Trynitologia - kolokwium I

Co znaczy słowo “teologia” dla Platona?

To jest dziedzina układania mitów o Bogach, które mają oddawać jaki (jacy) Bóg (Bogowie) naprawdę jest (są). Wzorce postepowania Bogów.

Dlaczego Platon chce “cenzury” opowiadań o bogach, co postuluje z nich usunąć?

Każdy Bóg jest dobry, niezmienny i prawdomówny. Stąd domaga się cenzury dla tych mitów, w których bogowie dopuszczają się zła, zmieniają się (swoje decyzje), bądź okłamują człowieka.

Na czym polega “demitologizacja” teologii w ujęciu Platona?

Teologia, w ujęciu Platona, powinna przestać być dziedziną opowieści o Bogach (będących przenośniami, bądź nie) nieskrępowanych niczym innym poza wyobraźnią, lecz mówić dokładnie jacy bogowie są.

Porównać terminy mit i logos (μύθος i λογος)

a. Mit - twór poetów, ukazujący wydarzenia zbawcze. b. Logos - prawda, pokazuje jacy bogowie są naprawdę. Mit zawsze musi być zgodny z Logosem, by mogło dojść weryfikację.

Jaki podział nauk zaproponował Arystoteles?

Wytwórcze - nauka inżynieryjna, tworzenie rzeczy. Praktyczne - medycyna, edukacja, etyka. Teoretyczne - matematyka, fizyka, teologia. Różnią się w zależności pod kątem: zmienność - niezmienność; oddzielność - nieodzielność.

Określ relację między naukami w ujęciu Arystotelesa, uwzględniając rodzaje bytów będących przedmiotem ich badań, tj. oddzielne i nieruchome.

Fizyka zajmuje się rzeczami istniejącymi oddzielnie i będącymi w ruchu. Matematyka zajmuje się rzeczami nieruchomymi i nieistniejącymi oddzielnie, ucieleśnionymi w materii. Teologia bytami oddzielonymi (istn. same) i nieruchomymi (całość istnienia).

Co to jest nauka pierwsza i co jest jej przedmiotem?

To metafizyka. Bada byty oddzielone i nieruchome. Bada byt jako byt - jego istotę i atrybuty.

Jakie jest miejsce teologii w stosunku do innych nauk?

Teologia jest przed innymi naukami.

Jak można rozumieć pojęcie substancji nieruchomej?

Tą substancją jest Bóg. W Nim możliwy jest ruch, ale On nie może się poruszac, bo obejmuje wszystko.

Jakie rozbieżności w poglądach na temat wiary występują już za czasów Orygenesa?

W poglądach na temat Pana Jezusa Chrystusa i Ducha Świętego i w kwestii nauki o stworzeniach [świętych Mocach i Potęgach – aniołach?]

Dlaczego Orygenes postanawia określić regułę wiary?

Aby nie było różnic w kwestiach zasadniczych i pobocznych, w które wierzą Chrześc. Aby przekazywać tę naukę, którą się przejęło od apostołów.

Gdzie, zdaniem Orygenesa, należy poszukiwać prawdy a gdzie zaniechać tych poszukiwań?

U Syna Bożego, w tradycji kościelnej, niezmienionej, przekazywanej przez Kościół od Apostołów. Nie zaś u wszystkich innych, którzy głoszą co innego niż Tradycja.

Jak Orygenes rozróżnia prawdy przekazane przez apostołów?

Niezbędne, przekazane przez Apostołów w sposób zrozumiały dla wszystkich, oraz takie, o których istnieniu tylko powiedzieli, przemilczeli zaś ich pochodzenie i sposób istnienia, aby inni (do tego powołani) to uczynili.

Jaka jest rola Ducha Świętego w badaniu Bożej wiedzy?

Jego łaska jest potrzebna, aby uzasadnić prawdy niezbędne, obdarza łaską wymowy, wiedzy i mądrości.

Czym jest dla Orygenesa teologia, kim są dla niego teolodzy?

Głoszeniem wiary w Chrystusa - Teologia zajmuje się Objawieniem, (Pismo i Tradycja), przekazywanym od Apostołów w niezmienionej formie. To ci, którzy pod asystencją Ducha Świętego, chcą zgłębiać prawdy wiary, które Apostołowie pozostawili do dookreślania

Sobór Jerozolimski - Wyróżnić główne elementy strukturalne tekstu świadczące o tym, że mamy do czynienia z Soborem

Problem dyskutowany w gronie Apostołów i Starszych Kościoła Jerozolimskiego. Przewodnictwo Piotra, jego obecność. Wspólna decyzja (powszechna): Apostołowie, Starsi, cały Kościół. Duch Święty i MY. Oddali list – uroczyste podanie do wierzenia, proklamacja.

Sobór Jerozolimski- Czy w tekście występuje wyraźne powoływanie się na jakiegoś typu autorytet?

Apostołowie i Starsi – zalążek nauczycielskiego urzędu Kościoła. Piotr: Wiecie, bracia, że Bóg już dawno wybrał mnie spośród was... Autorytet PŚ oraz tradycji. Duch Święty i my, autorytet Kościoła pochodzi od asystencji Ducha Świętego.

