question |
réponse |
commencer à apprendre
|
|
przyleganie, zjawisko łączenia się powierzchni dwóch różnych ciał fizycznych. U roślin dzięki adhezji cząsteczki wody przylegają do ścian cewek lub naczyń, zwierzęta wykorzystują to zjawisko przy poruszaniu się po gładkich powierzchniach, np. liściach
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
przejściowy, odwracalny stan ograniczenia wszystkich funkcji życiowych, pojawiający się w niekorzystnych warunkach środowiska lub w określonej fazie rozwoju osobniczego
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
sposób rozmnażania płciowego polegający na łączeniu się dwóch gamet różniących się pod względem budowy i wielkości: większej gamety żeńskiej (makrogamety) z mniejszą gametą męską (mikrogametą)
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
nieruchliwe zarodniki występujące np. u grzybów lądowych
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
programowana śmierć komórki, fizjologiczny proces obumierania komórki, prowadzący do utrzymania prawidłowej liczby komórek w organizmie
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
hormony roślinne regulujące wzrost i rozwój roślin. Odpowiadają m.in. za wzrost wydłużeniowy komórek, symulację podziałów komórkowych, powstawanie kallusa, odgrywają też rolę w ruchach organów roślinnych
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
organizmy samożywne, wykorzystujące proste związki nieorganiczne (np. tlenek węgla (IV), sole mineralne) do syntezy związków organicznych
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
wirus będący pasożytem bakterii
|
|
|
barwniki fotosyntetyczne - commencer à apprendre
|
|
barwniki zdolne do absorpcji światła, biorące udział w fotosyntezie. Należą do nich chlorofile, barwniki karotenoidowe, barwniki fikobilinowe
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
białka uczestniczące w przenoszeniu tlenu i tlenku węgla (IV) dzięki zdolności odwracalnego wiązania tych gazów. Należą do nich m.in. hemoglobina, mioglobina, hemocyjanina, hemoerytryna i chlorokruoryna
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
tkanka odżywcza otaczająca zarodek, złożona z komórek triploidalnych. Występuje w nasionach roślin okrytonasiennych
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
tkanka odżywcza otaczająca zarodek, złożona z komórek haploidalnych. Występuje w nasionach roślin nagonasiennych
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
komórki zarodka powstałe podczas wczesnego etapu rozwoju zarodka (bruzdkowania)
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
wczesne stadium rozwoju zarodka powstałe w wyniku podziałów mitotycznych blastomerów. Ma postać pęcherzyka, którego ściana jest zbudowana z jednej warstwy komórek
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
pierwszy etap rozwoju zarodkowego, polegający na podziale mitotycznym zapłodnionego lub niezapłodnionego jaja (dzieworództwo). W efekcie bruzdkowania powstaje blastula
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
polisacharyd zbudowany z cząsteczek glukozy. Pełni funkcję budulcową - jest głównym składnikiem ścian komórkowych u roślin i protistów grzybopodobnych
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
martwe komórki o wrzecionowatym kształcie, budujące tkankę przewodzącą u paprotników i roślin nagonasiennych. Uczestniczą w transporcie wody, nadają organom sztywność i mechaniczną wytrzymałość
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
narządy wydalnicze owadów, wijów i niektórych pajęczaków. Są to ślepo zakończone, rurkowate uwypuklenia wyrastające na granicy jelita środkowego i tylnego. Uczestniczą w usuwaniu z jamy ciała zbędnych produktów przemiany materii
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
kierunkowy ruch komórki lub organizmu w odpowiedzi na działanie bodźca chemicznego pochodzącego ze środowiska zewnętrznego. Może być dodania (w kierunku wyższego stężenia substancji) lub ujemna (w kierunku niższego stężenia substancji)
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
polisacharyd. Pełni funkcję budulcową - jest głównym składnikiem ścian komórkowych u grzybów i oskórka u stawonogów
|
|
|
choanocyty (komórki kołnierzykowe) - commencer à apprendre
|
|
komórki występujące w wewnętrznej warstwie ciała gąbek, zaopatrzone w wić otoczoną kołnierzykiem. Ruch wici zapewnia przepływ wody przez ciało gąbki, co umożliwia wychwytywanie cząstek pokarmu
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
jedno- lub wielokomórkowe struktury służące do przytwierdzenia organizmu do podłoża oraz pobierania z niego wody i składników odżywczych. Występują u mszaków, na przedroślach paprotników, a także u niektórych gatunków protistów
