1. Prawo podmiotowe

koncepcja umiarkowanego pozytywizmu

prawa podmiotowe są wyznaczane przez obowiązujący system prawny, takie normy mają priorytet względem prawa podmiotowego

elementy konieczne stosunku cywilnoprawnego

1. prawo podmiotowe po jednej stronie 2. obowiązek po drugiej stronie

proste stosunki cywilnoprawne

prawo podmiotowe przysługuje tylko jednej stronie, druga ma tylko obowiązki z nim sprzężone

złożone stosunki cywilnoprawne

każda ze stron ma prawo podmiotowe skuteczne wobec drugiej strony

prawo podmiotowe według Radwańskiego

sytuacja prawna wyznaczona podmiotom przez obowiązujące normy i chroniąca prawnie uznane interesy tych podmiotów

efektywność pojęcia prawa podmiotowego

stwierdzenie braku uznanych społecznie interesów podmiotu PC może prowadzić do uznania, że prawo podmiotowe mu nie przysługuje lub przysługuje w innej postaci

uprawnienie

jakoś wyróżniony element prawa podmiotowego

uprawnienia - rodzaje

1 roszczenie 2 uprawnienie kształtujące 3 zarzut

roszczenie

uprawnienie, jakaś indywidualnie oznaczona osoba ma obowiązek wykonać świadczenie na rzecz uprawnionego - uprawniony może żądać określonego zachowania

co jeśli podmiot nie spełni świadczenia (do pojęcia roszczenie)

jest z tym sprzężona kompetencja do zwrócenia się do organu państwowego o użycie przymusu

roszczenie niewymagalne

roszczenie co do którego nie zaszły jeszcze wszystkie okoliczności aktualizujące obowiązek świadczenia - np. nie upłynął jeszcze termin

uprawnienie kształtujące

kompetencja do zmiany lub zakończenia istniejącego stosunku prawnego przez JEDNOSTRONNĄ CZYNNOŚĆ PRAWNĄ - nie wymaga udziału drugiej strony

zarzut

kompetencja do spowodowania czasowej albo trwałej bezskuteczności żądania osoby uprawnionej - NIE JEST UWZGLĘDNIANY Z URZĘDU

prawo podmiotowe bezwzględne

skuteczne WOBEC WSZYSKICH, każdy ma obowiązek nieingerowania w sferę spraw nim określonych - jego naruszenie powoduje powstanie roszczenia dla uprawnionego

prawo podmiotowe względne

prawo skuteczne jedynie wobec OKREŚLONYCH PODMIOTÓW - przykładem stosunki zobowiązaniowe

zobowiązania realne

1 ich podmioty wyznacza się pośrednio - wskazujemy określoną sytuację prawną w odniesieniu do rzeczy 2 zobowiązanym jest więc każdy podmiot określonej sytuacji prawnorzeczowej

prawo akcesoryjne

umacnia inne prawo podmiotowe, jego istnienie i treść zależy od innych praw podmiotywch, z którymi są związane np. zastaw, poręczenie

prawo związane

jego podmiotem może być tylko podmiot określonego prawa wolnego - można je przenieść tylko z tym prawem z którym jest związane

prawo majątkowe

prawa rzeczowe, wierzytelności opiewające na świadczenia majątkowe, małżeńskie prawa majątkowe, własność intelektualna, roszczenie pieniężne

prawo niemajątkowe

prawa osobiste, prawa rodzinne niemajątkowe

ogólna dyrektywa dot. możliwości przenoszenia praw podmiotowych

1 prawa niemajątkowe - NIEPRZENOSZALNE 2 prawa majątkowe PRZENOSZALNE

zbywalność - na czym polega

podmiot uprawniony ma kompetencje do przeniesienia prawa podmiotowego w drodze CP na inne podmioty

kwestia przekształcania praw przenoszalnych w nieprzenoszalne i odwrotnie

NIE MOŻNA tego czynić, ani nawet ograniczać uprawnienia do przeniesienia, zmiany, zniesienia prawa podmiotowego

zobowiązanie do niedokonania oznaczonych rozporządzeń

dopuszczalne, jego naruszenie = odpowiedzialność odszkodowawcza

dziedziczność praw

po śmierci uprawnionego prawo przechodzi na osobę z ustawy/testamentu - żadna CP NIE MOŻE pozbawić prawa podmiotowego tej cechy

prawa tymczasowe

ich funkcją przygotowanie i zabezpieczenie praw przyszłych, które dopiero zaspokoją określone interesy podmiotu uprawnionego - OCHRONA OCZEKIWANIA

sposoby nabycia prawa podmiotowego

1 pochodne i pierwotne 2 pod tytułem szczególnym i ogólnym 3 translatywne i konstytutywne

nabycie pochodne

uzyskanie prawa podmiotowego od innej osoby, która to prawo przenosi - skuteczność zależy

