question                    | 
                
                    réponse                    | 
            
        
        | 
     commencer à apprendre
 | 
 | 
      epoka przed wynalezieniem pisma   
 | 
 | 
 | 
| 
     commencer à apprendre
 | 
 | 
      metoda badawcza polegająca na poszukiwaniu dowodów historycznych w ziemi   
 | 
 | 
 | 
| 
     commencer à apprendre
 | 
 | 
      zbieranie dziko rosnących roślin w celu utrzymania rodziny   
 | 
 | 
 | 
      Dlaczego ludzie pierwotni żyli w grupie?    commencer à apprendre
 | 
 | 
      aby łatwiej im było przeżyć pomagali sobie wzajemnie i zdobywali jedzenie (zagrażały im dzikie zwierzęta, z trudem zdobywali jedzenie, musieli przeciwstawiać się pożarom i burzom)   
 | 
 | 
 | 
      Główne zajęcia ludzi pierwotnych? 1. myślistwo – polowanie, 2. rybołowstwo, 3. zbieractwo    commencer à apprendre
 | 
 | 
      Główne zajęcia ludzi pierwotnych? 1. myślistwo – polowanie, 2. rybołowstwo, 3. zbieractwo   
 | 
 | 
 | 
| 
     commencer à apprendre
 | 
 | 
      zmieniali miejsce zamieszkania bo byli zmuszeni do szukania nowych terenów łowieckich.   
 | 
 | 
 | 
      Cechy koczowniczego trybu życia:    commencer à apprendre
 | 
 | 
      1 wytwarzanie narzędzi z kamienia, 2 ogień – podstawa podgrzania siebie i jedzenia, 3 ubrania ze skór zwierząt, 4 polowania w gromadzie, 5 wytwarzanie ozdób z kości zwierząt, 6 mieszkanie w jaskiniach, potem w szałasach   
 | 
 | 
 | 
      Skąd ludzie wzięli ogień?    commencer à apprendre
 | 
 | 
      1 początkowo ogień był tylko z pożarów, 2 techniką rozpalania ognia było pocieranie 2 kamieni lub kawałków drewna   
 | 
 | 
 | 
      Co dała człowiekowi umiejętność rozpalenia ogniska?    commencer à apprendre
 | 
 | 
      dzięki ogniowi mogli się ogrzać, upiec mięso, odstraszyć dzikie zwierzęta oraz zamieszkać w chłodniejszych regionach   
 | 
 | 
 | 
      Z czego wykonywano narzędzia ludzi pierwotnych?    commencer à apprendre
 | 
 | 
      z drewna, kości lub najczęściej z kamienia, stąd nazwa tamtej epoki: epoka kamienia   
 | 
 | 
 | 
      Narzędzia ludzi pierwotnych?    commencer à apprendre
 | 
 | 
      1 łuk i strzały – zrobione z drewna i jelit zwierząt, używane w czasie polowania, 2 pięściak – narzędzie kamienne dopasowane do ludzkiej dłoni, 3 harpun – broń myśliwska z kości do połowu ryb   
 | 
 | 
 | 
      Trudne warunki ludzi pierwotnych?    commencer à apprendre
 | 
 | 
      1 żyli w bardzo trudnych warunkach, 2 nie mieli ognia, 3 trudno zdobywali pokarm, 4 zagrażały im dzikie zwierzęta, 5 zagrażały im choroby – nie mieli lekarstw, 6 zagrażały im zjawiska przyrody – burze, pożary   
 | 
 | 
 | 
      Cechy wyglądu praczłowieka    commencer à apprendre
 | 
 | 
      1 owłosienie całego ciała, 2 pochylona postawa ciała, 3 dłuższe ręce, krótsze nogi, 4 masywna szczęka wysunięta do przodu, 5 niższy wzrost, 6 łuki nadoczodołowe. Ludzie pierwotni żyli w gromadach do 30 osobników   
 | 
 | 
 | 
      Jak podzielono dzieje człowieka?    commencer à apprendre
 | 
 | 
      1 epoka kamienia od ok. 4mln lat temu do ok. 3400 lat p.n.e., 2 epoka brązu od ok. 3400 lat p.n.e. do ok. 1000 lat p.n.e. 3 epoka żelaza od około 1000 lat p.n.e. do chwili obecnej   
 | 
 | 
 | 
| 
     commencer à apprendre
 | 
 | 
      w czasach prehistorycznych życie w dużej mierze od nich zależała – ogrzewanie, pieczenie, rośnięcie roślin, przetrwanie zim – dlatego oddawano im cześć   
 | 
 | 
 | 
      zalety odkrycia techniki uprawy roli: (rewolucje neolityczne)    commencer à apprendre
 | 
 | 
      około 10 tyś lat temu człowiek zauważył że z ziaren rosną rośliny i że da się oswoić zwierzęta. Zaczęto siać zboże i hodować zwierzęta. W ten sposób z koczowniczego trybu życia przeszli w osiadły tryb życia.   
