wos

Podaj definicje polityki.

Polityka to działania związane z funkcjonowaniem państwa, w tym podejmowanie ważnych decyzji dla obywateli i sprawowanie rządów.

Jaką funkcję pełnią koncepcje polityki?

Wyodrębniają i wyjaśniają najważniejsze aspekty życia politycznego.

Podaj definicję polityki Arystotelesa z IV w. p.n.e...

Polityka to sztuka rządzenia państwem, której celem jest realizacja dobra wspólnego obywateli.

Podaj definicję polityki św. Tomasza z Akwinu z XIII w...

Polityka to kierowanie sprawami społeczeństwa w sposób zapewniający realizację dobra wspólnego.

Podaj definicję polityki Niccola Machiavelliego z XV/XVI w...

Polityka to dążenie do zdobycia i utrzymania władzy.

Podaj definicję polityki Karola Marksa z XIX w...

Polityka to walka robotników z wyzyskiem i uciskiem ze strony klas posiadających, a także walka o sprawowanie władzy w państwie.

Podaj definicję polityki Maxa Webera z XIX/XX w...

W szerokim rozumieniu polityka to wszelkie czynności o charakterze kierowniczym, a w wąskim - działania podejmowane w celu zdobycia udziału we władzy, podejmowane przez różne grupy w państwie lub przez państwa na arenie międzynarodowej.

Podaj 5 koncepcji polityki.

Koncepcja klasyczna, koncepcja koercyjna, koncepcja konsensualna, koncepcja konfliktowa i polityka bez ideologii.

Co zakłada koncepcja klasyczna?

Zakłada, iż polityka to sztuka rządzenia państwem.

Co zakłada koncepcja koercyjna?

Zakłada, iż polityka regulowanie przez państwo relacji międzyludzkich.

Co zakłada koncepcja konsensualna?

Zakłada, iż polityka to sztuka kompromisu.

Co zakłada koncepcja konfliktowa?

Zakłada, iż polityka to sfera rywalizacji i wiecznych konfliktów.

Co zakłada polityka bez ideologii?

Zakłada, iż polityka to dążenie do zdobycia poparcia wyborców i jest to sztuka bycia wybieranym.

Czym jest konflikt polityczny?

Jest to stan napięcia i walki między co najmniej dwoma podmiotami polityki.

Wymień trzy przyczyny konfliktów politycznych.

Sprzeczne interesy, odmienne systemy wartości i różnice w poglądach.

Czym jest walka polityczna?

Jest to dążenie do celów, w którym jednostki czy grupy próbują pokazać, iż to oni mają rację i zdobyć zwolenników.

Podaj 6 strategii destrukcyjnych.

Presja psychologiczna, ataki słowne, podstęp i manipulacja, dominacja, bierny opór i agresja fizyczna.

Podaj 5 strategii konstruktywnych.

Dyskusja, kompromis, kooperacja, poszukiwanie wspólnych poglądów, postulatów i celów oraz unikanie stosowania strategii destrukcyjnych.

Czym jest kompromis polityczny?

Jest to porozumienie osiągnięte poprzez rezygnację z części własnych roszczeń każdej ze stron.

Czym jest politykierstwo?

Jest to patologiczny styl działania polityków, odbierany negatywnie przez państwo.

Czym jest myśl polityczna?

Jest to ogół refleksji, postulatów i przekonań dotyczących życia politycznego i społecznego.

Za czym opowiada się lewica?

Za zmniejszeniem różnic majątkowych, ochrona najsłabszych grup społecznych i praw mniejszości, rozdział kościoła od państwa i większy udział państwa w życiu społeczno-gospodarczym.

Za czym opowiada się prawica?

Za ochroną własności prywatnej, poszanowaniem religii, rodziny i tradycji oraz ograniczeniem wpływu państwa na gospodarkę.

Wymień 5 najważniejszych współczesnych ideologii.

Liberalizm, konserwatyzm, socjalizm, demokracja chrześcijańska i nacjonalizm.

Wymień założenia liberalizmu.

Indywidualizm, wolność, własność prywatna, tolerancja, równość wobec prawa, ograniczenie kompetencji państwa i wolna gospodarką.

W którym wieku ukształtował się liberalizm?