Czy sobór Jerozolimski definiuje jakiś dogmat?

Wierzymy przecież, że będziemy zbawieni przez łaskę Pana Jezusa, dogmat soteriologiczny-charytologiczny, sformułowany przez papieża Piotra, ex cathedra, na soborze zerowym, przy zgromadzeniu biskupów, autorytet władzy kluczy

Czy gdzieś w PŚ występuje słowo dogmat?

Sens prawa świeckiego, rozporządzenie władzy. Łk 2, 1. Znaczenie prawne w sensie ST, prawa religijnego, mojżeszowego; Ef 2, 14c-15a. Dogmata=postanowienia powzięte podczas soboru jerozolimskiego wszystkie postanowienia jurydyczne i dogmatyczne Dz 16, 4

Czy dogmat oznacza w tych miejscach to samo co współcześnie?

Dawniej: rozporządzenie, zarządzenie, postanowienie [sigla supra vide]. Dziś: prawda wiary objawiona przez Boga i podana przez Kościół ludziom do wierzenia.

Czy można mówić o pewnej ewolucji znaczeniowej słowa dogmat w ramach Nowego Testamentu?

U Łukasza jest to tylko dekret-rozporządzenie prawne, w Efezjan 2 Przykazania są wyrażane poprzez dogmaty. Zaś w Dziejach 16, 4: oznacza postanowienia podjęte wspólnie przez Apostołów.

Gdzie pierwszy raz pojawia się dogmat w sensie nauki/doktryny?

List do Diogeneta, Istotą dogmatu jest nauka (doktryna), oparta na autorytecie osoby, która ją głosi. Chrześcijanie nie różnią się od innych- zachowaniem powinni głosić Chrystusa, wyróżniają się pod względem tego, czego nie widać.

W jakim sensie używa słowa dogmat Tertulian?

Apologetyk: Słowo dogma pojawia się w sensie nauki doktrynalnej. Dekret dotyczący kwestii wiary regulowany poprzez senat. Prawo zadekretowane - Euzebiusz. De anima: nauka dotycząca wiary, lecz niekoniecznie ortodoksyjna.

Jaki sens słowu dogmat nadaje Orygenes?

Aspekt nauki chrześcijańskiej, nauki obowiązującej

Jakiego misterium znak i typ zawierają w sobie zdaniem Teofila ciała niebieskie?

Słońce jest typem Boga a księżyc człowieka. Bóg przewyższa człowieka jak słońce księżyc. Bóg jest niezmienny, stały zaś człowiek: traci moc i odradza się, jak fazy księżyca, co ma też w sobie: Wzór przyszłego zmartwychwstania

W jakim kontekście pojawia się słowo „Trójca” w dziele Teofil do Autolyka

Trinitatis: stworzenie świata: Bóg- ojciec, Jego słowo, rozum- Syn, Jego Mądrość- DŚ. Kontekst 3 pierwszych dni przed stworzeniem ciał świecących, czwarty jest typem człowieka. Nie było „osoby” w Trójcy Świętej. Trójca wspomniana a potem człowiek jako 4!

Czy można mówić o pełnej trynitarnej świadomości tego autora? (Teofil do Autolyka)

Nie ma tu osobowego traktowania każdej z osób Trójcy, lecz jest: Bóg, jego Słowo i Mądrość. Nie pada określenia Trójca Święta, Pierwszy krok chrześcijański do rozumienia trójjedynego Boga, jest tu jednak wyróżnienie porządku trójcy, w Jedynym Bogu.

Czy monarchianizm jest ortodoksją czy herezją?

Monarchianizm jako herezja głosi, że: Jednowładztwo Boga-Zbawiciela, który stał się człowiekiem i umarł na krzyżu. Jeden Bóg na różne sposoby, nie ma rozróżnienia na osoby Boskie. Tylko Ojciec.

Jak Tertulian, broniąc jedności Boga, mówi o Trójcy?

Porównuje Trójcę do słońca, światła i ciepła. Nie ma rozdzielności, jest różność. W T. są trzy formy, ale jedna niepodz. substancja. Syn jest różny, ale nie rozdzielny. Ojciec -całością substancji, Syn pochodzącą z niej porcją, podobnie też Duch.

Gdzie Tertulian wyraźnie odróżnia Ojca i Syna jako dwie Osoby?

Apologetyk - Korzysta z Ewangelii Jana, Psalmu i listu Pawła. Będę uważał Słońce i jego promień za dwie formy jednej i niepodzielnej substancji.

Dlaczego Tertulian twierdzi, że Bóg jest nie tylko duchem, ale i ciałem

Substancja Boga jest duchowo-cielesna. Jest ona szczególnego rodzaju i jest różna od ciała materialnego, ale zachowuje pewne cechy ciała w ogóle (tj. rozciągłość). Ojciec rozciąga substancję na Syna i Ducha Świętego.