 | 
 | 
 | 
      Cechy osiadłego trybu życia:    commencer à apprendre
 | 
 | 
      1 uprawianie ziemi i hodowla zwierząt. 2 mieli czas na robienie narzędzi i ozdób. 3 wynalezienie koła garncarskiego 4. wytwarzanie ubrań ze skór i wełny zwierząt. 5 było więcej jedzenia niż potrzebowali – pojawiło się rzemiosło i handel   
 | 
 | 
 | 
      W czym pomagało koło gancarskie    commencer à apprendre
 | 
 | 
      pomagało w wytwarzaniu naczyń   
 | 
 | 
 | 
      Z czego robiono narzędzia pierwotnych rolników?    commencer à apprendre
 | 
 | 
      narzędzia z kamienia i drewna okazują się nietrwałe, zaczęto odlewać je z brązu i żelaza (stąd pochodzi nazwa epoki brązu i epoki żelaza)   
 | 
 | 
 | 
      Jakie były narzędzia pierwotnych rolników?    commencer à apprendre
 | 
 | 
      1 sierp z brązu – do cięcia zboża, 2 radło – do spulchniania ziemi, 3 topór żelazny do rąbania drewna   
 | 
 | 
 | 
      Prehistoryczna osada w Polsce    commencer à apprendre
 | 
 | 
      Biskupin, Osada w Biskupinie została zbudowana na wyspie leżącej w pobliżu brzegu jeziora biskupińskiego. Powstała w 8 wieku przed naszą erą (800-701 lat p.n.e.). Mieszkało w niej około 800-1000 osób. Po niespełna 200 latach ludność opuściła swoje domy.   
 | 
 | 
 | 
      Po co budowano zamki (1)?    commencer à apprendre
 | 
 | 
      1 średniowiecze było niespokojnym okresem były wojny, 2 były to siedziby królów i świadczyły o bogactwie, 3 służyły obronie granic, ważnych szlaków handlowych   
 | 
 | 
 | 
      Po co budowano zamki (2)?    commencer à apprendre
 | 
 | 
      4 kontrolowano z nich okolicę, 5 zapewniały bezpieczeństwo, 6 miały magazyny żywności i studnie, 7 pracowali tam rzemieślnicy (piekarze, kowale, zbrojarze)   
 | 
 | 
 | 
| 
     commencer à apprendre
 | 
 | 
      1. Gniew – zamek krzyżacki – Pomorze. 2 Zamek Książ w Wałbrzychy – trzeci co do wielkości. 3 Będzin na Śląsku, 4 Malbork – zamek krzyżacki – największy w Europie,   
 | 
 | 
 | 
| 
     commencer à apprendre
 | 
 | 
      5 Łęczyca – zbudował go Kazimierz Wielki, 6 Czorsztyn (ruiny), 7 Olsztyn – koło Częstochowy, 8 Bobolice, 9 Ogrodzieniec, 10 Kraków   
 | 
 | 
 | 
| 
     commencer à apprendre
 | 
 | 
      1 most zwodzony, 2 wieże, 3 studnia na dziedzińcu, 4 dziedziniec – organizowano tam uroczystości/turnieje, 5 mury obronne do 3 m, 6 budynki mieszkalne   
 | 
 | 
 | 
| 
     commencer à apprendre
 | 
 | 
      most przed bramą – rozkładał się i składał nad rowem – fosą, wypełnionym wodą   
 | 
 | 
 | 
| 
     commencer à apprendre
 | 
 | 
      obserwacyjne oraz do trzymania więźniów   
 | 
 | 
 | 
| 
     commencer à apprendre
 | 
 | 
      w miejscach które ułatwiały obronę: w górach, na wzgórzach, nad rzekami, jeziorami, na wyspach   
 | 
 | 
 | 
| 
     commencer à apprendre
 | 
 | 
      impreza na zamku dla rozrywki króla. Były uczty pokazy, śpiewali wędrowni śpiewacy. Dla rycerza były okazją do sprawdzenia swych umiejętności.   