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
proces infekcyjny wirusa, który kończy się rozpadem (lizą) zainfekowanej przez niego komórki
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
proces infekcyjny wirusa, w którym jego kwas nukleinowy zastaje wbudowany w materiał genetyczny komórki i razem z nim ulega replikacji
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
1. forma przetrwalnikowa organizmów (np. niektórych bakterii, protistów, bezkręgowców), powstająca w celu ochrony przed niektórymi czynnikami środowiska, np. suszą, niską temperaturą, brakiem pokarmu. Powstaje przez otoczenie organizmu grubą otoczką 2. stadium rozwojowe osłonięte otoczką służące do rozprzestrzeniania gatunku lub rozmnażania, częste u pasożytów 3. w odniesieniu do pasożytów - stadium rozwojowe lub dojrzała postać bytująca w tkankach żywiciela, osłonięta otoczką będącą wytworem tkanek żywiciela w reakcji na obecność pasożyta
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
hormony roślinne. Ich funkcja polega przede wszystkim na pobudzaniu podziałów komórkowych
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
dynamiczna, ulegająca nieustannej przebudowie sieć włókien występująca w cytozolu komórek eukariotycznych. W jego skład wchodzą: mikrotubule, filamenty pośrednie i mikrofilamenty (filamenty aktynowe). Cytoszkielet zapewnia wytrzymałość komórek, warunkuje transport wewnątrzkomórkowy oraz ruchy całych komórek
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
roztwór koloidalny, w którym fazę rozpraszającą stanowi woda, a fazę rozproszoną - inne związki nieorganiczne i organiczne (głównie białka, w tym białka tworzące cytoszkielet). Wypełnia wnętrze komórki, w nim zanurzone są organelle komórkowe stanowi środowisko reakcji biochemicznych, pośredniczy w transporcie substancji między organellami oraz między organellami a środowiskiem zewnętrznym komórki
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
w korzeniu - zbudowane z tkanki miękiszowej okrycie stożka wzrostu, które chroni stożek przed uszkodzeniami mechanicznymi
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
rodzaj połączenia międzykomórkowego występujący w nabłonku. Nadaje warstwie utworzonej przez komórki dużą odporność mechaniczną, gdyż spina błony komórkowe i umożliwia zakotwiczenie elementów cytoszkieletu
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
samorzutne, nieodwracalne mieszanie się cząsteczek lub jonów wskutek ich chaotycznych ruchów. Odbywa się zgodnie z różnicą stężeń, czyli z miejsca o większej koncentracji danej substancji do miejsca o mniejszej koncentracji, aż do momentu uzyskania stanu równowagi
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
zróżnicowanie budowy zewnętrznej osobników obu płci
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
młoda, słabo rozwinięta meduza, stadium rozwojowe niektórych parzydełkowców. Powstaje w wyniku podziału poprzecznego (strobilizacji) polipa
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
proces usuwania z komórki powstałych w jej wnętrzu substancji (np. zbędnych ppm, hormonów, enzymów) za pomocą pęcherzyków transportujących
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
zewnętrzna warstwa zarodka w stadium gastruli, jeden z listków zarodkowych
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
proces pobierania substancji przez komórkę eukariotyczną z otaczającego środowiska. Umożliwia m.in. pobieranie substancji odżywczych oraz wychwytywanie i niszczenie patogenów. W zależności od pobranego materiału wyróżnia się: pinocytozę - wchłanianie płynów wraz z rozpuszczonymi w nich związkami wielkocząsteczkowymi (białkami, kwasami nukleinowymi, polisacharydami) oraz fagozytozę - wchłanianie większych cząsteczek np. mikroorganizmów
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
wewnętrzna warstwa zarodka w stadium gastruli, jeden z listków zarodkowych
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
przetrwalnik wytwarzany przez niektóre bakterie. Powstaje wewnątrz komórki na skutek otoczenia części cytoplazmy zawierającej chromosom bakteryjny grubą, wielowarstwową osłoną
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
rodzaj symbiozy polegający na współżyciu dwóch gatunków, przy czym jeden z nich (prokariotyczny lub eukariotyczny) żyje we wnętrzu komórki lub narządu drugiego (eukariotycznego)
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
teoria wyjaśniająca pochodzenie komórki eukariotycznej. Według jej założeń komórka eukariotyczna powstała wskutek endosymbiozy co najmniej dwóch organizmów prokariotycznych. Pozostałością tych organizmów są organelle mające własne DNA: mitochondria i chloroplasty
