swiat w II pol XIX w

abolicjonizm

ruch nawolujacy do calkowitej likwidacji niewolnictwa i dyskryminacji rasowej w USA, organizowano wycieczki dla niewolnikow na Polnoc lub do brytyjskiej Kanady

abraham lincoln

republikanin i abolicjonista, zapowiedzial zniesienie niewolnictwa we wszystkich stanach konfederacji, jego wyborem byla wojna

podzial stanow

polnoc (unia) poludnie (konfederacja)

wojna secesyjna

1861-1865, odlaczenie sie stanow poludniowych, miedzy Północą a Południem, przez roznice spoleczne i gospofarcze stanow i rozwoj ruchu abolicjonistycznego, w 1865 Konfederaci skapitulowali

komuna paryska

odrebna forma wladzy w Paryzu w 1871, poprawiala sytuacje robotnikow, gwarantowala płacę minimalna, skrocila dzien pracy, sprzeciwila sie konserwatyzmowi i kosciolowi katolick

I miedzynarodowka

Miedzynarodowe stowarzyszenie robotnikow w 1864 w Londynie z inicjatywy Karola Marksa, celem byla poprawa losu robotnikow

II miedzynarodowka

1889 w Paryzu, podzial na reformistow (chcieli polepszyc polozenie proletariatu w legalny sposob) i rewolucjonisci (jedyny sposob na rozwiazaniame problemh proletariatu to rewolucja)

krolowa wiktoria

zasiadla na tronie zjednoczonego krolestwa wielkiej brytanii i irlandii, w druguej pol XIX w po upadku sipajow zostala cesarzowa indii

incydent w faszodzie

1898, wojska brytyjskie zmusily francuskiego oficera do zdjecia flagi i przejmuja teren, przyklad globalizacji

wojny opiumowe

1839-1841, 1856-1860, przyjlad opresyjnosci bialego czlowieka, upowszechnianie opium w Chinach, zwyciestwo Wielkiej Brytanii, zajeli port w HongKongu

powstanie bokserów

1899, w Chinach, przeciwko slabej wladzy cesarskiej i dominacji obcych mocarstw, charakter antychrzescijanski i antyeuropejski, zakonczone przez chiny podpisaniem traktatu pokojowego

polityka otwartych drzwi

zakladala nieuszczuplanie terytorium Chin i rownosc wszystkich panstw w handlu z nimi, zostala zlamana przez Rosje i doprowadzila do wojny rosyjsko-japonskiej

era Meiji

okres w historii Japonii przypadający na lata panowania cesarza Mutsuhito, trwający od 1868 do 1912, charakteryzujacy sie reformami, modernizacja kraju i otwarciem na wplywy zachodnie

dyplomacja kanonierek

wysylanie malych okretow wojennych do krajow azjatyckich, afrykanskich i amerykanskich w celu realizacji celow polityki zagranicznej

sipajowie

oddzialy miejscowych zolnierzy dowodzone przez brytyjskich oficerow, powstanie sipajow z powodu smarowania amunicji tluszczem wieprzowym i wolowym

cecil john rhodes

brytyjski polityk, przedsiebiorca i inicjator kolonizacji afryki m

burowie

biali potomkowie holenderskich osadnikow na Przyladku Dobrej Nadziei, utworzyli dwa panstwa Transwal i Oranię

wojny burskie

1 - 1880, brytyjczycy chcieli podporzadkowac Transwal i Oranię po odkryciu tam diamentow, zakonczona uzyskaniem niezaleznisci przez Burow, 2 - 1899-1902, Brytyjczycy zakladali obozy koncentracyjne dla cywilow, republ. burskie zostaly wlaczone w bryt. kolo

wojna rosyjsko- japońska

1904-1905 na obszarze Mandżurii, rywalizacja o wplywy w chinach, kleska rosji, traktat pokojowy w portsmouth

Rewolucja rosyjska 1905 roku

zryw spoleczno narodowy przeciwko absolutyzmowi carskiemu, krwawa niedziela w petersburgu, czyli apel do cara Mikolaja II o poprawe losu robotnikow, byl to poczatek rewolucji

sprawa dreyfusa

polityczny skandal we Francji w 1894, który stał się przyczyną kryzysu politycznego i społecznego, przyczyna niesłuszne skazanie kapitana artylerii Alfreda Dreyfusa za szpiegostwo na rzecz Niemiec

metropolia

wielka brytania dla swoich kolonii

Francja

utracila wiekszosc kolonii, w 1830 podbili algierię i stała się kolonią, dzieki francji zbudowano kanal sueski, zajeli polwysep indochinski i polinezje, III Republika Francuska proklamowana została po klęsce w wojnie z Prusami

powstanie mahdiego

mahdi oglosil swieta wojne z niewiernymi, oddzialy brytyjsko egipskie stlumily rewolte

miejsca na swiecie ktore stanowily droge przez morze srodziemne do indii

gibraltar, malta, cypr, kanal sueski

imperium wielkiego mogola

utworzone przez jednego z potomkow timura kulawego

powstanie tajpingow

(1851–1864) – powstanie ludowe w Chinach, przeciwko wladzy cesarskiej, francja umocnila swoje wplywy w indochinach