Łacina paremie (długie bez opisu)

 0    345 fiche    gogo144
Imprimer jouer consultez
 
question réponse
Male nostro iure uti non debemus
commencer à apprendre
nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
Lex retro non agit
commencer à apprendre
prawo/ustawa nie działa wstecz
Pacta sunt servanda
commencer à apprendre
umów należy dotrzymywać;
Audiatur et altera pars
commencer à apprendre
niech będzie wysłuchana i druga strona
Volenti non fit iniuria pl.
commencer à apprendre
Chcącemu nie dzieje się krzywda
Clara non sunt interpretanda
commencer à apprendre
nie dokonuje się wykładni tego, co jasne
interpretatio cessat in claris
commencer à apprendre
łac. wykładnia kończy się wtedy, gdy osiągamy jasność
Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse haberet
commencer à apprendre
nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw niż sam posiada
Ignorantia iuris nocet
commencer à apprendre
nieznajomość prawa szkodzi)
1. Fas
commencer à apprendre
prawo boskie, też ‘właściwe postępowanie’; historycznie oznaczało wszelkie reguły, które łączono z funkcjonowaniem dawnej religii rzymskiej, w późniejszym okresie (od VI w p.n.e. oznaczało prawo sakralne.
2. Ius
commencer à apprendre
prawo świeckie, od VI w p.n.e. oznaczenie prawa świeckiego.
3. Lex
commencer à apprendre
ustwa, prawo pozytywne, prawo ustawowe; najwęższe znaczenie pojęcia prawa, pierwszym znaczeniem tego słowa była ustawa, prawo świeckie przyjęte w formie ustawy.
4. Contra ius fasque
commencer à apprendre
przeciw prawu boskiemu i ludzkiemu
5. Fas est
commencer à apprendre
jest rzeczą godziwą
6. Per fas et nefas
commencer à apprendre
wszelkimi środkami godziwymi i niegodziwymi
7. Ius est ars boni et aequi
commencer à apprendre
Prawo jest sztuką tego, co dobre i słuszne
8. Ius recipsit aequitatem
commencer à apprendre
prawo ma na względzie sprawiedliwość
9. Ius et fraus nonquam cohabitant
commencer à apprendre
Prawo i działanie podstępne nigdy nie współistnieją
10. Male iure nostro uti non debemus
commencer à apprendre
Nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
11. Summum ius summa iniura
commencer à apprendre
szczyt prawa to szczyt bezprawia
12. Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi
commencer à apprendre
sprawiedliwość jest stałą i niezmienną wolą przyznania każdemu należnego mu prawa
13. Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere
commencer à apprendre
Nakazy prawa są następujące: żyć uczciwie, drugiemu nie szkodzić, każdemu oddać co mu się należy
14. Non omne quod licet honestum est
commencer à apprendre
Nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe
15. Ius naturale
commencer à apprendre
prawo naturalne, reguły odpowiadające rozumowi
16. Ius gentium
commencer à apprendre
prawo rodów, reguły prawne, które porządkują relacje między suwerennymi państwami, prawo międzynarodowe, prawo rodów
17. Ius civile
commencer à apprendre
prawo obywatelskie, stworzone przez obywateli dla obywateli
18. ius commune
commencer à apprendre
prawo powszechne, reguluje wspólne dla różnych krajów europejskich
19. Ius sanguinis
commencer à apprendre
właściwe jest prawo kraju pochodzenia, prawo krwi
20. Ius soli
commencer à apprendre
właściwym porządkiem prawnym jest porządek kraju, w którym się znajdujemy, prawo ziemi
21. Ius publicum
commencer à apprendre
prawo publiczne
22. Ius privatum
commencer à apprendre
prawo prywatne
23. Publicum ius est quod ad statum rei romanae spectat, privatum quod ad singulorum utilitatem
commencer à apprendre
Prawem publicznym jest to, które dotyczy spraw państwa rzymskiego, prywatnym zaś to, które ma na względzie korzyść jednostek
24. Ius publicum privatorum pactis mutari non potest
commencer à apprendre
Prawo publiczne nie może być zmieniane umowami osób prywatnych
25. Privatorum conventio iuri publico non derogat
commencer à apprendre
umowa prywatna nie uchyla prawa publicznego
26. Ius cogens
commencer à apprendre
uprawnienia o charakterze bezwzględnym (czynność prywatna go nie zmienia i nie uchyla)
27. Ius dispositivum
commencer à apprendre
uprawnienia o charakterze fakultatywnym/względnym (prywatna czynność może go zmienić i uchylić)
28. Ignorantia iuris nocet
commencer à apprendre
nieznajomość prawa szkodzi
29. Ius civile vigilantibus scriptum est
commencer à apprendre
Prawo cywilne jest tworzone dla osób starannych
31. Nec stultis solere succurri