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
1. u parzydełkowców - warstwa komórek wywodzących się z ektodermy, okrywająca ciało od zewnątrz; 2. u roślin - skórka pokrywająca nadziemną część rośliny
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
sen letni, fizjologiczny stan odrętwienia, występujący okresowo u niektórych gatunków zwierząt (np. lemurków), spowodowany działaniem wysokiej temperatury. Charakteryzuje się zmniejszeniem intensywności zachodzących procesów metabolicznych
|
|
|
fellogen (miazga korkotwórcza) - commencer à apprendre
|
|
wtórna tkanka twórcza roślin wytwarzająca wtórną tkankę okrywającą (korek) oraz pasma tkanki miękiszowej - fellodermę
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
związki organiczne naturalnie występujące w roślinach, regulujące ich wzrost i rozwój. Wyróżnia się pięć głównych grup fitohormonów: auksyny, gibereliny, cytokininy, inhibitory wzrostu i etylen
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
tkanka przewodzącą u roślin, zbudowana z żywych komórek (komórki sitowe, rurki sitowe, komórki przyrurkowe). Transporuje produkty fotosyntezy z liści i łodygi do korzenia
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
zależność procesów życiowych roślin i zwierząt od czasu trwania okresów światła i ciemności
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
sposób rozmnażania płciowego polegający na łączeniu się całych gametangiów. Zachodzi np. u grzybów (workowce i sprzężniowce)
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
pokolenie haploidalne roślin, rozmnażające się płciowo za pomocą gamet
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
drobne kamienie magazynowane w żołądkach ptaków, służące do rozcierania pokarmu
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
stadium rozwoju zarodka następujące po blastuli, zbudowane z dwóch (ektodermy i endodermy) lub trzech (ektodermy, mezodermy i endodermy) warstw komórek. Dwuwarstwowa gastrula występuje u gąbek i parzydełkowców, trójwarstwowa u pozostałych zwierząt
|
|
|
genofor (chromosom bakteryjny) - commencer à apprendre
|
|
zwykle kolista cząsteczka DNA, obecna u organizmów prokariotycznych, pełniąca funkcję analogiczną do funkcji chromosomów organizmów eukariotycznych
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
hormony roślinne pobudzające m.in. wzrost roślin, podziały komórkowe, kwitnienie, powstawanie owoców, kiełkowanie nasion
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
zjawisko wydzielania kropli wodnistego płynu na brzegach i wierzchołkach liści przez specjalne otwory (hydatody) w warunkach, gdy transpiracja jest utrudniona, a zawartość wody w glebie duża
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
rodzaj symbiozy, w której jeden gatunek odnosi większe korzyści niż drugi. Występuje np. u porostów, gdzie grzyb dominuje nad glonem
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
płyn krążący w otwartych układach krwionośnych bezkręgowców (stawonogów i większości mięczaków) pełniący funkcje analogiczne do krwi i limfy
|
|
|
hermafrodytyzm (obojnactwo) - commencer à apprendre
|
|
występowanie u jednego osobnika jednocześnie męskich i żeńskich gruczołów rozrodczych wytwarzających komórki jajowe i plemniki. Dotyczy przede wszystkim bezkręgowców, m.in. płazińców, pierścienic oraz ślimaków. U kręgowców, z wyjątkiem niektórych ryb, jest zjawiskiem patologicznym
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
organizmy cudzożywne, niezdolne do samodzielnego wytwarzania związków organicznych ze związków nieorganicznych. Odżywiają się innymi organizmami albo ich szczątkami
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
sen zimowy, fizjologiczny stan odrętwienia, występujący okresowo u niektórych gatunków zwierząt (np. nietoperzy, susłów czy świstaków), spowodowany działaniem niskiej temperatury. Charakteryzuje się zmniejszeniem intensywności zachodzących procesów metabolicznych
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
jednowarstwowy nabłonek o budowie komórkowej lub syncytialnej, występujący pod oskórkiem u niektórych gatunków zwierząt bezkręgowych, np. stawonogów
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
spodnia część kapelusza podstawczaków zawierająca warstwę rodzajną (hymenium), złożoną z zarodni oddzielonych od siebie strzępkami płonnymi nietworzącymi zarodników
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
sposób rozmnażania płciowego polegający na łączeniu się dwóch gamet: męskiej i żeńskiej, identycznych pod względem morfologicznym (izogamety)
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
tkanka przyranna, słabo zróżnicowana, intensywnie dzieląca się tkanka, powstająca u rośliny wskutek przekształcenia miękiszu w pobliżu miejsca uszkodzenia rośliny
