławowi Łokietkowi w Krakowie

1311 r.

koronacja Łokietka

1320 r.

bitwa pod Płowcami

1331 r. (przeciw Krzyżakom)

koronacja Kazimierza Wielkiego

1333 r.

zjazdy w Wyszehradzie (dwa)

1335 r., 1339 r.

pokój w Kaliszu

1343 r.; odzyskanie Kujaw i ziemi dobrzyńskiej, zatrzymanie przez zakon ziemi chełmińskiej i Pomorza Gdańskiego

epidemia dżumy

1347-52 r.

przywilej budziński

1355 r.; gwarancja zachowania praw rycerskich

powstanie Akademii Krakowskiej

1364 r.

przywilej koszycki

1374 r.; w zamian za elekcję córki zwolnienie szlachty z poradlnego, brak podatków nadzwyczajnych, służba wojskowa tylko w obrębie granic i wykupienie z niewoli

przeniesienie siedziby papieża do Rzymu

II poł. XIV w.

bitwa na Kulikowym Polu

1380 r.; Wielkie Księstwo Morawskie przeciw Złotej Ordzie

bezkrólewie po śmierci Ludwika Węgierskiego

1382-84 r.

unia w Krewie

1385 r.

bitwa na Kosowym Polu

1389 r.; imperium osmańskie

unia wileńsko-radomska

1401 r.; dożywotnio rządy na Litwie dla Witolda pod władzą zwierzchnią Jagiełły

wielka wojna z zakonem krzyżackim

1409-1411 r.

I pokój toruński

1411 r.

unia w Horodle

1413 r.; osobny, ale podległy władca na Litwie, zrównanie praw bojarów z prawami szlachty

sobór w Konstancji

1414-1418 r.; spalenie Jana Husa

przywilej jedleńsko-krakowski

1430-33 r.; nietykalność osobista bez wyroku sądowego w zamian za sukcesję Władysława Warneńczyka

unia florencka

1439 r.; unia między kościołem katolickim i prawosławnym; bulla Laetentur coeli papieża Eugeniusza IV

bitwa pod Warną

1444 r.

koronacja Kazimierza Jagiellończyka

1447 r.

upadek Konstantynopola

1453 r.

wojna trzynastoletnia

1454-1466 r.

przywilej cerekwicko-nieszawski

1454 r.; w zamian za walkę z Krzyżakami nienakładanie nowych podatków, niezwoływanie pospolitego ruszenia bez zgody szlachty

II pokój toruński

1466 r.; odzyskanie Pomorza Gdańskiego, ziemi chełmińskiej i michałowskiej, Żuław z Malborkiem, Elbląga i Warmii (PRUSY KRÓLEWSKIE); utrata suwerenności państwowej przez Prusy Książęce

uniezależnienie się Moskwy od Złotej Ordy

1480 r.

sejm w Piotrkowie; pierwszy sejm walny

1493 r.

konstytucja Nihil novi

1505 r.

zjednoczenie Egiptu

ok. 3050 r. p.n.e.

powstanie republiki rzymskiej

509 r. p.n.e.

koniec podboju Półwyspu Apenińskiego przez Rzymian

264 r. p.n.e.

bitwa pod Pydną, upadek Macedonii

168 r. p.n.e.

przywilej czerwiński

1422 r.; nietykalność majątkowa, bicie monety tylko za zgodą szlachty

przywilej warcki

1423 r.; w zamian za walkę z Krzyżakami ograniczenie wychodźtwa ze wsi do miast, zezwolenie na wykup sołectw

przywilej piotrkowski

1496 r.; ograniczenie opuszczania wsi przez chłopów do jednej osoby rocznie

utworzenie Państwa Kościelnego

756 r.

Dictatus pape

1075 r.; zakaz świeckiej inwestytury