commencer à apprendre
Nie należy przyzwyczajać głupich, że będzie im się zawsze
32. Ius in personam
commencer à apprendre
prawo względem osoby (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, jest skuteczne tylko przeciwko jednej, ściśle określonej osobie)
33. Ius in rem
commencer à apprendre
prawo względem rzeczy (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, przysługuje przeciwko nieokreślonemu kręgowi przedmiotów)
34. Ius generale
commencer à apprendre
uprawnienia o charakterze ogólnym
35. Ius speciale
commencer à apprendre
uprawnienia o charakterze szczególnym
36. Ius apellationis
commencer à apprendre
uprawnienia do wniesienia apelacji
37. Ius avocandi
commencer à apprendre
prawo odwołania się
38. Ius provocationis
commencer à apprendre
możliwość wniesienia zaskarżenia od wyroku karnego
39. Ius cavendi
commencer à apprendre
uprawnienia do strzeżenia/chronienia, uprawnienia do podjęcia działań w celu ochrony obywateli i interesów państwa
40. Ius coercendi
commencer à apprendre
uprawnienia do karcenia, państwo jest uprawnione do wymierzania kar
41. Ius gladii
commencer à apprendre
uprawnienie do użycia siły zbrojnej (prawo miecza)
42. Ius disponendi
commencer à apprendre
uprawnienia do rozporządzania
43. Ius possidendi
commencer à apprendre
uprawnienia do posiadania/do faktycznego władania/korzystania z rzeczy
44. Ius fruendi
commencer à apprendre
uprawnienia do czerpania korzyści
45. Ius acquisitum = Ius quaesitum
commencer à apprendre
uprawnienia do nabycia czegoś
46. Dominus
commencer à apprendre
właściciel
47. Ius utendi et fruendi
commencer à apprendre
prawo do korzystania i pobierania korzyści z obiektu do którego mamy uprawnienia
48. Lex posterior derogat priori
commencer à apprendre
ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
49. Lex posterior generalis non derogat legi priori speciali
commencer à apprendre
ogólna ustawa późniejsza nie uchyla wcześniejszej ustawy szczegółowej
50. Lex specialis derogat legi generali
commencer à apprendre
ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną
51. Lsuperior derogat legi inferiori
commencer à apprendre
ustawa wyższa uchyla ustawę niższą
52. Lex retro non agit
commencer à apprendre
ustawa patrzy w przyszłość, a nie w przeszłość, prawo nie działa wstecz = lex prospicit, non respicit
53. Cessante ratione legis cessat ipsa lex
commencer à apprendre
Gdy ustaje przyczyna obowiązywania ustawy, traci moc sama ustawa
54. Lex iniusta non est lex
commencer à apprendre
ustawa niesłuszna nie jest ustawą
55. Inter arma silent leges
commencer à apprendre
wśród szczęku oręża milczą prawa
56. Nullum crimen sine lege
commencer à apprendre
nie ma przestępstwa bez ustawy
57. Nulla poena sine lege
commencer à apprendre
nie ma kary bez ustawy (formalna definicja przestępstwa)
58. Nullum crimen sine poena
commencer à apprendre
nie ma przestępstwa bez kary (publiczny charakter przestępstwa)
59. Benignius leges interpretandae sunt, quo voluntas earum conservetur
commencer à apprendre
ustawy są właściwiej interpretowane, gdy zachowuje się ich ducha
60. Scire leges non hoc est verba larum tenere, sed vim ac potestatem
commencer à apprendre
Znać prawa to nie znaczy trzymać się słów ustawy, ale jej treści i mocy działania
61. In legibus magis simplicitas quam difficultas placet
commencer à apprendre
W prawie podoba się bardziej prostota niż zawiłość
62. Consuetudo est optima legum interpres
commencer à apprendre
Zwyczaj jest najlepszą wykładnią prawa
63. Ubi lex non distinquit, nec nos distinguere debemus = lege non distinguente nec nostrum est distinguere
commencer à apprendre
tam, gdzie ustawa nie wprowadza rozróżnień nie powinniśmy my takich rozróżnień wprowadzać
64. Lex imperfecta
commencer à apprendre
ustawa niedoskonała (brak sankcji)
65. Lex minus quam perfecta
commencer à apprendre
ustawa mniej niż doskonała (opatrzona sankcją ale nie pozbawiająca ważności czynności)
66. Lex perfecta
commencer à apprendre
ustawa doskonała (sankcja nieważności)
67. Lex plus quam perfecta
commencer à apprendre
ustawa bardziej niż doskonała (sankcja nieważności i kara)
68. Minus quam perfecta lex est, quae vetat aliquid fieri, et si factum sit, non rescindit, sed poenam iniungit ei, qui contra legem fecit
commencer à apprendre
Ustawa mądra jest to ustawa, która zakazuje czegoś, ale jeśli zostało dokonane, nie czyni nieważnym ale nakłada karę.