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
wtórna tkanka twórcza roślin. Powoduje przyrost wtórny korzeni i łodyg, wytwarza łyko wtórne i drewno wtórne
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
białkowa otoczka wirusa złożona z niewielkich jednostek strukturalnych (kapsomerów). Zapewnia wirusowi ochronę i umożliwia mu rozpoznawanie komórek gospodarza
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
spójność, zjawisko wzajemnego przyciągania się cząsteczek tej samej substancji. Dzięki niej np. woda w naczyniach roślin tworzy nieprzerwany słup
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
komórka wydalnicza o gwiaździstym lub gruszkowatym kształcie, budująca protonefrydium u płazińców. Ma w środku kanalik, w którym znajduje się pęczek wici. Wchłania zbędne ppm i przesuwa je za pomocą wici w kierunku kanalików zbiorczych
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
najbardziej zewnętrzna błona płodowa zarodka owodniowców. Pośredniczy w odżywianiu zarodka i wymianie gazowej pomiędzy zarodkiem a środowiskiem
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
gardziel prymitywnych strunowców, przebita licznymi szczelinami skrzelowymi. Pełni funkcję narządu oddechowego
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
tkanka przewodzącą u roślin, transportująca wodę i sole mineralne w kierunku od korzeni do łodygi i liści, zbudowana z martwych komórek (cewek i naczyń)
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
1. u roślin - ochronna warstwa kutyny występująca na skórce nadziemnych części roślin, nieprzepuszczalna dla wody i gazów 2. u zwierząt - warstwa ochronna wytwarzana przez komórki nabłonka części bezkręgowców (oskórek)
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
substancja tłuszczowa przypominająca wosk, nieprzepuszczająca wody i gazów, odporna na działanie czynników chemicznych. Tworzy warstwę ochronną (kutykulę) na powierzchni nadziemnych części roślin
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
nietoksyczny, bardzo słabo rozpuszczalny w wodzie produkt przemiany materii, wydalany przez niektóre zwierzęta, m.in. owady, ślimaki lądowe, gady, ptaki
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
jednokomórkowe gametangium żeńskie występujące m.in. u protistów roślinopodobnych
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
warstwy komórek budujących zarodek, powstające podczas gastrulacji. Zwierzęta mogą wytwarzać dwa listki zarodkowe: ektodermę i endodermę (zwierzęta dwuwarstwowe) lub trzy listki zarodkowe: ektodermę, endodermę i mezodermę (zwierzęta trójwarstwowe
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
liście zarodkowe, pierwsze liście powstające w zarodku roślin nasiennych
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
struktura powstająca podczas kiełkowania ziaren pyłku roślin nasiennych. Służy do transportu plemników do gametofitu żeńskiego, dzięki czemu dochodzi do zapłodnienia
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
narząd występujący w macicy ciężarnych samic ssaków łożyskowych. Umożliwia wymianę substancji między zarodkiem a organizmem matki
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
tkanka twórcza roślin, zbudowana z żywych komórek zdolnych do regularnych podziałów mitotycznych, w których wyniku powstają nowe generacje komórek różnicujących się w tkanki
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
narząd wydalniczy niektórych bezkręgowców (np. pierścienic), zbudowany zwykle z orzęsionego lejka zbierającego ppm oraz kanalika usuwającego je na zewnątrz ciała
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
środkowa warstwa zarodka w stadium gastruli, jeden z listków zarodkowych. Występuje u trójwarstwowców
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
stała tkanka roślinna zbudowana z żywych komórek, stanowiąca główną część organów roślin. Może ulegać przekształceniu do wtórnych tkanek twórczych. Ze względy na budowę i pełnione funkcje dzieli się na miękisz: zasadniczy, asymilacyjny, spichrzowy i powietrzny
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
rodzaj zależności nieantagonistycznej pomiędzy grzybami a korzeniami roślin. Grzyb zapewnia roślinie lepszy dostęp do wody, składników mineralnych, substancji regulujących wzrost i rozwój, natomiast korzenie dostarczają mu substancji organicznych wytworzonych przez roślinę podczas fotosyntezy
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
ostateczna jama ciała stawonogów, powstała podczas rozwoju zarodkowego w wyniku połączenia pozostałości pierwotnej jamy ciała (blastocelu) z jamą wtórną (celomą)