W XIX.

Skąd wywodzi się nazwa liberalizmu?

Od łacińskiego słowa liber, czyli "wolny".

Jak się nazywają przedstawiciele liberalizmu?

Są to John Locke, Adam Smith i Monteskiusz.

W jakich reformach gospodarczych w Polsce przejawiał się liberalizm?

W planie Balcerowicza.

Wymień założenia konserwatyzmu.

Człowiek jest istotą społeczną i niedoskonałą, tradycja, hierarchia, własność prywatna, sprawiedliwość i ogarniczenie wpływ państwa na obywateli.

W którym wieku ukształtował się konserwatyzm?

W XVIII/XIX w.

Od czego wywodzi się nazwa konserwatyzmu?

Od łacińskiego słowa conservare, czyli "utrzymywać".

Kto jest uznawany za twórcę konserwatyzmu?

Uznawany jest za niego Edmund Burke.

Jakie ugrupowanie przyczyniło się do rozwoju konserwatyzmu w Polsce?

Byli to stańczycy.

Wymień założenia socjalizmu.

Równość i sprawiedliwość społeczna, równe prawa, opiekuńczy charakter państwa i wpływ państwa na gospodarkę.

W którym roku ukształtował się socjalizm?

W XIX w.

Jak nazywano inaczej socjalizm?

Nazywano je komunizmem.

Kto jest uznawany za twórców socjalizmu?

Są to Karol Marks, Fryderyk Engels i Eduard Bernstein.

Jakie organizacje miały największy wpływ na socjalizm w Polsce?

Polska Partią Socjalistyczna i Sojusz Lewicy Demokratycznej.

Wymień założenia chrześcijańskiej demokracji.

Poszanowanie godności osoby ludzkiej, wolna wola, zasada solidaryzmu społecznego, rodzina, zasada subsydiarności i dobro wspólne.

Jaki ruch społeczny-polityczny jest związany z chrześcijańską demokracją?

Jest to chadecja.

Kiedy narodziła się chrześcijańska demokracja?

W XIX w.

Kto jest głównym przedstawicielem chrześcijańskiej demokracji?

Jest nim papież Leon XIII i jego następcy.

Wymień założenia nacjonalizmu.

Naród jako najważniejsza zbiorowość, naród jest najdoskonalszą formą wspólnoty, zasada solidaryzmu i państwo narodowe.

Którego wieku sięgają korzenie nacjonalizmu?

Sięgają przełomu XV/XVI w.

Od czego wywodzi się nazwa nacjonalizmu?

Od łacińskiego słowa natio, czyli naród.

Kto był pierwszym przedstawicielem nacjonalizmu?

Był to Johann Gottfried von Herder.

Jaka organizacja i z kim na czele pełni główna rolę w rozwoju polskiego nacjonalizmu?

Liga Narodowa z Romanem Dmowskim na czele.

Czym jest totalitaryzm?

Jest to cecha państwa, które nieograniczenie rozbudowuje swoje kompetencje i dąży do uzyskania kompletnej kontroli nad społeczeństwem.

Wymień 7 cech totalitaryzmu.

Rządy dyktatorskie i kult jednostki, monopartyjność, oficjalna ideologia państwowa, nadzór rządzących nad każdym aspektem życia państwa, cenzura, szeroki aparat represji i przymusu oraz mobilizacja szerokich mas społeczeństwa.

Wymień źródła totalitaryzmu.

Absolutyzm, ugrupowanie Jakobinów z rewolucji francuskiej i społeczeństwo masowe.

Czym jest absolutyzm?

Jest to model rządów, gdzie monarcha ma nieograniczona władze i nie podlega niczyjej kontroli.

Wymień trzy ideologie totalitarne.

Faszyzm, nazizm i komunizm.

Wymień 5 cech wspólnych ideologii totalitarnych.

Radykalne zmiany, odrzucenie demokracji, stworzenie "nowego człowieka", występowanie wroga i przemoc.

Kto jest twórcą komunizmu?

Włodzimierz Lenin, a jego następcą był Józef Stalin.

Wymień założenia komunizmu.

Społeczeństwo bezklasowe, dyktatura proletariatu, własność wspólna i dyktatura proletariatu.