69. Lex causae
commencer à apprendre
prawo właściwe w danej sprawie
70. Lex domicilii
commencer à apprendre
prawo miejsca zamieszkania
71. Lex fori
commencer à apprendre
prawo prawo miejsca siedzibysądu
72. Lex loci actus
commencer à apprendre
prawo miejsca dokonania czynności
73. Lex loci celebrationis
commencer à apprendre
prawo miejsca dokonania aktu uroczystego (ceremonii)
74. Lex loci contractus
commencer à apprendre
prawo miejsca, w którym została zawarta umowa
75. Lex patriae
commencer à apprendre
prawo ojczyste
76. Lex rei sitae
commencer à apprendre
prawo położenia rzeczy
77. Hereditas
commencer à apprendre
spadek
78. Bonum / bona
commencer à apprendre
dobra majątkowe (majątek)
79. Res corporales
commencer à apprendre
obiekt materialny
80. Res incorporales
commencer à apprendre
obiekt niematerialny
81. Possessio
commencer à apprendre
posiadanie/władztwo faktyczne
82. Dominium
commencer à apprendre
własność
83. Iura in re aliena
commencer à apprendre
prawo do rzeczy cudzej/ ograniczone prawa rzeczowe
84. Obligatio / obligationes
commencer à apprendre
zobowiąznie
85. (...) hominum causa omne ius constitutum sit
commencer à apprendre
Wszelkie prawo winno być stanowione ze względu na człowieka
86. Nasciturus pro iam nato habetur quitiens de commodis eius agitur
commencer à apprendre
dziecko poczęte uważa się za już narodzone, o ile chodzi o jego korzyści
87. Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius quaeritur
commencer à apprendre
tego, kto ma się urodzić, uznaje się za już urodzonego, ilekroć chodzi o jego korzyści
88. Matrimonium putativum
commencer à apprendre
małżeństwo mniemane, nieważne
89. Matrimonium legitimum
commencer à apprendre
małżeństwo wywołujące skutki prawne, zgodne z prawem, małżeństwo ważne
90. Matrimonium
commencer à apprendre
małżeństwo
Ius quod ad personas pertinet
commencer à apprendre
prawo, które dotyczy osób
91. Coniux
commencer à apprendre
małżonek (ogólnie)
92. Maritus / vir/ vir + coniux
commencer à apprendre
mąż
93. Marita / uxor
commencer à apprendre
żona
94. Parentes / genitores
commencer à apprendre
rodzice
95. Ascendentes
commencer à apprendre
wstępni, ascendenci
96. Descendentes
commencer à apprendre
zstępni, descendenci
97. Cognatus
commencer à apprendre
pokrewieństwo krwi (spokrewniony rodzeństwo rodziców, kuzynostwo)
98. Affinis
commencer à apprendre
powinowactwo (relacja pomiędzy jednym z małżonków, a krewnymi drugiego małżonka)
99. Persona
commencer à apprendre
osoba ludzka
100. Mater
commencer à apprendre
matka
101. Mater semper certa est
commencer à apprendre
matka jest zawsze pewna
102. Pater
commencer à apprendre
ojciec
103. Pater est quem nuptiae demonstrat
commencer à apprendre
ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo
104. Quia semper certa est, etiam si volgo conceperit: pater vero is est, quem nuptiae demonstrant. (...)
commencer à apprendre
ponieważ ta zawsze jest pewna, nawet jeśli pocznie nie z prawego łoża, ojciec jest zaś to ten, na którego wskazuje małżeństwo
105. Obligatio est vinculum iuris, quo necessitate adstringimur alicuius solvendae rei secundum nostrae civitatis iuria
commencer à apprendre
zobowiązanie jest węzłem prawnym, który zmusza nas do świadczenia czegoś zgodnie z prawami naszego państwa
106. Creditor
commencer à apprendre
wierzyciel
107. Debitor
commencer à apprendre
dłużnik
108. Obligatio ex contractu
commencer à apprendre
zobowiązanie umowne (dwie strony umówiły się na określone świadczenia)
109. Obligatio ex delicto
commencer à apprendre
zobowiązanie z czynu niedozwolonego (zobowiązanie deliktowe)
110. Obligatio quasi ex contractu
commencer à apprendre
zobowiązanie jak gdyby z zobowiązania umownego (np. spłata nadwyżkowej raty kredytu, bezpodstawne wzbogacenie)
111. Obligatio quasi ex delicto
commencer à apprendre
zobowiązanie jak gdyby z czynu niedozwolonego (np. gdy mój pies pogryzł jakąś osobę)
112. Obligatio ex lege
commencer à apprendre
zobowiązanie z mocy samego prawa
114. Obligatio civilis
commencer à apprendre
zobowiązanie cywilne (jest to takie zobowiązanie, którego spełnienia można domagać się na drodze sądowej)
115. Obligatio in solidum
commencer à apprendre
solidarność niewłaściwa (po stronie zobowiązanej występuje kilku dłużników, z których każdy może spełnić świadczenie co uwalnia pozostałych)
116. Obligatio pro rata
commencer à apprendre
zobowiązanie podzielone na części – reguła w prawie rzymskim
117. Causa
commencer à apprendre
przyczyna prawna (to cel społecznogospodarczy, od którego istnienia określony porządek prawny uzależnia skuteczność oświadczenia woli)
118. Causa obligandi vel acquirendi
commencer à apprendre
celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia
119. Causa solvendi
