Chemia_budowa_atomu

Atom

najmniejsza część pierwiastka chemicznego. Jest zbudowany z dodatnio naładowanego jądra atomowego oraz ujemnie naładowanych elektronów

Jądro atomowe

składa się z protonów i neutronów

Proton

dodatnio naładowana cząstka

Neutron

obojętnie elektrycznie naładowana cząstka

Elektron

ujemnie naładowana cząstka

Liczba atomowa (Z)

liczba protonów w jądrze (charakterystyczna dla danego pierwiastka chemicznego)

Liczba masowa (A)

sumaryczna liczba protonów i neutronów tworzących jądro atomowe

Nuklid

jądro atomowe o określonym składzie, opisanym liczbą atomową i liczbą masową

Izotop

nuklid o tej samej liczbie atomowej Z, ale różnych liczbach masowych A (zawiera różną liczbę neutronów)

Jednostka masy atomowej

U - unit

Masa atomowa pierwiastka

średnia ważona mas atomowych jego naturalnych izotopów

Jak obliczyć masę atomową pierwiastka chemicznego

M= %m1*A1+%m2*A2+...+%mn*An gdzie Mn to zawartość procentowa poszczegolnych izotopów a An to liczby masowe izotopów

Masa cząsteczkowa

suma mas atomowych pierwiastków chemicznych tworzących dany związek

Mol

jednostka liczności materii, zbiór zawierający 6,02*10^23 drobin jednego rodzaju

Promieniotwórczość naturalna

samorzutny rozpad nietrwałych jąder pierwiastków chemicznych

Od czego zależy trwałość jądra atomowego

od: sił jądrowych, oddziaływań elektrostatycznych

Promieniowanie alfa

rozpad jądra z wydzieleniem helu (4/2 He)

Promieniowanie beta

przemiana, rozpad, podczas którego w jądrze neutron przekształca się w proton, a z jądra jest wyrzucony elektron

Promieniowanie gamma

strumień wysokoenergetycznych fotonów. Jądro emituje to promieniowanie aby wyzbyć się nadmiaru energii.

Czas połowicznego rozpadu t 1/2 (in. Okres półtrwania)

czas aby połowa radioaktywnego izotopu uległa przemianie promieniotwórczej

Nukleon

protony i neutrony w jądrze atomowym

Stan podstawowy atomu

stan trwały atomu, stan o najniższej energii

Orbital

funkcja pozwalająca określić prawdopodobieństwo znalezienia elektronu w wybranym obszarze

Jaki kształt ma orbital s?

kulisty

Jaki kształt ma orbital p?

ósemkowaty

Powłoka walencyjna

ostatnia powłoka w atomie, po której krążą elektrony walencyjne

Elektrony walencyjne

elektrony oddawane lub uwspólniane przez atomy pierwiastków podczas tworzenia wiązań chemicznych

Stan wzbudzony

stan po dostarczeniu atomu energii, jest on nietrwały. Atom oddaje nadmiar energii i powraca do stanu podstawowego

energia jonizacji

to najmniejsza ilość energii, jaką należy przyłożyć do atomu, aby oderwać od niego elektron

Zasada nieoznaczalności Heisenberga

nie można jednocześnie określić dokładnego położenia i pędu cząstki elementarnej (elektronu)

Równanie falowe Schrödingera

opisuje prawdopodobieństwo znalezienia elektronu w danym miejscu w atomie w zależności od uwarunkowań np. energii elektronu

główna liczba kwantowa

n - oznacza numer powłoki, na której znajduje się elektron

Od numeru powłoki (n) zależy:

wielkość orbitali (im wyższa tym większy orbital), energia elektronów (im wyższa tym dalej elektron znajduje się od jądra i energia elektronu jest większa0, max liczba elektronów na powłoce wynosi 2n^2

podpowłoka elektronowa

zbiór orbitali atomowych jednego typu, należących do danej powłoki elektronowej

poboczna liczba kwantowa

l - charakteryzuje kształt orbitali i może przyjmować wartości (n-1)

magnetyczna liczba kwantowa

m - przybiera wartości od -l do +l przez 0 i określa, w jaki sposób chmura elektronów zachowuje się w polu magnetycznym