Kto jest twórcą faszyzmu?

Bennito Mussolini

Wymień założenia faszyzmu.

Kult państwa, zasada wodzostwa, idea jedności narodowej i korporacje (organizację kontrolowane przez państwo zrzeszające pracowników i pracodawców).

Czym jest nazizm?

Niemiecka odmiana faszyzmu opierająca się na rasizmie, szowinizmie i antysemityzmie.

Czym jest autokratyzm?

Model ustrojowy, gdzie władza jest skupiona w rękach jednostki lub grupy i nie podlega niczyjej kontroli.

Czym jest demokracja?

Demokracja to ustrój polityczny, w którym obywatele mają zapewniony udział w sprawowaniu władzy państwowej, a decyzje są podejmowane zgodnie z zasadą większości.

Wymień dwa rodzaje demokracji.

Demokracja bezpośrednia i demokracja pośrednia.

Na czym polega demokracja bezpośrednia?

Polega na tym, że obywatele podejmują osobiście ważne decyzję państwowe.

Na czym polega demokracja pośrednia?

Polega na tym, że obywatele wybierają swoich przedstawicieli, którzy podejmują decyzje.

Wymień cztery formy demokracji bezpośredniej.

Referendum, inicjatywa ludowa, weto ludowe i plebiscyt.

Czym jest demokracja formalna?

Demokracja formalna wynika z prawodawstwa.

Czym jest demokracja realna.

Jest to demokracja, która znajduje odzwierciedlenie w sposobie myślenia obywateli i rządzących oraz w sposobie rządzenia państwem.

Wymień 5 zasad współczesnej demokracji.

Zasada suwerenności ludu, zasada podziału i równowagi władzy, zasada konstytucjonalizmu, zasada praworządności i zasada pluralizmu politycznego

Na czym polega zasada suwerenności ludu?

Polega na tym, że naród (lud) sprawuję najwyższą władzę w państwie.

Na czym polega zasada podziału i równowagi władz?

Polega na tym, iż wyróżnia się trzy rodzaje władzy państwowej: prawodawczą, sądowniczą i wykonawczą. Nie mogą one wkraczać w swoje kompetencje.

Na czym polega zasada konstytucjonalizmu?

Polega na tym, że konstytucja jest najważniejszym dokumentem i inne przepisy muszą być z nią zgodne.

Na czym polega zasada praworządności?

Polega na tym, że każdy podlega prawu - działania rządzących i obywateli nie mogą być z nimi sprzeczne.

Na czym polega zasada pluralizmu politycznego?

Polega na tym, że w państwie może istnieć wiele partii politycznych.

Gdzie i kiedy narodziła się demokracja?

Demokracja narodziła się w starożytności w greckich polis. Najważniejszym z nich były Ateny, gdzie ustrój demokratyczny rozwinął się w V w.p.n.e...

Czym charakteryzowała się demokracja w starożytnych Atenach?

Charakteryzowała się demokracją bezpośrednią, Zgromadzeniem Ludowym i Radą Pięciuset.

Co miało w starożytności wpływ na rozwój demokracji oprodz Aten i dlaczego?

Wpływ miała republika rzymska (mimo, że nie była państwem w pełni demokratycznym) ze względu na swoją nadrzędność prawa i republikanizm.

Co związanego z demokracja ukształtowało się w średniowieczu?

Ukształtował się parlament i związana z nim reprezentacja.

W jakiej epoce nastąpił rozwój teorii demokratycznych?

W epoce oświecenia.

Kto i kiedy sformułował teorię trójpodziału władzy?

Był to Monteskiusz w XVIII w...

Kto rozwinął teorię suwerenności ludu?

Był to Jean-Jacques Rousseau.

Kiedy i gdzie została uchwalona pierwsza konstytucja?

W 1787 r. w USA.

Jaki dokument uchwalono na rzecz rewolucji francuskiej?

Uchwalono "Deklarację praw człowieka i obywatela" z 1789 roku.

Czym jest powszechne prawo wyborcze i kiedy powstało?

Jest to prawo, które pozwalało głosować i kandydować każdemu po ukończeniu określonego wieku. Powstało w drugiej połowie XIX w...

