AUN

Jakie receptory biorą udział w odruchu wymiotnym?

dopaminergiczne D2 pola najdalszego, muskarynowe ośrodka wymiotnego, H1, 5-HT3

Leki o działaniu wymiotnym

cytostatyki, opioidy, apomorfina, glikozydy naparstnicy

Jakie leki w wymiotach w przebiegu kinetoz?

przeciwhistaminowe (difenhydramina, dimenhydrat), skopolamina

Jakie leki w wymiotach w atakach migreny?

prokinetyki (metoklopramid, alizapryd, domperidon)

Jakie leki w wymiotach przy chemioterapii?

Sertony, aprepitant (+deksametazon)

Podawanie leków przeciwwymiotnych

często nie można ich podać doustnie; w łagodnych przypadkach można podać doodbytniczo (np. difenhydraminę), a w ciężki pozajelitowo

Grupy leków przeciwwymiotnych

przeciwhistaminowe, sertony, skopolamina, neuroleptyki, prokinetyki, aprepitant, (GKS pomocniczo - deksametazon)

Leki antycholinergiczne o działaniu przeciwwymiotnym

skopolamina - podawana przezskórnie; stosowana w profilaktyce kinetoz

Neuroleptyki o działaniu przeciwwymiotnym

perfenazyna, prometazyna, haloperidol, sulpiryd; cechuje je silne działanie; blokują rec. D2, a perfenazyna także częściowo H1 i muskarynowe

Czy antyemetyki z grupy neuroleptyków można stosować w ciąży?

Ze względu na liczne działania niepożądane stosowanie w ciąży powinno być ograniczone tylko do szczególnych sytuacji: np. niepowściagliwe wymioty ciężarnych z zaburzeniami gospodarki WE

W jakich chorobach stosujemy sulpiryd?

ch. Meniere'a, przedsionkowe zawroty głowy

Prokinetyki

leki blokujące receptory D2 w polu najdalszym; pobudzają perystaltykę; metoklopramid, alizapryd i domperidon są stosowane w terapii wymiotów w atakach migreny, a metoklopramid i domperidon w leczeniu zaburzeń opróżniania żołądka

Sertony

antagoniści receptorów 5-HT3; stosowane w terpii wymiotów wczesnych po chemioterapii, po napromienianiu i w wymiotach pooperacyjnych; często łącznie z deksametazonem

Farmakokinetyka sertonów

Po podaniu doustnym wchłaniają się dobrze i szybko; metabolizowane w dużym odsetku (dolaserton - aktywne metabolity); wydalane przez nerki

Działania niepożądane sertonów

Bóle głowy, zaparcia, objawy grypopodobne, rzadko ciężkie reakcje alergiczne, zaburzenia akcji serca

Kto nie powinien dostawać sertonów?

Pacjenci z zaburzeniami motoryki jelit

Interakcje sertonów

leki indukujące enzymy (np. fenytoina) osłabiają ich działanie

Antagonista receptora neurokininy 1 (NK1)

Aprepitant - lek przeciwwymiotny stosowany w leczeniu wymiotów wczesnych i późnych w chemioterapii; często stosowany z sertonami i deksametazonem

Farmakokinetyka aprepitantu

Dobrze wchłania się po podaniu doustnym, prawie całkowicie metabolizowany przez CYP3A4; wydalany z moczem i żółcią

Interakcje aprepitantu

Indukuje CYP3A4 a jednocześnie miernie go hamuje; przez to może zwiększyć stężenie pimozydu, terfenadyny, cisaprydu: wydłużenie QT (tych leków nie podajemy z aprepitantem)

Działania niepożądane aprepitantu

są częste; czkawka, zmęczenie, zaparcia, bóle głowy

Jaki neuroprzekaźnik jest w zwojach autonomicznych?

ACh

Działanie nikotyny

w małych dawkach pobudza zwoje, w dużych: bolkuje je

Działanie małych dawek nikotyny

Działanie małych dawek nikotynywzrost ciśnienia krwi, nasilenie wydzielania kwasu żołądkowego, zwiększenie napięcia w przewodzie pokarmowym

Działanie dużych dawek nikotyny

początkowy wzrost ciśnienia krwi, potem długo utrzymujący się spadek, obniżenie napięcia w przewodzie pokarmowym, działanie ośrodkowe: drżęnia drobnofaliste, pobudzenie oddechu, a w zatruciu drgawki, porażenie oddechu

Biosynteza noradrenaliny

Tyrozyna zostaje wchłonięta do aksoplazmy, tam ulega hydroksylacji do DOPA, potem dekarboksylacji do dopaminy. Dopamina wchodzi do pęcherzyków synaptycznych i tam ulega hydroksylacji do noraderanliny (beta-hydroksylaza).

Biosynteza adrenaliny

Zachodzi w kom. chromafinowych rdzenia nadnerczy: NA ulega metylacji (N-metylotransferaza) do adrenaliny.

Regulacja wydzielania noradrenaliny

NA działa też na presynaptyczne receptory alfa2, hamując swoje uwalnianie

Rozkład noradrenaliny

Inaktywacja jest bardzo szybka: wychwyt zwrotny do aksoplazmy -> metylacja grupy OH przy udziale COMT + oksydatywna dezaminacja przy udziale MAO

Rozkład NA przy udziale COMT

zachodzi w szczelinach synaptycznych i w wątrobie: powstaje normetanefryna; potem ulega ona metabolizowaniu na obwodzie do kw. wanilinomigdałowego, a w OUN do glikolu 3-metoksy4-hydroksy-fenyloetylowego

Rozkład NA przy udziale MAO

zachodzi wolniej niż rozkład przy udziale COMT; przebiega w mitochondriach zakończeń komórek nerwowych i w wątrobie

Jak wydalane są metabolity noradrenaliny?

z moczem

Metabolity powstające z NA przy udziale COMT

normetanefryna -> kw. wanilinomigdałowy (na obwodzie), glikol 3-metoksy-4-hydroksy-fenyloetylowy (w OUN)

Skutek pobudzenia rec beta1 w sercu

nasilony napływ jonów Ca do komórek i zwiększanie wchłaniania Ca do RE

Skutek pobudzenia rec beta2 w mięśniach gładkich

reorganizacja cytoszkieletu: zmniejszenie ilości wolnych wewnątrkzomórkowych jonów Ca -> rozkurcz

Mechanizm działania pośrednich sympatykomimetyków

uwalniają noradrenalinę ze zbiorników i/lub hamują kompetycyjnie wychwyt zwrotny NA ze szczeliny synaptycznej

Antysympatykotoniki

inaczej sympatolityki: różne grupy leków z różnymi punktami uchwytu, które wywierają wpływ hamujący na układ współczulny

Mechanizmy działania antysympatykotoników

pobudzenie ośrodkowych (w mniejszym sotpniu obwodowych) rec alfa (klonidyna, metylodopa), blokada magazynowania NA w pęcherzykach (rezerpina)