question |
réponse |
ius commencer à apprendre
|
|
prawo ogólne, abstrakcyjne, rosół (wywar)
|
|
|
quo iure commencer à apprendre
|
|
|
|
|
quo modo commencer à apprendre
|
|
|
|
|
ubi societas ibi ius commencer à apprendre
|
|
gdzie społeczeństwo, tam prawo
|
|
|
fontes iuris commencer à apprendre
|
|
|
|
|
ipso iure commencer à apprendre
|
|
|
|
|
summum ius - summa iniuria commencer à apprendre
|
|
najwyższe prawo - największe bezprawie
|
|
|
summa summarum commencer à apprendre
|
|
suma wszystkich sum, biorąc wszystko pod uwagę, podsumowując
|
|
|
ius publicum commencer à apprendre
|
|
|
|
|
publicum ius est quod ad statum rei Romanae spectat commencer à apprendre
|
|
prawem publicznym jest to, co ma na uwadze dobro państwa (rzymskiego); to, co dotyczy wszystkich obywateli
|
|
|
ius privatum commencer à apprendre
|
|
|
|
|
privatum ius - quod ad singulorum utilitatem spectat commencer à apprendre
|
|
prawem prywatnym jest to, co dotyczy korzyści określonych osób; to, co dotyczy konkretnej jednostki
|
|
|
ius publicum privatorum pactis mutari non potest commencer à apprendre
|
|
prawo publiczne nie może być zmieniane prywatnymi porozumieniami (umowami)
|
|
|
ius est ars boni et aequi commencer à apprendre
|
|
prawo jest sztuką stosowania tego, co jest dobre i sprawiedliwe
|
|
|
iustitias vestras iudicabo commencer à apprendre
|
|
sprawiedliwość wasza będzie sądzona
|
|
|
ius civile commencer à apprendre
|
|
|
|
|
ius canonicum commencer à apprendre
|
|
|
|
|
utriusque iuris commencer à apprendre
|
|
każde z tych dwóch (cywilnego i kanonicznego)
|
|
|
ius cogens commencer à apprendre
|
|
prawo bezwzględnie obowiązujące
|
|
|
ius dispositivum commencer à apprendre
|
|
prawo względnie obowiązujące
|
|
|
ius particulare commencer à apprendre
|
|
prawo partykularne, obowiązujące na danym terytorium
|
|
|
ius universale commencer à apprendre
|
|
prawo uniwersalne, obowiązujące wszystkich
|
|
|
ignorantia iuris nocet commencer à apprendre
|
|
nieznajomość prawa szkodzi
|
|
|
ignorantia iuris non exculpat commencer à apprendre
|
|
nieznajomość prawa nie uwalnia od danej kary/nie usprawiedliwia
|
|
|
ignorantia facti non nocet commencer à apprendre
|
|
nieznajomość faktu nie szkodzi
|
|
|
ubi ius incertum, ibi ius nullum commencer à apprendre
|
|
gdzie prawo niepewne, tam nie ma prawa
|
|
|
iura sanguinis nullo iure civile dirimi possunt commencer à apprendre
|
|
prawa krwi nie mogą być zerwane żadnym prawem cywilnym
|
|
|
iuris praecepta sunt: honeste vivere, alterum non laedere, summ cuique tribuere commencer à apprendre
|
|
wskazówki prawa: żyć godnie (szlachetnie), innemu nie szkodzić, przydzielac każdemu ile mu się należy
|
|
|
lex commencer à apprendre
|
|
ustawy; prawo uchwalane na zgromadzeniach, zapis zrozumiały dla wszystkich i wszystkich dotyczy
|
|
|
dura lex sed lex commencer à apprendre
|
|
ciężkie (twarde) prawo, ale prawo
|
|
|
leges sumptuariae commencer à apprendre
|
|
ustawy ograniczające zbyt
|
|
|
leges barbororum commencer à apprendre
|
|
ustawy władców romańskich/germańskich
|
|
|
legis vicem optinet commencer à apprendre
|
|
|
|
|
ex lege commencer à apprendre
|
|
z mocą/mocy ustawy; sama ustawa tak stanowi
|
|
|
via legis commencer à apprendre
|
|
|
|
|
vacatio legis commencer à apprendre
|
|
|
|
|
verba legis commencer à apprendre
|
|
słowa ustawy; brzmienie ustawy
|
|
|
princeps legibus solutus commencer à apprendre
|
|
władcy nie obowiązuje prawo ogółu; priceps nie jest związany ustawami
|
|
|
quod principi placuit legis habet vigorem commencer à apprendre
|
|
co podoba się princepsowi, ma moc ustawy
|
|
|
leges breves esse oportet (quo facilius teneantur) commencer à apprendre
|
|
ustawy powinny być krótkie (aby łatwiej były rozumiane przez wszystkich)
|
|
|