Czym jest parlamentaryzm?

Jest to system rządów, w którym parlament uchwala ustawy i ma prawo do kontroli organów władzy wykonawczej.

Czym była demokracja szlachecka?

Był to rodzaj demokracji, gdzie prawa politycznej posiadała wyłącznie szlachta.

Czym był sejm walny?

Była to najważniejsza instytucja demokracji szlacheckiej, na którą składał się król, senat i izba poselska.

Czym były sejmiki?

Były to zjazdy całej szlachty, mające na celu wybranie przedstawicieli na sejm walny.

Czym były artykuły henrykowskie?

Była to ustawa określającą zasady ustrojowe z 1573 r., m.in. iż król musiał przestrzegać zasad wolnej elekcji, co dwa lata zwoływać sejm walny i zachowywać prawa i przywileje szlachty.

Czym była, kiedy powstała i co zakładała Konstytucja 3 maja?

Była drugą konstytucją na świecie. Powstała w 1791 r. i utrzymywała ona uprzywilejowaną pozycję szlachty, ale także wdrażała nowe reformy (np. trójpodział władzy i suwerenność ludu).

Czym była Konstytucja marcowa?

Posiadała ona szeroki wachlarz praw typowo demokratycznych i została uchwaloną w 1921 r.

Co zakładała Konstytucja kwietniowa i kiedy powstała?

Odrzuciła ona kompletnie zasady trójpodziału władzy i suwerenności narodu, zmniejszyła także prawa obywateli. Została uchwalona w 1935 r.

Kiedy została uchwalona Konstytucja PRL i co zakładała?

Została uchwalona w 1952 r. i jej głównymi zasadami było ludowładztwo i kierownicza rola komunistyczna.

Podaj 4 pozytywne aspekty demokracji.

Szeroki wachlarz wolności dla obywateli, możliwość współdecydowania o sprawach dotyczących obywateli, uwzględnienie interesów różnych grup społecznych i możliwość rozwiązania pokojowego konfliktów.

Podaj 4 negatywne aspekty demokracji.

Równowaga głosów bez względu na znajomość spraw publicznych, zagrożenie tyranią większości, władza w rękach osób niekompetentnych i unikanie podejmowania decyzji koniecznych, ale niepopularnych.

Czym jest korupcja?

Korupcja to przyjmowanie nieuprawnionych korzyści materialnych lub osobistych w zamian za wydanie decyzji lub podjęcie działań jakich oczekuje korumpujący.

Wymień 3 rodzaje korupcji.

Korupcja urzędnicza, korupcja komercyjna (gospodarcza) i korupcja polityczna.

Na czym polega korupcja urzędnicza?

Polega na przyjęciu łapówki przez osobę pełniącą funkcję publiczną w celu np. rozpatrzenie pozytywnie jakiejś sprawy.

Na czym polega korupcja komercyjna?

Polega na przekupowaniu urzędników przez przedsiębiorców lub przyjmowanie łapówki przez pracowników firmy.

Na czym polega korupcja polityczna?

Polega na powoływaniu określonych osób na stanowiska publiczna w zamian za działanie na rzecz jakiejś partii politycznej.

Jaka instytucja zwalcza działanie korupcji w Polsce?

Centralne Biuro Antykorupcyjne.

Jaka funkcje pełni Transparency International?

Bada poziom przekupstwa w poszczególnych krajach.

Podaj 3 sposoby przeciwdziałania korupcji.

Środki karno-administracyjne, reformy ekonomiczne i instrumenty społeczne.

Czym jest nepotyzm?

Jest to faworyzowanie członków rodziny przy obsadzaniu stanowisk publicznych.

Czym jest populizm?

Jest to nurt myśli politycznej, gdzie rządzący szczególnie podkreślający swój związek z ludem. Kierują oni swoje postulaty głównie do niższych warstw społecznych. Cechuje ich antysystemowość i niechęć do elit.

Czym jest demagogia?

Jest to specyficzna taktyka prowadzenia działalności publicznej, której celem jest wpływanie na opinię publiczną.

Czym jest alienacja elit?

Jest to zjawisko gdzie decyzje i system wartości rządzących nie odpowiada potrzebom obywateli.

Czym jest elitaryzm?