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
produkt rozkładu białek wydalany przez ryby chrzęstnoszkieletowe, dorosłe płazy i ssaki
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
wczesne stadium rozwoju zarodka zwierząt powstałe w wyniku bruzdkowania, forma zarodka zbudowana z kilkudziesięciu blastomerów
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
1. u roślin - elementy drewna (ksylemu), długie rurki zbudowane z martwych komórek (członów naczyń) ułożonych jedna na drugiej. Uczestniczą w transporcie wody i soli mineralnych, nadają organom roślinnymi sztywność i mechaniczną wytrzymałość 2. u zwierząt - elementy układu krwionośnego, którymi płynie krew lub limfa
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
narząd słuchu owadów występujący u prostoskrzydłych i niektórych motyli. Ma postać cienkich błon z kutykuli, rozpiętych w specjalnych jamkach pancerza. Jest zlokalizowany na odnóżach krocznych (prostoskrzydłe), u podstawy pierwszej pary skrzydeł lub na granicy tułowia i odwłoka (motyle)
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
organy przetrwalne roślin nasiennych, składające się z zarodka, tkanki odżywczej i łupiny nasiennej. Służą do rozprzestrzeniania się roślin nasiennych
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
odwracalne reakcje ruchowe roślin, w których kierunek ruchu nie zależy od kierunku działania bodźca, ale od jego natężenia, np. zamykanie się kwiatów mniszka pospolitego w pochmurne dni, a otwieranie w dni słoneczne
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
zjawisko osiągania dojrzałości płciowej i zdolności do rozrodu w stadium larwalnym. Występuje u bezkręgowców (głównie larwy pasożytów) i niektórych kręgowców (np. niektóre gatunki płazów)
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
zakończenia odgałęzień układu ambulakralnego (wodnego) szkarłupni, pełniące różne funkcje: narządu ruchu, zmysłu dotyku, narządu wymiany gazowej
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
perycykl, zewnętrzna warstwa walca osiowego w korzeniu. Odpowiada m.in. za tworzenie się korzeni bocznych
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
element budujący oko złożone, zawierający aparat optyczny załamujący światło, a także komórki receptorowe i barwnikowe. Występuje m.in. u owadów
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
błona płodowa zarodka owodniowców znajdująca się między owodnią a kosmówką. W jajach gadów i ptaków jest magazynem zbędnych produktów przemiany materii oraz bierze udział w wymianie gazowej, u ssaków uczestniczy w dostarczaniu tlenu i substancji odżywczych dla zarodka oraz usuwaniu tlenku węgla (IV) i produktów przemiany materii
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
odmiana dyfuzji prostej polegająca na przenikaniu rozpuszczalnika - wody - przez błonę biologiczną w kierunku zgodnym z różnicą stężeń, co powoduje wyrównanie stężeń substancji po obu stronach błony
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
drobne, skostniałe ścięgna występujące między mięśniami ryb kostnoszkieletowych
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
kryształki węglanu wapnia lub fosforanu wapnia znajdujące się w narządach zmysłu równowagi zwierząt. Zmiana położenia organizmu w przestrzeni powoduje zmianę położenie otolitów, a tym samym podrażnienie komórek zmysłowych i przekazanie przez nie bodźca do układu nerwowego. U poszczególnych grup zwierząt otolity zlokalizowane są w różnych miejscach, np. u niektórych kręgowców w błędniku błoniastym
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
błona płodowa bezpośrednio otaczająca zarodek owodniowców. Wydziela płyn owodniowym, który pełni funkcję ochronną i. umożliwia zarodkowi wykonywanie ruchów
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
pranóże, narząd lokomotoryczny wieloszczetów. Ma postać fałdu ciała, w którym tkwią chitynowe szczecinki
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
ciśnienie hydrostatyczne wodnego roztworu e elementach przewodzących drewna, działające w kierunku od korzeni do łodyg i liści. Jego przejawem jest gutacja oraz tzw. wiosenny płacz roślin
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
1. u płazińców - wywodząca się z mezodermy tkanka wypełniająca przestrzenie między narządami. Składa się z różnokształtnych komórek połączonych wypustkami, które m.in. rozprowadzają substancje odżywcze do innych tkanek 2. u roślin - synonim tkanki miękiszowej
|
|
|
partenogeneza (dzieworództwo) - commencer à apprendre
|
|
rodzaj rozmnażania polegający na rozwoju organizmu potomnego z niezapłodnionego jaja. Występuje u nicieni, niektórych owadów, nielicznych ryb, płazów i gadów
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