 | 
 | 
 | 
      Co dawało rycerzowi zwycięstwo w turnieju?    commencer à apprendre
 | 
 | 
      Zwycięstwo dawało mu sławę. Śpiewano o nich pieśni. Otrzymywał za to nagrodę pierścień, złote piórko, NIGDY pieniądze.   
 | 
 | 
 | 
| 
     commencer à apprendre
 | 
 | 
      1 o przynależności do stanu decydowało pochodzenie, 2 duchowieństwo, 3 rycerstwo, 4 mieszczaństwo, 5 chłopstwo   
 | 
 | 
 | 
      jako 16 latek zostawał giermkiem czyścił zbroję, dbała o konia, towarzyszył mu w polowaniach i turniejach, brał udział w wojnach, za szczególne zasługi giermek mógł zostać rycerzem. Na wielkiej uroczystości władca uderzał mieczem rycerza w ramię.   commencer à apprendre
 | 
 | 
      rycerzem mógł zostać tylko syn rycerza, od najmłodszych lat kandydat uczył się jazdy konnej i władania bronią, jako 7 latek służył jako paź na dworze,   
 | 
 | 
 | 
| 
     commencer à apprendre
 | 
 | 
      1 służba wojskowa, 2 obrona kraju, 3 obrona religii, 4 pomoc słabszym, 5 postępowanie zgodnie z kodeksem rycerskim   
 | 
 | 
 | 
| 
     commencer à apprendre
 | 
 | 
      w zamian za służbę dostawał ziemię i chłopów   
 | 
 | 
 | 
| 
     commencer à apprendre
 | 
 | 
      1 silny i odważny, 2 dobrze wychowany, 3 wierny prawu i ojczyźnie, 4 nie wolno krzywdzić poddanych, 5 dżentelmen wobec dam, 6 postępował zgodnie z kodeksem rycerza, 7 obrona najsłabszych, 8 był honorowy, 9 stawiał dobo innych ponad swój zysk   
 | 
 | 
 | 
| 
     commencer à apprendre
 | 
 | 
      1 kopia, 2 przyłbica z zasłoną, 3 zbroja, 4 tarcza, 5 miecz, 6 ostrogi, 7 zbroja końska   
 | 
 | 
 | 
| 
     commencer à apprendre
 | 
 | 
      3 m długości, służyła do zrzucenia nieprzyjaciela z konia   
 | 
 | 
 | 
| 
     commencer à apprendre
 | 
 | 
    
 | 
 | 
 | 
| 
     commencer à apprendre
 | 
 | 
    
 | 
 | 
 | 
| 
     commencer à apprendre
 | 
 | 
      ochrona przed ciosami, nosiła herb rodu rycerza   
 | 
 | 
 | 
| 
     commencer à apprendre
 | 
 | 
      najważniejsza broń, symbol przynależności do rycerstwa, nadawano im imię   
 | 
 | 
 | 
| 
     commencer à apprendre
 | 
 | 
      służyły do poganiania konia   
 | 
 | 
 | 
| 
     commencer à apprendre
 | 
 | 
      osłaniała zwierzę podczas walki.   
 | 
 | 
 |