lex fingit, ubi subsistit aequitas commencer à apprendre
|
|
ustawa tworzy fikcję, gdzie istnieje potrzeba słuszności
|
|
|
lex iubeat, non disputet commencer à apprendre
|
|
ustawa nakazuje, nie dyskutuje
|
|
|
lex moneat, non doceat commencer à apprendre
|
|
ustawa nakazuje, nie poucza
|
|
|
lex moneat, priusquam feriat commencer à apprendre
|
|
ustawa nakazuje, zanim karze
|
|
|
lex non debet esse ludibrio commencer à apprendre
|
|
ustawa nie powinna być wyszydzana; nikt nie powinien się śmiać z ustawy
|
|
|
lex non obligat nisi promulgata commencer à apprendre
|
|
ustawa nie obowiązuje jeśli nie została promulgowana
|
|
|
lex punit mendacium commencer à apprendre
|
|
ustawa każe (każdy) podstęp/oszustwo
|
|
|
salus rei publicae suprema lex esto commencer à apprendre
|
|
bezpieczeństwo/dobro rzeczypospolitej jest najważniejsze; dobro państwa jest najwyższym prawem
|
|
|
lex non distinguit commencer à apprendre
|
|
|
|
|
in legibus magis simplicitas quam difficultas placet commencer à apprendre
|
|
w stawach bardziej podoba się prostota niż komplikacja
|
|
|
sine historia caeca iurisprudentia est commencer à apprendre
|
|
bez historii jurysprudencja jest ślepa
|
|
|
lex perfecta commencer à apprendre
|
|
przewiduje nieważność czynności dokonanej wbrew ustawie
|
|
|
lex plus quam perfecta commencer à apprendre
|
|
przewiduje sankcję nieważności i sankcję karną
|
|
|
lex minus quam perfecta commencer à apprendre
|
|
nie przewiduje sankcji nieważności, ale przewiduje karę
|
|
|
lex imperfecta commencer à apprendre
|
|
zabrania czegoś czynić, ale nie przewiduje ani sankcji nieważności, ani sankcji karnej
|
|
|
praeter legem commencer à apprendre
|
|
|
|
|
contra legem commencer à apprendre
|
|
|
|
|
apices iuris non sunt iura commencer à apprendre
|
|
sztuczki prawne nie stanowią prawa
|
|
|
ratio legis commencer à apprendre
|
|
|
|
|
ubi eadem legis ratio, ibi eadem dispositio commencer à apprendre
|
|
gdzie ten sam cel ustawy, tam powinien być taki sam przepis
|
|
|
per analogiam commencer à apprendre
|
|
rozumowanie z podobieństwa
|
|
|
analogia legis commencer à apprendre
|
|
|
|
|
analogia iuris commencer à apprendre
|
|
|
|
|
a contrario commencer à apprendre
|
|
rozumowanie z przeciwieństwa
|
|
|
praesumptio facti commencer à apprendre
|
|
domniemanie faktu (stanu faktycznego)
|
|
|
praesumtio iuris tantum commencer à apprendre
|
|
domniemanie prawne wzruszalne (obalalne)
|
|
|
praesumptio iuris ac de iure commencer à apprendre
|
|
domniemanie nieobalalne (niewzruszalne)
|
|
|
lex generalis commencer à apprendre
|
|
|
|
|
lex specialis commencer à apprendre
|
|
|
|
|
lex retro non agit (lex prospicit, non respicit) commencer à apprendre
|
|
ustawa nie działa wstecz (patrzy w przód, nie ogląda się wstecz)
|
|
|
lex severior penalis retro non agit commencer à apprendre
|
|
ustawa bardziej surowa nie działa wstecz
|
|
|
desuetudo commencer à apprendre
|
|
|
|
|
lex posteriori derogat legi priori commencer à apprendre
|
|
ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
|
|
|
lex specialis derogat legi generali commencer à apprendre
|
|
ustawa szczególna uchyla ustawy ogólne
|
|
|
lex posterior generalis non derogat legi priori speciali commencer à apprendre
|
|
ustawa ogólna późniejsza nie uchyla wcześniejszych ustaw specjalnych
|
|
|
de lege lata commencer à apprendre
|
|
|
|
|
de lege ferenda commencer à apprendre
|
|
o ustawie, która ma być uchwalona
|
|
|
lex iniusta non est lex commencer à apprendre
|
|
ustawa niesłuszna nie jest ustawą
|
|
|
lex necessitatis est lex temporis commencer à apprendre
|
|
ustawa uchwalona na skutek konieczności jest tylko ustawą czasową
|
|
|
politia legibus, non leges politiae adaptandae commencer à apprendre
|
|
polityka ustawom, nie ustawy polityce
|
|
|
simplicitas legibus amica commencer à apprendre