magnetyczna spinowa liczba kwantowa

ms - może przyjmować tylko dwie wartości +1/2 i -1/2

regułą Hunda

dotyczy rozkładu elektronów na orbitalach: liczba elektronów niesparowanych na orbitalach jednego typu musi być jak największa

zakaz Pauliego

nie może być dwóch elektronów o jednakowym zestawie liczb kwantowych

elektroujemność

zdolność atomów pierw. chem. do przyciągania elektronów

zmiana elektroujemności pierwiastków w układzie okresowym

zmniejsza się w grupie wraz ze zwiększaniem się numeru okresu, zwiększa się w okresie wraz ze zwiększaniem się numeru grupy

konfiguracja elektronowa

zapis rozmieszczenia elektronów w powłokach i podpowłokach atomu lub jonu

okres układu okresowego

poziome rzędy układu okresowego

grupa układu okresowego

pionowe kolumny układu okresowego

blok konfiguracyjny (blok energetyczny)

zbiór pierwiastków chemicznych o podobnej konfiguracji elektronów walencyjnych

Wiązanie metaliczne

oddziaływanie chmury elektronów walencyjnych pochodzących od wszystkich atomów, z dodatnio naładowanymi rdzeniami atomowymi metali (kationami) tworzącymi sieć krystaliczną

Właściwości metali

metaliczny połysk, kowalność dobre przewodnictwo cieple i elektryczne

Wiązanie kowalencyjne (atomowe)

wiązanie chemiczne polegające na połączeniu dwóch atomów w wyniku utworzenia wspólnej pary elektronów. Uwspólnione elektrony pochodzą od każdego z łączących się atomów. Między atomami nie ma różnicy elektroujemności

Wiązanie jonowe

wiązanie, które powstaje między dwoma atomami skrajnie różniącymi się elektroujemnościami (różnica powyżej 1,7). Cząsteczki oddając elektrony i je przyjmując tworzą kationy i aniony. W ten sposób powstaje sieć krystaliczna

Wiązanie kowalencyjne spolaryzowane

wiązanie, w którym para uwspólnionych elektronów jest przesunięta w kierunku atomu o większej elektroujemności

Moment dipolowy

wektor skierowany od ładunku ujemnego do ładunku dodatniego dipola

Dipol

cząsteczka polarna, w której występuje wyraźny biegun dodatni i ujemny

Wiązanie koordynacyjne

wiązanie kowalencyjne, w którym para uwspólnionych elektronów pochodzi od jednego atomu

Związek kompleksowy

związek zbudowany z centralnego jonu metalu, który jest akceptorem par elektronowych i otaczających go donorów par elektronowych, nazywanych ligandami

wiązanie typu σ

wiązanie powstające między dwoma atomami poprzez czołowe nałożenie się na siebie orbitali atomowych

wiązanie typu π

wiązanie powstające między dwoma atomami poprzez boczne nałożenie się orbitali atomowych

dimer

dwie jednakowe cząsteczki połączone ze sobą

wiązania wodorowe

odziaływanie występujące między atomami wodoru związanymi z małymi atomami silnie elektroujemnych pierwiastko chemicznych (np. O, N, F) a atomami pierwiastków chemicznych o dużej elektroujemności, które mają wpe

siły van der Waalsa

najsłabsze z oddziaływań międzycząsteczkowych. Powstają na skutek chwilowych deformacji chmur elektronowych atomów lub cząsteczek położonych blisko siebie

substancje diamagnetyczne

substancje, które przemieszczają się w polu magnetycznym w kierunku mniejszego jego natężenia

substancje paramagnetyczne

substancje, które przemieszczają się w polu magnetycznym w kierunku większego jego natężenia

Siły Londona (in. Oddziaływania dyspersyjne)

oddziaływania przyciągające między nietrwałymi dipolami elektrycznymi powstającymi w wyniku chwilowych deformacji chmur elektronowych atomów lub cząsteczek

Promocja elektronowa

zaburzenie kolejności zapełniania podpowłok elektronowych niektórych pierwiastków grup pobocznych

Reguła dubletu

dążenie niektórych atomów pierwiastków chemicznych (H, Li, Be) do uzyskania w powłoce walencyjnej 2 elektronów (konfiguracja atomowa Helu)

Reguła oktetu

dążenie atomów większości pierwiastków chemicznych do uzyskania w powłoce walencyjnej 8 elektronów