commencer à apprendre
składający oświadczenie zmierza do rozwiązania węzła obligacyjnego (zwrot pożyczki)
120. Causa donandi
commencer à apprendre
składający oświadczenie woli zmierza do bezpłatnego dokonania przysporzenia majątkowego na rzecz kontrahenta (darowizna)
121. Iusta causa traditionis
commencer à apprendre
słuszna podstawa przeniesienia posiadania (dotychczasowy posiadacz przekazuje własność nowemu posiadaczowi przeniesienie odbywa się w oparciu o akceptowalną przez prawo podstawę)
122. Iusta causa possidendi
commencer à apprendre
słuszna/godziwa przyczyna objęcia w posiadanie (podstawa do wejścia w posiadanie przez zasiedzenie)
123. Causa criminalis
commencer à apprendre
sprawa kryminalna
124. Causa civilis
commencer à apprendre
sprawa cywilna
125. Culpa
commencer à apprendre
wina
126. Culpa in custodiendo
commencer à apprendre
wina w nadzorze (możliwość przypisania odpowiedzialności za czyny innych osób
127. Culpa in eligendo
commencer à apprendre
wina w wyborze (np. odpowiedzialność za winy podwykonawców)
128. Neglegentia
commencer à apprendre
sytuacja w której sprawca, wyraził szkodę, chociaż tej szkody nie chciał wyrządzić; wina nieumyślna
129. Dolus
commencer à apprendre
zły zamiar, podstęp (sprawca który chce wyrządzić szkodę wina umyślna)
130. Culpa lata
commencer à apprendre
grube niedbalstwo (niezrozumienie tego, co wszyscy rozumieją)
131. Culpa levis
commencer à apprendre
lżejsze niedbalstwo
132. Culpa in concreto
commencer à apprendre
niedołożenie staranności takiej, jak w swoich własnych sprawach
133. Culpa in abstracto
commencer à apprendre
porównanie staranności sprawcy szkody, z jakąś hipotetyczną starannością jakiej należałoby dołożyć
134. Culpa in contrahendo
commencer à apprendre
niestaranność w fazie zawierania/negocjowania umowy (np. rozpoczęcie negocjacji bez zamiaru zawarcia umowy)
135. Dolus premeditatus
commencer à apprendre
popełnienie czynu w sposób zaplanowany
136. Dolus repentinus
commencer à apprendre
popełnienie czynu w sposób raptowny (nie planował, ale uczynił)
137. Dolus subsequens
commencer à apprendre
zamiar następczy (podjęcie działania w celu osiągnięcia rezultatu i w czasie jego realizacji dokonanie rzeczy, które nie były planowane
138. Dolus directus
commencer à apprendre
zamiar bezpośredni (ktoś podjął działanie, zmierzające bezpośrednio do wywołania określonego nagannego lub przestępnego skutku)
139. Dolus coloratus
commencer à apprendre
zły zamiar zabarwiony (używany, żeby wskazać, iż nagannemu działaniu sprawcy towarzyszyło jakieś szczególne zabarwienie emocjonalne)
140. Dolus evetualis
commencer à apprendre
zamiar ewentualny (sprawca wie, że jego działanie może wywołać określony skutek i on się z nim godzi podpala dom wiedząc, że są w nim osoby, które nie mogę go samodzielnie opuścić)
141. Volenti non fit iniuria
commencer à apprendre
Chcącemu nie dzieje się krzywda
142. Casus
commencer à apprendre
przypadek
143. Casus fortuitus
commencer à apprendre
przypadek nadzwyczajny (czysto losowy)
144. Casus mixtus
commencer à apprendre
przypadek mieszany (kiedy szkoda jest następstwem zdarzenia losowego, ale jest ona następstwem niedbalstwa)
145. Casus a nullo praestantur
commencer à apprendre
za zdarzenie z powodu przypadku nikt nie jest zobowiązany do świadczenia (od nikogo nie można domagać się odszkodowania)
146. Casus sentit dominus
commencer à apprendre
zdarzenie przypadkowe dotyka właściciela (konsekwencje zdarzeń przypadkowych ponosi właściciel)
147. Vis maior / vis absoluta / vis
commencer à apprendre
siła wyższa
148. Periculum
commencer à apprendre
ryzyko
149. Periculum locatoris
commencer à apprendre
ryzyko wynajmującego
150. Periculum debitoris
commencer à apprendre
ryzyko dłużnika (ryzyko ponosi dłużnik)
151. Periculum in mora
commencer à apprendre
ryzyko w okresie zwłoki (zwłoka stan kiedy strona w terminie nie wykonała swoich obowiązków)
152. Lucrum cessans
commencer à apprendre
utracone korzyści
153. Damnum emergens
commencer à apprendre
rzeczywisty uszczerbek majątkowy
154. Damnum
commencer à apprendre
szkoda
155. Damnum compensare
commencer à apprendre
naprawianie szkody
156. Solutio
commencer à apprendre
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika
157. Datio in solutum
commencer à apprendre
sytuacja kiedy dłużnik za zgodą wierzyciela świadczy mu coś innego niż wynika z treści zobowiązania
158. Solutio + res
commencer à apprendre
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem rzeczy (czy świadczył to co powinien świadczyć)
159. Solutio + tempus
commencer à apprendre
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem czasu (czy we właściwym czasie wykonał zobowiązanie)
160. Solutio + locum
commencer à apprendre