Jest to pogląd polityczny, polegający nq tym, iż niektóre jednostki są bardziej wartościowe od innych i powinny należeć do elity.

Czym jest egalitaryzm?

Jest to pogląd, który uznaje, iż wszyscy ludzie są równi.

Czym jest pluralizm?

Jest to pogląd, który twierdzi, iż ludzie sa odmienni, jednak nie powinno to decydować o uprzywilejowani jednostek.

Czym jest klientelizm?

Jest to nieformalny związek między dwoma osobami, gdzie jedna przyjmuje rolę patrona a druga klienta.

Czym jest klientelizm polityczny?

Jest to sytuacja kiedy wpływowi politycy roztaczają opiekę nad określoną grupa osób.

Czym jest kumoterstwo?

Jest to bliższy związek dwóch osób porównywany do klientelizmu. Jednakże w tym przypadku obie strony są sobie równe i żadna nie dominuje nad drugą.

Czym jest kultura polityczna?

Kultura polityczna to ogół przekonań i postaw społeczeństwa wobec polityki i jej podmiotów.

Kto opracował wąską koncepcję kultury politycznej?

Gabriel Almond

Czym jest kultura polityczna w szerokim rozumowaniu?

Jest to ta część kultury społeczeństwa, która dotyczy zdobycia i sprawowania władzy, ale także osiągania celów politycznych.

Czym jest socjalizacja polityczna?

Jest to proces kreowania własnych wartości i przekonań politycznych.

Kto utworzył najbardziej znaną klasyfikację kultury politycznej?

Gabriel Almond i Sidney Verba

Wymień trzy typy kultury politycznej.

Kultura zaściankowa, kultura poddańcza i kultura uczestnicząca.

Wymień trzy typy polityków według Maxa Webera.

Polityk okazjonalny, polityk niezawodowy i polityk zawodowy.

Wymień trzy cechy kultury politycznej w Polsce.

Krytyczna ocena instytucji politycznych, duże natężenie konfliktów politycznych i argumentacja historyczna.

Czym jest partycypacja polityczna?

Są wszelkie formy uczestnictwa w sferze życia politycznego obywateli.

Wymień trzy formy partycypacji politycznej.

Partycypacja konwencjonalna, partycypacja niekonwencjonalna i partycypacja symboliczna.

Co obejmuje partycypacją konwencjonalna?

Jest to udział w głosowaniach i uczestnictwo w partiach politycznych.

Jak przejawia się partycypacja niekonwencjonalna?

Przejawia się w tym, jak obywatele próbują wymusić na rządzących podjęcie jakichś decyzji. Mogą to być np. listy otwarte czy petycje.

Czym jest partycypacja symboliczna?

Jest to udział w różnych świętach państwowych.

Czym jest frekwencja wyborczą?

Jest to odsetek osób uprawnionych do głosowania, którzy wzięli w nim udział.

Czym jest absencja wyborcza?

Jest to odsetek osób uprawnionych do głosowania, którzy zrezygnowali z wzięcia w nim udziału.

Czym jest przymus wyborczy?

Jest to obowiązek wzięcia udziału w wyborach.

Czym jest zgromadzenie publiczne?

Jest to zebranie określonej liczby osób, w określonym miejscu i czasie w celu obrad czy wyrażenia swojego stanowiska w sprawach publicznych.

Wymień trzy typy zgromadzeń przewidzianych w polskim prawie?

Zgromadzenie cykliczne, zgromadzenie spontaniczne i zgromadzenia zwykłe.

Czym jest petycja?

Jest to pismo skierowane organu władzy państwowej lub samorządowej czy osoby wysoko postawionej w życiu publicznym. Zawiera ono prośbę, żądanie czy propozycje zmiany.

Czym jest nieposłuszeństwo obywatelskie?

Jest to ostentacyjne łamanie prawa w ramach buntu (w dobrej wierze) ze świadomością prawdopodobieństwa nałożenia sankcji.

Czym jest opinia publiczna?

Jest to zbiór poglądów danej zbiorowości na istotne dla niej kwestie.

Czym jest społeczny dowód słuszności?

Jest to przekonanie, iż lepsze są te opinie, które są popularne w opinii publicznej.