porywająca ciało niektórych protistów błona komórkowa wraz z przylegającą do niej cytoplazmą. Nadają kształt komórce oraz pośredniczy w wymianie substancji między komórką a otoczeniem
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
tkanka okrywająca u roślin wieloletnich. W jej skład wchodzą: miazga korkotwórcza (fellogen) i wytworzone przez nią tkanki, korek oraz pasma tkanki miękiszowej (felloderma)
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
pierwiastki wchodzące w skład związków organicznych budujących wszystkie organizmy: wegiel (C), wodór (H), tlen (O), azot (N), fosfor (P) i siarka (S)
|
|
|
pierwotna jama ciała (blastocel) - commencer à apprendre
|
|
wypełnione płynem wnętrze blastuli
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
zwykle kolista, niewielka cząsteczka DNA stanowiąca część genomu, m.in. bakterii. Zawiera geny warunkujące cechy, które nie zawsze są niezbędne do życia (np. odporność na antybiotyki)
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
cienkie pasma cytozolu przechodzące przez kanaliki w ścianie komórkowej, łączące bezpośrednio sąsiadujące ze sobą komórki roślinne. Umożliwiają transport niektórych związków m.in. fosfolipidów, aminokwasów i kwasów nukleinowych
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
gametangium męskie, komórka lub organ rośliny, w którym powstają gamety męskie
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
mechanizm wymiany gazowej u ptaków, charakteryzuje się tym, że świeże powietrze przepływa przez płuca zawsze w jednym kierunku (od tyłu do przodu), zarówno podczas wdechu jak i wydechu
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
typ zapłodnienia występujący u roślin okrytonasiennych. Polega na tym, że jedna z komórek plemnikowych łączy się z komórką jajową, w wyniku czego powstaje zygota, z której rozwija się zarodek, natomiast druga komórka plemnikowa łączy się z komórką centralną woreczka zalążkowego, dając początek bielmu - tkance odżywiającej zarodek
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
narząd znajdujący się w okolicy otworu płciowego u samic niektórych gatunków owadów i pajęczaków. Umożliwia składanie jaj w trudno dostępnych miejscach (np. w glebie, w ciele innych zwierząt)
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
pojęcie stosowane w fizjologii roślin, miara zdolności komórki do pobierania wody na zasadzie osmozy. Potencjał czystej wody wynosi zero Pa. Rozpuszczanie w niej substancji powoduje spadek potencjału wody - przyjmuje on wówczas wartość ujemną. różnica potencjału wody między dwoma roztworami decyduje o kierunku jej przepływu. Woda przepływa zawsze z roztworu o wyższym potencjale wody do roztworu o niższym potencjale wody
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
parzysty narząd wydalniczy występujący u dorosłych bezowodniowców i zarodków owodniowców. Jest zbudowany z orzęsionego lejka oraz nefronu, który składa się z ciał nerkowych oraz prostych i krętych kanalików nerkowych. Zbiera zbędne ppm z jamy ciała i krwi
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
chorobotwórcza cząsteczka białka o takiej samej kolejności aminokwasów jak jej odpowiednik występujący w prawidłowej komórce, jednak o innej strukturze przestrzennej, co sprawia, że jest infekcyjna
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
narządy wydalnicze występujące u niektórych bezkręgowców (np. płazińców). Mają postać kanalików, których jeden koniec otwiera się na zewnątrz ciała, a drugi jest ślepo zakończony przez komórkę płomykową zaopatrzoną w wici wystające do światła kanalika
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
parzysty narząd wydalniczy występujący w rozwoju zarodkowym bezżuchwowców i niektórych dorosłych ryb oraz płazów bezogonowych. Jest zbudowany z kanalików otwierających się do jamy ciała orzęsionym lekiem. Lejek zbiera zbędne ppm z jamy ciała
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
1. u roślin - zespół luźno ułożonych komórek występujących w zwartej tkance korka. Umożliwia wymianę gazową między przestworami międzykomórkowymi wewnątrz organu a otoczeniem; 2. u stawonogów - otwory w ścianie ciała, którymi powietrze dostaje się do tchawek lub płuc blaszkowatych
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
twory wytwarzane przez organizmy (np. bakterie, grzyby), w niesprzyjających warunkach środowiska (zima, susza), odporne na czynniki fizyczne i chemiczne. W sprzyjających warunkach rozwijają się z nich organizmy aktywne metaboliczne
|
|
|
pseudopodia (nibynóżki) - commencer à apprendre
|
|
różnokształtne wypustki cytoplazmatyczne. Umożliwiają ruch komórek, odżywianie się na drodze fagocytozy i reagowanie na bodźce. Występują m.in. u niektórych gatunków protistów