|
|
prostota jest przyjaciółką ustaw
|
|
|
Iura vigilantibus, non dormientibus prosunt commencer à apprendre
|
|
prawa pomagają czujnym, nie śpiącym
|
|
|
consensus matrimonialis commencer à apprendre
|
|
zgoda na pozostawanie w związku małżeńskim
|
|
|
nuptias non concubitus, sed consensus facit commencer à apprendre
|
|
małżeństwo powstaje na skutek porozumienia a nie faktycznego pożycia
|
|
|
numerus clausus commencer à apprendre
|
|
liczba zamkniętych możliwości
|
|
|
matrimonia libera esse debent commencer à apprendre
|
|
małżeństwa mogą być zerwane
|
|
|
sponsalia - matrimonii promissio commencer à apprendre
|
|
zaręczyny - przyrzeczenie przyszłego małżeństwa
|
|
|
ad reparationem damnorum commencer à apprendre
|
|
w celu naprawienia szkody
|
|
|
nemo turpitudinem suam allegans audiatur commencer à apprendre
|
|
nikt nie może być wysłuchany jeśli powołuje się na własne występki
|
|
|
matrimonium ratum et consummatum commencer à apprendre
|
|
małżeństwo zawarte i skonsumowane
|
|
|
nulla humana potestas commencer à apprendre
|
|
|
|
|
separatio quoad torum et mensam commencer à apprendre
|
|
odseparowanie małżonków od łoża i stołu
|
|
|
separatio perpetua commencer à apprendre
|
|
|
|
|
separatio temporanea commencer à apprendre
|
|
odseparowanie na określony czas
|
|
|
separatio menente vinculo commencer à apprendre
|
|
w czasie trwania węzła małżeńskiego
|
|
|
mater semper certa est, pater est quem nuptiae demonstrat commencer à apprendre
|
|
matka jest zawsze pewna, ojcem jest ten na kogo wskazuje małżeństwo
|
|
|
nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur commencer à apprendre
|
|
dziecko poczęte uważa się za narodzone, ilekroć chodzi o jego korzyści
|
|
|
qot generationes, tot gradus commencer à apprendre
|
|
ile urodzeń, taki stopień pokrewieństwa
|
|
|
liberi vulgo concepti commencer à apprendre
|
|
|
|
|
filli legitimi commencer à apprendre
|
|
|
|
|
filli illegitimi commencer à apprendre
|
|
dzieci niepochodzące z małżeństwa
|
|
|
filli illegitimi legitimantur per subsequens matrimonium parentum commencer à apprendre
|
|
dzieci pozamałżeńskie stają się pochodzącymi z małżeństwa, gdy rodzice zawierają związek małżeński
|
|
|
exceptio plurium concuberitium commencer à apprendre
|
|
zarzut wielokrotnego współżycia
|
|
|
matrimonium putativum commencer à apprendre
|
|
małżeństwo, które nie istnieje, a strony myślą, że istnieje
|
|
|
praesumptio homini vel facti commencer à apprendre
|
|
domniemanie na podstawie zeznań świadków i faktów
|
|
|
impotentia generandi commencer à apprendre
|
|
domniemanie niezdolności do zapłodnienia
|
|
|
impotentia coeundi commencer à apprendre
|
|
domniemanie niezdolności do obcowania płciowego
|
|
|
adoptio naturam imitatur commencer à apprendre
|
|
|
|
|
adoptio plena commencer à apprendre
|
|
adopcja przy wejściu dziecka do rodziny
|
|
|
adoptio minus plena commencer à apprendre
|
|
dziedziczy tylko po rodzicach
|
|
|
adoptio plenissima commencer à apprendre
|
|
nie ma kontaktu z "prawdziwą" rodziną
|
|
|
tutor loco parentis habetur commencer à apprendre
|
|
tutor zajmuje miejsce rodziców
|
|
|
affines sunt viri et uxoris cognati commencer à apprendre
|
|
powinowatym jest kognat małżonka
|
|
|
in vivo commencer à apprendre
|
|
|
|
|
in vitro commencer à apprendre
|
|
poczęcie poza organizmem kobiety
|
|
|
succesio in universitatem commencer à apprendre
|
|
wejście w całość praw i obowiązków
|
|
|
nemo plus iuris in alium transferre potest quam ipse habet commencer à apprendre
|
|
nikt nie może przenieść na innego więcej praw niż sam posiada
|
|
|
hereditas viventi non datur commencer à apprendre
|
|
nie dziedziczy się po żyjących
|
|
|
mors omnia iura solvit commencer à apprendre
|
|
z chwilą śmierci ustaje podmiotowość prawna
|
|
|