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem miejsca (czy we właściwym miejscu wykonał zobowiązanie)
161. Obligatio alternativa
commencer à apprendre
zobowiązanie alternatywne/przemienne; zobowiązanie, którego wykonanie polega na tym, że dłużnik może spełnić jedno z kilku alternatywnych świadczeń
162. Solutio
commencer à apprendre
świadczenie
163. Facultas alternativa
commencer à apprendre
upoważnienie przemienne; polega na tym, że dłużnik może zwolnić się od swojego zobowiązania, spełniając inne świadczenie
164. Mora
commencer à apprendre
zwłoka
165. Mora debitoris = mora solvendi
commencer à apprendre
zwłoka dłużnika (określa sytuacje, kiedy dłużnik nie wykonał zobowiązania w prawidłowo ustalonym terminie)
166. Interpellatio
commencer à apprendre
wezwanie
167. Mora ex rei fit
commencer à apprendre
zwłoka wynika z samego stanu rzeczy (z treści umowy wynika, kiedy dane świadczenie ma być wykonane i automatycznie jeśli nie zostanie wykonane to bez wezwania ma miejsce zwłoka)
168. Fur semper moram facere videtur
commencer à apprendre
Złodziej postrzegany jest zawsze jako będący w zwłoce
169. Perpetuatio obligationis
commencer à apprendre
dosł. Uwiecznienie zobowiązania Przeniesienie ryzyka
171. Utile per inutile non vitiatur
commencer à apprendre
to, co jest skuteczne, nie doznaje uszczerbku ze strony tego, co jest nieskuteczne (Dotyczy problemu częściowej nieważności czynności prawnej. Częściowa nieważność czynności nie powoduje całkowitej nieważności te czynności)
172. Quod ab initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere
commencer à apprendre
To, co od początku jest wadliwe, nie może być uzdrowione z upływem czasu
173. Ratihabitio mandato comparatur
commencer à apprendre
potwierdzenie równa się zleceniu
174. Contractus ab initio voluntatis est, ex post facto necessitatis
commencer à apprendre
Zawarcie kontraktu jest dobrowolne, lecz wykonanie przymusowe
175. Contractus bilateralis
commencer à apprendre
umowa dwustronna (wyraźnie rozdzielamy dwie strony o odmiennych interesach)
176. Contractus multilateralis
commencer à apprendre
umowa wielostronna (np. umowa spółki prawa cywilnego)
177. Contractus innominatus
commencer à apprendre
brak zaskarżalności w prawie rzymskim
178. Contractus vitalitus
commencer à apprendre
umowa aż do śmierci jednej ze stron, umowa dożywotnia
179. Essentialia contractus
commencer à apprendre
przedmiotowo istotne składniki treści kontraktu
181. Accidentalia contractus
commencer à apprendre
nie wpływają na istotę kontraktu (np. na to, czy daną umowę uznamy za umowę sprzedaży czy najmu), jednakże mocą woli stron zostały podniesione do rangi istotnych (np. termin, warunek, polecenie)
182. Pacta sunt servanda
commencer à apprendre
umów należy dotrzymywać
183. Rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur]
commencer à apprendre
dosł. ‘ponieważ sprawy przybrały taki obrót’ każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca tylko w danych, oznaczonych warunkach; wszelkie umowy są rozumiane w określonym stanie rzeczy
184. Impossibilium nulla obligatio est
commencer à apprendre
Nie ma zobowiązania, gdy [świadczenie] jest niemożliwe
185. Ex maleficio non oritur contractus
commencer à apprendre
Kontrakt nie rodzi się z czynu bezprawnego
186. Contractus stricti iuris
commencer à apprendre
umowa ścisłego prawa (przy której wykonaniu rygorystycznie trzymamy się treści umowy ustalonej przez strony umowy)
187. Contractus bonae fidei
commencer à apprendre
umowa dobrej wiary (charakteryzuje się tym, że przy ustalaniu ich treści sąd ma pole swobodnej oceny)
188. Bona fides
commencer à apprendre
dobra wiara (zasady współżycia społecznego)
189. Mala fides
commencer à apprendre
zła wiara
190. Venire contra factum proprium nemini licet
commencer à apprendre
nie wolno występować przeciwko temu, co wynika z własnych czynów
191. Tu patere legem quam fecisti
commencer à apprendre
powinieneś przestrzegać prawa, które uczyniłeś
192. Turpitudinem suam allegans nemo audiatur
commencer à apprendre
Powołujący się na własny występek nie będzie wysłuchany
193. Dolo facit qui petit quod redditurus est
commencer à apprendre
Działa podstępnie ten, kto żąda tego, co będzie musiał zwrócić
194. In conventionibus contrahentium voluntas potius quam verba spectanda sunt
commencer à apprendre
W umowach bardziej uwzględnia się zamiar stron, niż dosłowne brzmienie
195. In ambiguitas contra stipulatorem
commencer à apprendre
wątpliwości tłumaczy się na niekorzyść tego, kto złożył oświadczenie w sposób niejasny
196. In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis
commencer à apprendre
w umowach zawierają się milcząco także wymagania wynikające z obyczajów i zwyczaju
197. Actio negatoria
commencer à apprendre