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
struktury w kształcie pręcików wytwarzane przez komórki nabłonka niektórych płazińców (wirków), służące do ataku lub obrony. Wyrzucone do wody szybko pęcznieją i pokrywają się śluzem, krępując ruch ofiary lub napastnika
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
gametangium żeńskie, komórka lub organ rośliny, w którym powstają gamety żeńskie. Występuje u mszaków, paprotników i nagozalążkowych
|
|
|
ropalia (ciałka brzeżne) - commencer à apprendre
|
|
struktury występujące u meduz w obwodowej części parasola, zawierające narządy równowagi (statocysty) i skupiska komórek światłoczułych (oczka)
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
skórka pokrywająca podziemny pęd rośliny. Charakteryzuje się brakiem kutykuli i aparatów szparkowych oraz włosków ochronnych. Niektóre jej komórki wytwarzają włośniki uczestniczące w pobieraniu wody i soli mineralnych
|
|
|
segmentacja (metameria) - commencer à apprendre
|
|
podział ciała zwierząt na odcinki o podobnym planie budowy. Może być zupełna, tj. obejmować całe ciało łącznie z narządami wewnętrznymi (np. pierścienice z wyjątkiem pijawek), tylko zewnętrzna (np. widoczna jedynie w pokryciu ciała - u stawonogów), lub tylko wewnętrzna (np. widoczna w budowie kręgosłupa - jak w wypadku kręgowców). Jeżeli segmenty są jednakowe, to segmentację określa się jako homonomiczną (np. u dżdżownicy), a jeżeli różnią się od siebie - segmentację heteronomiczną (np. u owadów)
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
pierwotna tkanka okrywająca roślin, zbudowana najczęściej z pojedynczej warstwy żywych, ściśle do siebie przylegających komórek. Wyróżnia się dwa rodzaje skórki: epidermę i ryzodermę
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
sposób rozmnażania płciowego grzybów. Polega na łączeniu się pojedynczych komórek (np. drożdżak) lub zrastaniu się zróżnicowanych płciowo strzępek niektórych grzybów (np. podstawczaki)
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
liść zarodnionośny, liść na którym występują zarodnie (sporangia)
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
kłos zarodnionośny, skupienie liści zarodnionośnych na szczycie odgałęzienia pędu, występuje np. u widłaków
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
pokolenie diploidalne u roślin, rozmnażające się bezpłciowo. Wytwarza haploidalne zarodniki, z których rozwija się następnie gametofit
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
narząd zmysłu równowagi występujący m.in. u parzydełkowców, płazińców, mięczaków i osłonic. Składa się z wypełnionego płynem pęcherzyka utworzonego przez komórki nabłonka czuciowego zaopatrzone w wypustki oraz kryształów, najczęściej węglanu wapnia (otolity), podtrzymywanych przez te wypustki. Odchylenie ciała od pionu powoduje ruch płynu, zmianę położenia otolitów i pobudzenie komórek zmysłowych, które przekazują impuls do układu nerwowego
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
końcowy odcinek układu pokarmowego, do którego uchodzą przewody układu rozrodczego i wydalniczego. Występuje u wielu gatunków ryb, wszystkich płazów, gadów i ptaków oraz części ssaków (stekowców)
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
1. sposób rozmnażania bezpłciowego polipów krążkopławów. Polega na podziale poprzecznym polipa na liczne krążki, które po oderwaniu się od jego ciała stają się efyrami (niedojrzałymi płciowo meduzami) 2. proces wyodrębniania się członów tasiemca, odbywający się w obrębie jego szyjki
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
szkielet wewnętrzny w postaci elastycznego pręta zbudowanego z ciasno upakowanych komórek tkanki łącznej. Występuje u zarodków wszystkich strunowców, a u niektórych z nich zachowuje się przez całe życie (np. u lancetnika i większości bezżuchwowców). u większości kręgowców struna grzbietowa jest wypierana przez chrzęstny lub kostny kręgosłup. Jej resztki zachowują się tylko między kręgami
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
reakcje ruchowe organizmu lub komórki w odpowiedzi na bodźce fizyczne lub chemiczne pochodzące ze środowiska zewnętrznego. Mogą być dodatnie (przemieszczanie się w kierunku bodźca) lub ujemne (przemieszczanie się w kierunku przeciwnym od bodźca) w zależności od rodzaju bodźca wyróżnia się m.in. chemotaksje (bodziec chemiczny), termotaksje (temperatura), fototaksje (światło). Służą do poszukiwania optymalnych warunków życia
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
szczytowy, nierozgałęziony odcinek bezlistnego pędu, zawierający tkanki przewodzące
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
