1

państwo

podstawowa jednostka podziału politycznego świata. To suwerenna (samodzielna i niezależna) organizacja terytorialna. Działa na rzecz gospodarczych, politycznych i społecznych interesów obywateli.

warunki istnienia państwa

terytorium, ludność, suwerenna władza, uznanie międzynarodowe

największe państwa

Rosja, Kanada, USA, Chiny, Brazylia

najmniejsze państwa

Watykan, Monako, Nauru

najludniejsze państwa

Chiny, Indie, USA

Na którym miejscu jest Polska pod względem wielkości?

69.

Enklawa

państwo otoczone ze wszystkich stron terytorium innego państwa np. San marino

Eksklawa

fragment państwa oddzielony od głównego terytorium kraju

kolonializm

proces historyczny, który polega na podboju przez kraje europejskie słabiej rozwiniętych obszarów Azji, Afryki i Ameryk oraz na utrzymywaniu kontroli politycznej i gospodarczej nad tymi obszarami.

korzyści kolonializmu

surowce, darmowa siła robocza, prestiż na arenie międzynarodowej, nowe obszary

Konsekwencje kolonializmu

zostawał język kolonizatora, niewolnictwo, nowa infrastruktura, eksploatacja surowców naturalnych, niszczenie obiektów kultury, zmiany w strukturze wyznaniowej i odmian ludzi

imperia kolonialne

Hiszpania, Francja, Portugalia, Wielka Brytania, Belgia, Holandia, Włochy

przyczyny dekolonizacji

większa świadomość społeczna, dążenia niepodległościowe, osłabienie potęg kolonialnych, rywalizacja USA i ZSRR o wpływy po II wojnie światowej

rozpad Czechosłowacji

Czechy (Praga), Słowacja (Bratysława)

rozpad Jugosławii

Słowenia, Chorwacja, Macedonia Północna, Bośnia j Hercegowina, Czarnogóra, Serbia, Kosowo

rozpad ZSRR

Rosja (Moskwa), Łotwa (Ryga), Litwa (Wilno), Estonia (Tallinn), Białoruś (Mińsk), Ukraina (Kijów), Mołdawia (Kiszyniów), Kazachstan (Nur-Sułtan)

HDI

wskaźnik rozwoju społecznego {PKB, długość życia, wykształcenie}

MPI

wielokryterialny wskaźnik ubóstwa

PKB

wartość wszystkich towarów i usług wyprodukowanych w danym roku w przeliczeniu na jednego mieszkańca