uprawnienie właściciela do tego aby inne osoby zaniechały takich zachowań, które stanowią zakłócenie spokojnego korzystania z jego własności
198. Rei vindicatio
commencer à apprendre
skarga wydobywcza (uprawnienie właściciela do odebrania jego rzeczy od każdego kto nią faktycznie włada bez uzasadnienia prawnego do wydobycia)
199. Superficies solo cedit
commencer à apprendre
to, co znajduje się na powierzchni, przypada gruntowi
200. Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet
commencer à apprendre
Nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw, niż sam posiada
201. Proprietas
commencer à apprendre
własność
202. Animus
commencer à apprendre
zamiar polegający na traktowaniu rzeczy jako swojej
203. Corpus
commencer à apprendre
materialne władanie rzeczą
204. Bonae fidei possessor
commencer à apprendre
posiadacz w dobrej wierze (ten, który wszedł w faktyczne władanie w usprawiedliwionym przekonaniu, że nie narusza niczyich uprawnień)
205. Malae fidei possesor
commencer à apprendre
posiadacz w złej wierze (ten, który wszedł w faktyczne władanie wiedział, że narusza czyjeś uprawnienia)
206. Melior est condicio possidentis
commencer à apprendre
w jednakowej sytuacji lepsza jest pozycja posiadacza
207. Mala fides supervieniens non nocet
commencer à apprendre
późniejsza zła wiara nie szkodzi (jeżeli ktoś jest posiadaczem w dobrej wierze, a później dowiedział się, że narusza cudze uprawnienia, to nadal jest posiadaczem danej rzeczy sytuacja charakterystyczna dla nieruchomości, w szczególności dla zasiedzenia)
208. Mala fides superveniens nocet
commencer à apprendre
późniejsza zła wiara szkodzi (charakterystyczne dla ruchomości
209. Servitus in faciendo consistere nequit
commencer à apprendre
służebność nie może polegać na działaniu
210. Servitutes
commencer à apprendre
służebności
211. Servitutibus civiliter utendum est
commencer à apprendre
służebności należy wykonywać oględnie
212. Nulli res sua servit
commencer à apprendre
nie można mieć służebności na własnej rzeczy
213. Ex testamento
commencer à apprendre
powołanie do dziedziczenia oparte na testamencie
214. Ab intestato
commencer à apprendre
dziedziczenie beztestamentowe (dziedziczenie ustawowe)
215. Contra tabulas
commencer à apprendre
dziedziczenie przeciwtestamentowe (dziedziczenie przez osoby najbliższe spadkodawcy, które zostały pominięte w testamencie zachowek)
216. Hereditas nihil aliud est, quam successio in universum ius quod defunctus habuerit
commencer à apprendre
spadkobranie to nic innego niż sukcesja w całość praw zmarłego
217. Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest
commencer à apprendre
Nikt nie może umrzeć pozostawiając dziedzica do części spadku, część zaś beztestamentowo
218. Testamentum
commencer à apprendre
testament
219. Testamentum allographum
commencer à apprendre
testament alograficzny (testament sporządzony ustnie w obecności świadków)
220. Testamentum holographum
commencer à apprendre
testament holograficzny (testament pisemny sporządzony w całości własnoręcznie)
221. Testamentum ruptum
commencer à apprendre
testament, który utracił prawną skuteczność (testament nieważny)
222. Testamentum militum
commencer à apprendre
testament wojskowy
223. Ambulatoria (enim) est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum
commencer à apprendre
zmienna jest (zatem) wola zmarłego aż do samego kresu życia
224. Falsa demonstratio non nocet
commencer à apprendre
fałszywe oznaczenie nie szkodzi
225. Imperium
commencer à apprendre
uprawnienia władcze (magistratury rzymskie, wojskowość), ale też struktura polityczna, władająca na wielkim obszarze terytorialnym
226. Regnum
commencer à apprendre
władza, rządy
227. Iudicium
commencer à apprendre
sąd, ale też wyrok, proces
228. Administratio
commencer à apprendre
administracja (pomoc; służebny charakter)
229. Actor
commencer à apprendre
powód/oskarżyciel
230. Reus
commencer à apprendre
pozwany/oskarżony
231. Actor sequitur forum rei
commencer à apprendre
powód idzie za sądem pozwanego
232. Forum est ubi domicilium est
commencer à apprendre
miejscem sporu jest sąd miejsca zamieszkania (pozwanego)
233. Cognitio extra ordinem
commencer à apprendre
proces rzymsko kanoniczny, proces cywilny, proces inkwizycyjny, proces mieszany
234. Nemo iudex sine actore
commencer à apprendre
nie ma sędziego bez powoda (nie prowadzi się postępowania jeśli nie została złożona skarga)
235. Actiones semel inclusae judicio salvae permanent /lis pendens
commencer à apprendre
skargi raz wytoczone powodują stan sprawy zawisłej
236. Actio quaelibet in via sua
commencer à apprendre
każda skarga ma właściwą sobie drogę (jest rozpatrywana samodzielnie)
237. Actio personalis moritur cum persona
commencer à apprendre