Jak Tertulian różnicuje w Trójcy Trzy Osoby bez popadania w tryteizm?

Są trzy hipostazy (osoby), mające jedną substancję. Inaczej: jedna istota, trzy formy. Rozróżnia w Trójcy: Ousia – substantia (natura) używana jest w sensie ogólnym. Hipostasis – persona (osoba) używana jest indywidualistycznie.

Jak Orygenes, w porównaniu z Tertulianem, odnosi się do kwestii cielesności Boga?

Bóg jest duchem.

Dlaczego Orygenes określa Boga jako monadę (istotę niezłożoną)?

Jest niecielesny, Jednią, Rozumem, Źródłem. Rozumem – nie potrzebuje przestrzeni materialnej, aby się poruszać i działać. Gdyby był złożony, można by mniemać, że elementy, które na niego się składają są wcześniejsze od niego.

Jak Orygenes argumentuje za odwiecznością Syna Bożego?

Mądrość zOjciec zawsze był Ojcem, gdyby był moment, w którym nie zrodziłby Syna, nie byłby wtedy Ojcem. Wiekuiste jest to, co nie może przestać być tym czym jest. Syn jest odbiciem istoty Ojca, ogołocił samego siebie.

Orygenes twierdzi, że Mądrość, wcześniej identyfikowana z Synem, jest „stworzona”. Z drugiej strony, mówiąc o Duchu Świętym, relacjonuje, że nie znajduje w PŚ żadnego stwierdzenia, żeby był on stworzony.

Nie jest to herezja, gdyż wg Orygenesa, to że Mądrość jest stworzona, nie oznacza, że był taki moment w którym, by jej nie było.:

O jakich dwóch podstawowych sektach (herezjach) mówi Atanazy na początku listu I?

Arianizm – odrzucenie Trójcy Świętej, mówią, że Syn Boży bł stworzony – „był czas, gdy nie było Syna”. Duchoburstwo – odrzucają Bóstwo Ducha Świętego, mówiąc, że został stworzony i tylko stopniem godności, różni się od aniołów. Tworzą Diadę

Kim byli i na jakim zdaniu biblijnym bazowali tzw. Tropicy?

Byli to duchoburcy, którzy charakteryzowali się zamiłowaniem do chwytu retorycznego, polegającego na zamianie wyrazów (trop). Tropicy bazowali na zdaniu z księgi Amosa - 4,13.

Jak Atanazy rozróżnia w PŚ ducha od Ducha Świętego?

Duch Święty zawsze jest z przydawką: Boga, Ojca, Mój, samego Chrystusa, pochodzący ode Mnie, lub z rodzajnikiem – ściśle określony Duch: Święty, Paraklet, Duch Prawdy = Duch Syna.

Jakie różne znaczenia słowa duch, nie dotyczące Ducha Św. a figurujące w PŚ, wymienia Atanazy?

Dusza ludzka, pneuma – spirytus = duch, ale też powiew, tchnienie, Duch jako idea (postępujemy w duchu prawdy), Duch świata

Jakie uprawnione tytuły, wg. Atanazego, PŚ przypisuje Duchowi Św.?

Duch Boży, Duch Pański, Duch Ojca, Duch Syna, Duch Uświęciciel, Duch Pocieszyciel.

Do kogo nie można przyrównywać Ducha Św.?

1) anioła, archanioła, ducha usługującego

Jak Atanazy odnosi się do kwestii niepodzielności Trójcy Św.? Jaka jest w tym kontekście prawidłowa interpretacja tzw. „grzechu przeciwko Duchowi Św.”?

Święta i błogosławiona Trójca jest niepodzielna i stanowi wewnętrzną jedność. Mówiąc o Ojcu myślimy o Synu i Duchu, który jest w Synu. 2) Łaska pochodzi od Ojca i przez Syna dopełnia się w Duchu Świętym.

Jak Atanazy zwalcza próby antropomorfizacji pochodzeń w TŚ? Dlaczego Duch Św. nie może być określany mianem „Brata” Syna Bożego, albo Bóg Ojciec „Dziadkiem” Ducha Św.?

Nie można narzucać cech ludzkich relacji na relację Trójcy Świętej. Bóg Ojciec nie jest ziemskim ojcem Chrystusa. Bóg Ojciec rodzi Syna, Syn też nie jest Ojcem. W Trójcy nie zachodzi relacja ziemskiego syna do ziemskiego ojca.

W jaki sposób Atanazy stara się zobrazować czytelnikom głębię i niepoznawalność Trójcy Św.?

Ojciec to Światło Źródło; Syn to Blask Strumień; Duch to Oświecenie Woda; jeśli Bóg źródłem, to nie można twierdzić, że Źródło jest suche. Nie ma światła bez blasku, tak jak nie ma Ojca (Bóg) bez Syna (Słowo).

Na jaką podstawową charakterystykę Ducha Św., która znajdzie swoje odzwierciedlenie w Credo Nicejsko-Konstantynopolitańskim, zwraca uwagę Atanazy?

Syn został posłany przez Ojca, Duch zaś został posłany przez Syna... - filoque