skały i gleby

3 stany skupienia w przyrodzie

stan ciekły, stały i gazowy

cechy ciał stałych

- stała objętość - określony kształt, który można zmienić - uporządkowanie drobin - pod wpływem zmiany temperatury ciało stałe zmienia wszystkie swoje wymiary (długość, wysokość, szerokość) - objętość zmienia się pod wpływem temperatury - ciała stałe podlegają sublimacji i resublimacji - nie można ich ścisnąć ani rozprężyć

sublimacja

zmiana ciała stałego w stan gazowy

resublimacja

zmiana ze stanu gazowego w ciało stałe

przykłady ciał stałych kruchych

beton, ceramika, szkło

zjawiska związane z elektrycznością w przyrodzie

pioruny, węgorz elektryczny, ryby głębinowe

ładunki elektryczne dzielimy na:

dodatnie (proton) i ujemne (elektron)

neutron

jest obojętny elektryczny

proton

jest naładowany dodatnio

elektron

jest naładowany ujemnie

prąd elektryczny to

ukierunkowany ruch ładunków elektrycznych

żródła prądu

naturalne: pioruny sztuczne: - stałe - przenośne: akumulatory, baterie

magnez to

składnik mineralny występujący pokarmach

magnes to

ciało, które wykazuje właściwości magnetyczne

jakie pierwiastki tworzą skorupę ziemską?

tlen, żelazo, krzem, glin, magnez

jak powstają minerały

gdy pierwiastki łączą się ze sobą i tworzą związki chemiczne

z czego składają się skały?

z minerałów

temperatura wewnątrz ziemi?

do 2 tyś oC

magma to

stopione skały wewnątrz ziemi w postaci gorącego, płynnego stopu.

lawa to

magma, która wydostała się na powierzchnię ziemi

skały podzielono na

trzy grupy: skały pochodzenia magmowego, osadowego, skały przeobrażone

skały magmowe:

granit, bazalt, pumeks

skały osadowe:

piasek, piaskowiec, sól kamienna, glina, żwir, gips, żwir, gips, węgiel kamienny, węgiel brunatny, ropa naftowa, zlepieniec, less, kreda, torf,

skały przeobrażone:

marmur, gnejs, łupki krystaliczne

surowce mineralne to

substancje nagromadzone w skorupie ziemskiej, które mają zastosowanie w gospodarce człowieka

jak dzielimy surowce mineralne?

- energetyczne (ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel kamienny, gaz łupkowy, węgiel brunatny) - metaliczne (żelazo, miedź, złoto, cynk, ołów, srebro) - chemiczne (siarka, sól kamienna) - skalne (glina, kamienie szlachetne, wapień, piasek, granit)

co to jest gleba?

zewnętrzna warstwa skorupy ziemskiej

z czego składa się gleba?

z próchnicy, powietrza, mikroorganizmów glebowych, skał, soli mineralnych.

od czego zależy żyzność gleby?

od zawartości próchnicy, powietrza, mikroorganizmów glebowych i wody.

strefa klimatyczna: rodz. - równikowa i podrównikowa - zwrotnikowa - podzwrotnikowa - umiarkowana - okołobiegunowa

- gleba czerwona - gleba inicjalna, czarna, żółta, czerwona - gleba cynamonowa - gleba kasztanowa, brunatna, bielicowa, czarnoziemy - gleby tundrowe

rośliny uprawiane w strefie równikowej i podrównikowej:

bananowce, krzewy kakaowe

rośliny uprawiane w strefie zwrotnikowej

trzcina cukrowa, drzewa pomarańczowe, ryż, krzewy bawełny

rośliny uprawiane w strefie podzwrotnikowej

drzewa oliwne, winorośl, cytrusy, bawełna

rośliny uprawiane w strefie umiarkowanej

burak cukrowy, słonecznik, gryka, ziemniaki, zborze, maliny

rośliny uprawiane w strefie tundrowej

-

geologia

nauka o skorupie ziemskiej, o procesach w nie zachodzących dawniej i dziś

ziemia powstała

4,5 mld. lat temu

skamieniałości-

są pozostałościami dawnych form żyjących lub dowodem istnienia takich form w przeszłości, większości są to organizmy wodne.