nikt nie może przeniesć na innego więcej, niż sam ma - po łącinie

nemo plus iuris in alium transfere potest quam ipse habet

nabycie pierwotne

nabywca nie uzyskuje prawa podmiotowego od określonej osoby - NIE WAŻNE komu to prawo wcześniej przysługiwało i czy prawo to było obciążone (chyba że inaczej mówi ustawa)

nabycie pochodne - sukcesja singularne - następstwo pod tytułem szczególnym

dochodzi do nabycia indywidualnie oznaczonego prawa lub praw podmiotowych - skuteczność każdego z tych praw rozważamy osobno

nabycie pochodne - sukcesja uniwersalna - następstwo pod tytułem ogólnym

całość lub część majątku zostaje nabyta za pomocą jednego zdarzenia prawnego, dopuszczalna tylko w przypadkach wskazanych w ustawie, oznacza także nabycie obciążeń

nabycie translatywne

nabywca uzyskuje prawo o NIEZMIENIONEJ TREŚCI

nabycie konstytutywne

wraz z nabyciem jednocześnie powstaje prawo podmiotowe (np napisanie utworu powoduje powstanie takiego prawa), możliwe także przy nabyciu prawa o węższym zakresie niż u poprzednika

utrata prawa podmiotowego

1 następuje gdy wskutek zdarzeń z ustawy ono GAŚNIE 2. następuje przez przeniesienie go na inną osobę

confusio

połączenie sprzężonego prawa i obowiązku w rękach jednej osoby - powoduje wygaśnięcie takiego prawa

wykonywanie prawa podmiotowego - na czym polega

polega na realizacji przez podmiot stanów rzeczy lub zachowań, które zmierzają do uzyskania/zabezpieczenia prawnie uznanych interesów

kwestia osobistego wykonywania roszczenia/ prawa podmiotowego przez uprawnionego

nie musi być wykonywane osobiści, można wykonać za pośrednictwem innych osób - np pełnomocnik

nadużycie prawa podmiotowego - ogólnie

zachowanie niezgodne z treścią n. prawnych wyznaczających typy lub postacie praw podmiotowych NIE JEST wykonywaniem tych praw i nie korzysta z ochrony systemu prawnego

teoria zewnętrzna - nadużycie prawa podmiotowego - TA GORSZA

każde działanie uważane za nadużycie p. podmiot. to wykonywanie tego prawa - zobowiązuje działającego do odszkodowania tylko dlatego, że jego zachowanie w danych okolicznościach jest czynem niedozwolonym

teoria wewnętrzna - nadużycie prawa podmiotowego - TA SŁUSZNA

kto działa wbrew regułom moralnym i generalnym, nie nadużywa prawa podmiotowego - WCALE GO NIE WYKONUJE

etapy stosowania art. 5 KC

1 ustalenie czy dana osoba jest podmiotem prawa podmiotowego, a jej postępowanie jest zgodne z treścią przepisów 2 ustalenie czy w danych okolicznościach wykonywanie p. podmiot. byłoby jego prawnym wykorzystaniem

rola art. 5 KC

1 służy wyłącznie ochronie podmiotu zobowiązanego 2 nie może być samodzielną podstawą nabycia praw podmiotowych

zakres podmiotowy - art. 5 KC

brak jakichkolwiek ograniczeń podmiotowych - każdy podmiot może z niego skorzystać

zasada czystych rąk

możliwość nieuwzględnienia zarzutu naruszenia zasad współżycia społecznego przez tego, kto sam ich nie przestrzega

ochrona sądowa praw podmiotowych

uprawnionemu przysługuje kompetencja zwrócenia się do sądu/organu państwowego o rozpatrzenie i orzeknięcie o konsekwencjach wynikających z naruszenia lub zagrożenia p. podmiot.

pomoc własna

sposób ochrony praw podmiotowych, system dopuszcza jej stosowanie w ściśle określonych przypadkach - wyłączenie przymusu państwa w użyciu przymusu fizycznego

postacie pomocy własnej

1 samoobrona 2 samopomoc

samoobrona

polega na odparciu niebezpieczeństwa grożącego prawom podmiotowym lub stanom faktycznym prawnie chronionym

samopomoc

uprawniony sam przymusowo wykonuje swoje prawo podmiotowe lub zabezpiecza chroniony prawnie stan faktyczny

kolizja praw podmiotowych

sytuacja, gdy wykonanie jednego p. podmiot uniemożliwia wykonania innego p. podmiot.

system preferencji

sposób rozwiązania kolizji - prowadzi do zaspokojenia interesu podmiotu korzystającego z pierwszeństwa i nieuwzględnienia interesów innych podmiotów

system redukcji

sposób rozwiązania kolizji - pozwala uwzględnić interesy wszystkich uprawnionych