roszczenie o charakterze ściśle osobistym wygasa ze śmiercią osoby której dotyczy
238. Delicta perentium liberis non nocent
commencer à apprendre
przestępstwa rodziców nie szkodzą dzieciom (karne też)
239. Actio semel extincta non reviviscit
commencer à apprendre
roszczenie raz wygasłe nie odżywa
240. Res iudicata
commencer à apprendre
rzecz osądzona
241. Ne bis in idem
commencer à apprendre
nie dwa razy za to samo (zakaz powtórnego karania)
242. Res iudicata pro veritate accipitur
commencer à apprendre
prawomocny wyrok przyjmuje się jako prawdę (wiążące)
243. Actor non condemnatur
commencer à apprendre
powód nie może być zasądzony
244. Nemo tenetur seipsum accusare
commencer à apprendre
nikt nie jest zobowiązany do oskarżenia samego siebie
245. Actori incumbit probatio
commencer à apprendre
Na powodzie spoczywa ciężar dowodu
246. Actori incumbit onus probandi
commencer à apprendre
ciężar dowodu spoczywa na powodzie
247. Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat
commencer à apprendre
ciężar dowodu spoczywa na tym kto twierdzi, a nie na tym kto zaprzecza
248. Reus exceptiendo fit actor
commencer à apprendre
podniesienie przez pozwanego zarzutu czyni go powodem
249. Reus in exceptione actor est
commencer à apprendre
pozwany w zakresie podniesionego zarzutu jest powodem (tj. na nim spoczywa ciężar dowodu)
250. Non debet actori licere, quod reo non permittur
commencer à apprendre
Powodowi nie wolno tego, na co nie pozwala się pozwanemu
251. Audiatur et altera pars
commencer à apprendre
należy wysłuchać także drugiej strony
252. Iura novit curia
commencer à apprendre
sąd zna prawo
253. Ubi ius ibi remedium
commencer à apprendre
gdzie prawo, tam i środek (do jego realizacji)
254. Iudicis est ius dicere, non dare
commencer à apprendre
zadaniem sędziego jego stosowanie a nie tworzenie prawa
255. Iudex non calculat
commencer à apprendre
sędzia nie kalkuluje
257. Iudex suspectus
commencer à apprendre
sędzia podejrzany
258. Iudicium non debet esse illusorium
commencer à apprendre
wyrok nie powinien być pozorny
259. Nemo est iudex in propria causa
commencer à apprendre
Nikt nie jest sędzią we własnej sprawie
260. Nemo iudex sine actore
commencer à apprendre
Nie ma sędziego bez powoda
261. Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat
commencer à apprendre
Ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto zaprzecza
262. In dubio pro reo
commencer à apprendre
w razie wątpliwości na korzyść oskarżonego
263. In dubio semper id, quod minus est, debetur
commencer à apprendre
w wypadku wątpliwości, wymagane jest to co mniejsze
264. Iudex non dedit plus, quam quod petens ipse requirit / ne ultra petita
commencer à apprendre
sędzia nie może zasądzić ponad żądanie powoda
265. Reformatio in peius iudici apellatio non licet
commencer à apprendre
Sądowi apelacyjnemu nie wolno zmienić wyroku na niekorzyść zasądzonego
266. Reformationis in peius
commencer à apprendre
pogorszenie sytuacji skazanego w wyniku wyroku zapadłego w postępowaniu odwoławczym
267. Ubi societas, ibi ius
commencer à apprendre
gdzie społeczeństwo, tak i prawo (różne źródła antyczne)
268. Auctoritas, non veritas facit legem
commencer à apprendre
władza a nie prawda jest źródłem prawa
269. Lex facit regem
commencer à apprendre
prawo czyni króla
270. Fortior est custodia legis quam hominis
commencer à apprendre
silniejsza jest ochrona prawna niż ludzka
271. De minimis non curat praetor
commencer à apprendre
pretor (władza) nie zajmuje się błahostkami
272. De minimis non curat lex
commencer à apprendre
prawo nie zajmuje się błahostkami (forma anglosaska)
273. Iustitia nemini neganda
commencer à apprendre
nikomu nie należy odmawiać sprawiedliwości
274. Nulla taxatio sine representatione
commencer à apprendre
nie ma opodatkowania bez demokratycznego umocowania
275. Fiscus sepmer locuples solvendo
commencer à apprendre
skarb państwa jest zawsze wypłacalny
276. In tributis non admittur compensatio
commencer à apprendre
w przypadkach długów podatkowych nie dopuszcza się potrącenia
277. Quod semel sumpsit, fiscus numquam reddit
commencer à apprendre
skarb państwa nigdy nie oddaje tego, co raz przyjął
278. Ius canonicum
commencer à apprendre
prawo kanoniczne
279. Argumentum a fortiori
commencer à apprendre
wnioskowanie z uzasadnienia słabszego na silniejsze w oparciu o założenie konsekwencji ocen prawodawcy
280. Argumentum a maiori ad minus
commencer à apprendre
(wnioskowanie z większego na mniejsze) jeśli komuś nakazano (lub dozwolono) czynić więcej, to nakazano (lub dozwolono) mu i mniej
281. Argumentum a minori ad maius
commencer à apprendre
(wnioskowanie z mniejszego na większe) — jeśli zakazano komuś czynić mniej to tym bardziej zakazano mu i więcej.