teoria, zgodnie z którą organy roślinne (łodyga, liście, korzeń) pochodzą od przekształconych jednostek morfologicznych nazywanych telomami
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
zjawisko parowania wody z nadziemnych części rośliny, odbywające się głównie poprzez aparaty szparkowe i przetchlinki
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
liście, które pełnią funkcję asymilacyjną
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
liście, które pełnią funkcję asymilacyjną i wytwarzają zarodnie
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
ruchy wzrostowe roślin i zwierząt osiadłych, będące reakcją na działający kierunkowo bodziec. Polegają na wygnaniu się części lub całego ciała w kierunku bodźca (tropizm dodatni) lub w kierunku przeciwnym (tropizm ujemny) w zależności od rodzaju bodźca wyróżnia się m.in. chemotropizm (bodziec chemiczny), fototropizm (światło), geotropizm (przyciąganie ziemskie)
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
1. stan wysycenia żywych komórek lub tkanek roślinnych wodą. Umożliwia utrzymanie kształtu i określonej pozycji przez całą roślinę, która nie ma wykształconej tkanki mechanicznej, lub przez jej organy 2. ciśnienie turgorowe, ciśnienie hydrostatyczne pojawiające się w komórkach roślinnych na skutek dopływu wody
|
|
|
tylakoidy (chromatofory) - commencer à apprendre
|
|
błoniaste struktury obecne w chloroplastach roślin, roślinopodobnych protistów i komórkach bakterii fotosyntetyzujących. W ich błony są wbudowane barwniki aktywne w procesie fotosyntezy, m.in. u bakterii - bakteriochlorofili
|
|
|
układ ambulakralny (układ wodny) - commencer à apprendre
|
|
występujący wyłącznie u szkarłupni system kanalików, w których krąży płyn o składzie przybliżonym do wody morskiej. Pełni funkcję lokomotoryczną, a także czuciową i oddechową. Składa się z otaczającego przełyk kanału okrężnego, odchodzących od niego pięciu rozgałęzionych kanałów promienistych zakończonych wystającymi ponad powierzchnię ciała nóżkami ambulakralnymi oraz krótkiego kanału, który z jednej strony łączy się z kanałem okrężnym, a z drugiej - kontaktuje się ze środowiskiem zewnętrznym poprzez płytkę madreporową (sitową)
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
struktury plechy porostów, służące do rozmnażania bezpłciowego, formujące się wewnątrz plechy i wydostające się przez jej pęknięcia. Zawierają od jednej do kilku komórek zielenic lub sinic otoczonych strzępkami grzyba
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
włosy czuciowe, zatokowe, z reguły są długie i sztywne. Stanowią bardzo czuły narząd dotyku. Występują u wielu gatunków ssaków, najczęściej na głowie. Wibrysy wargi górnej nazywane są u zwierząt wąsami
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
kampletna cząstka wirusa, występująca w środowisku pozakomórkowym i zdolna do atakowania komórek
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
czynnik zakaźny mniejszy niż wirus, zbudowany jedynie z RNA, bez otoczki białkowej. Potrafi się namnażać, wykorzystując enzymy gospodarza
|
|
|
wtórna jama ciała (celoma) - commencer à apprendre
|
|
przestrzeń w ciele zarodka otoczona mezodermą i wypełniona płynem, pojawiająca się w trakcie rozwoju zarodkowego pierścienic, stawonogów, mięczaków, szkarłupni oraz wszystkich strunowców
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
żeński organ rozmnażania płciowego roślin nasiennych, w którym rozwija się gametofit żeński (woreczek zalążkowy). Po procesie zapłodnienia przekształca się w nasienie
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
parzysty narząd wydalniczy występujący u dorosłych gadów, ptaków i ssaków. Jest zbudowany z nefronów, które składają się z ciałek nerkowych oraz prostych i krętych kanalików nerkowych. Zbiera produkty przemiany materii z krwi
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
jedno- lub wielokomórkowy organ, wewnątrz którego powstają zarodniki. Służy do rozmnażania bezpłciowego u protistów, grzybów i roślin
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
komórka służąca do bezpłciowego rozmnażania się protistów, grzybów i roślin
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
ruchliwe zarodniki zaopatrzone w wici wytwarzane przez większość protistów roślinopodobnych i niektóre protisty grzybopodobne
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
wielokomórkowa struktura powstająca w wyniku zlania się gametangiów, otoczona grubą ścianą komórkową. Jest odporna na niekorzystne warunki otoczenia, występuje podczas rozmnażania się grzybów np. pleśniaka
|
|
|
commencer à apprendre
|
|
komórka powstała w wyniku zapłodnienia, czyli połączenia się komórki jajowej z plemnikiem
|
|
|