282. Argument ab exemplo
commencer à apprendre
argument z przykładu, odwołujący się do przykładu
283. Argument ad absurdum
commencer à apprendre
argument odwołujący się do absurdu
284. Argumentum a rerum natura
commencer à apprendre
argument z natury rzeczy
285. Argumentum a loco communi
commencer à apprendre
argument z rzeczy wspólnych
286. Argument a loco speciali
commencer à apprendre
argument z miejsc specjalnych
287. Argument a cohaerentia
commencer à apprendre
argument ze spójności
288. Argument a completudine
commencer à apprendre
argumentacja odwołująca się do zupełności systemu prawa
289. Ratio legis
commencer à apprendre
cel konkretnej sprawy
290. Ratio iuris
commencer à apprendre
cel prawa, porządku prawnego
291. Ratio legis est anima legis
commencer à apprendre
sens ustawy jest jej duszą
292. Nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet
commencer à apprendre
nikt nie może przenieść na drugą osobę więcej praw, aniżeli sam posiada
293. Accessio cedit principali
commencer à apprendre
rzecz przyłączona dzieli los rzeczy głównej
294. Ambiguitas contra stipulatorem
commencer à apprendre
sformułowania dwuznaczne rozumieć należy przeciw składającemu oświadczenie
295. Ambulatoria est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum
commencer à apprendre
Wola spadkodawcy może być zmieniona aż do ostatniego tchnienia
296. Dies interpelat pro homine
commencer à apprendre
termin wzywa za człowieka
297. Dolus omnimodo puniatur
commencer à apprendre
podstęp jest karany w każdym przypadku
298. Emptio tollit locatum
commencer à apprendre
kupno przekreśla najem
299. In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis
commencer à apprendre
w umowach jest milcząco zawarte to, co stanowi zwyczaj i obyczaj
300. Male iure nostro uti non debemus
commencer à apprendre
nie powinniścmy źle używać naszego prawa
302. Nasciturus pro iam nato habetur quotiens de commodis eius agitur
commencer à apprendre
dziecko poczęte uważa się za urodzone ilekroć chodzi o jego korzyść
303. Qui tacet, consentire videtur ubi loqui potuit et debuit
commencer à apprendre
Kto milczy, ten zdaje się zgadzać gdy ktoś mógł i powinien był mówić
304. Rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur]
commencer à apprendre
każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca tylko w danych, oznaczonych warunkach
305. Semel heres semper heres
commencer à apprendre
kto raz zostanie dziedzicem pozostaje nim na zawsze
306. Tutor rem pupili emere non potest
commencer à apprendre
opiekun nie może nabyć rzeczy osoby poddanej jego opiece
307. Vim vi repellere licet
commencer à apprendre
siłę wolno odeprzeć siłą
308. Accessio
commencer à apprendre
akcesja
309. Actus
commencer à apprendre
akta
310. Adoptio
commencer à apprendre
adopcja, przysposobienie
311. Apellatio
commencer à apprendre
apelacja
312. Cautio
commencer à apprendre
kaucja, zabezpieczenie
313. Cessio
commencer à apprendre
cesja, przeniesienie wierzytelności
314. Clausula
commencer à apprendre
klauzula
315. Compensatio
commencer à apprendre
kompensacja, potrącenie
316. Contractus
commencer à apprendre
kontrakt
317. Donatio
commencer à apprendre
darowizna
318. Exceptio
commencer à apprendre
wyjątek
319. Depositum
commencer à apprendre
depozyt, przechowanie
320. Delictum
commencer à apprendre
delikt, czyn niedozwolony
321. Vindicatio
commencer à apprendre
windykacja
322. Inventarium
commencer à apprendre
inwentarz
323. Legalis
commencer à apprendre
legalny, prawny
324. Legtum
commencer à apprendre
legat, zapis
325. Mandatum
commencer à apprendre
mandat, zlecenie
326. Novatio
commencer à apprendre
nowacja, odnowienie
327. Occupatio
commencer à apprendre
zawłaszczenie, okupacja
328. Pactum
commencer à apprendre
pakt, umowa
329. Poena
commencer à apprendre
kara
330. Precarium
commencer à apprendre
prekarium
331. Prohibitio
commencer à apprendre
zakaz
332. Promulgatio
commencer à apprendre
promulgacja
333. Provincia
commencer à apprendre
prowincja
334. Privatus
commencer à apprendre
prywatny
335. Publicus
commencer à apprendre
publiczny
336. Restitutio
commencer à apprendre
restytucja
337. Sanctio
commencer à apprendre
sankcja
338. Successio
commencer à apprendre
sukcesja
339. Ius publicum
commencer à apprendre
prawo publiczne
340. Nasciturus
commencer à apprendre
mający się narodzić (oznacza dziecko poczęte, ale jeszcze nie urodzone)
341. De in ius vocando
commencer à apprendre
o wezwaniu do sądu

Vous devez vous connecter pour poster un commentaire.