rzym

res

rzecz

res corporales

przedmiot materialny

res incorporales

rzecz niematerialną np. majataek jako całość lub zobowiązanie

fructus

rzecz oddzielona od innej rzeczy, są esencją/pożytkiem z dochodu

fructus naturales

pożytki naturalne np. owoce z drzew, mleko od krowy

fructus pedantes

pożytki przed oddzieleniem od rzeczy macierzystej np. wełna z owcy, przed ogolneniem jest częścią owcy

fructus separati

pożytki po oddzieleniu, stawały się oddzielnym bytem np. wełna owcy po ogoleniu

loco fructus (fructus civiles)

dochody (pożytki) uzyskiwane w drodze czynności prawnej np. czynsz z najmu

res in patrimonio

rzeczy (zarówno incorporales i corporales) znajdujące się w majątku prywatnym

res extra patrimonium

rzeczy poza majątkiem prywatnym

res diviami iuris

rzeczy podlegające prawu boskiemu

rzeczy podlegające prawu boskiemu, na co się dzielą?

res sacrae, res religiosae, res sanctae

res sacrae

rzeczy święte (świątynie, ołtarze)

res religiosae

rzeczy otoczone kultem zmarłych np. grobowce, urny

res sanctae

rzeczy uświęcone przez bogów (np. mury, bramy miejskie)

res humani iuris

rzeczy podlegające prawu ludzkiemu, mogły być publiczne lub prywatne. Te prywatne należały do ogółu np. drogi, łaźnie

res in commertio

rzecz w obrocie prawnym

res extra commercium

rzeczy wyłączone z obrotu prawnego

res que tangi non posunt, in iura consistunt

rzeczy niematerialne, a polegające na uprawnieniach

res mancipi

najcenniejsze dla rzymian np. grunty w Italii, niektóre zwierzęta, uzbrojenie, najstarsze służebności na gruntach rolnych

res nec mancipi

mniej cenne z perspektywy rzymian np. grunty prowincjonalne, pieniądze, egzotyczne zwierzęta

res mobiles i res immobilles kiedy wprowadzone

już w ustawie 12 tablic

res mobiles

ruchomości

res immobiles

nieruchomości

genus

rzeczy oznaczone co do gatunku

species

rzeczy oznaczone co do tożsamości

przedmiotem pożyczki mogły być

tylko rzeczy genus/zamienne

przedmiotem użyczenia mogły być

tylko rzeczy species/niezamienne

rzeczy podzielne, a niepodzielne

rzeczy podzielne to takie, które przy podziale nie tracą na wartości np. oliwki lub pieniądze, rzeczy podzielne tracą np. konie, obrazy

jak mówimy w sytuacji, gdy kilka dłużników lub wierzycieli jest na rzeczy niepodzielnej

współwłasność w częściach idealnych

rzeczy pojedyncze

złożone trwale z jednej rzeczy, pod względem gospodarczym i prawnym np. niewlonik, kamien

corpora ex cohaerentibus

rzeczy złożone

rzeczy złożone

rzeczy złożone z elementów trwale tworzące calosc np. wóz, budynek

tignum iunctum

element trwale tworzący część innej rzeczy np. belka, koło

rzeczy zbiorowe

złożone z elementów istniejących jako całość als mające wartość również jako części np. stado, biblioteka

rzeczy zużywalne, a niezuzywalne

zużywalne, ulegają zużyciu gdy się ich normalnie używa np. żywność, pieniądze, a niezuzywalne nie np. niewolnik, koń

jaki przemiot moze zostac uzyty do komonatu (oddania)?

tylko niezuzywalny, w innym przypadku tylko w celu zrobienia dobrego wrażenia

czym jest posiadanie?

jest to władztwo faktyczne, nad rzeczą, stoi w opozycji do własności

zasiedzenie

kto posiada władztwo faktyczne, przez określony czas staje się jej posiadaczem

jakie są rodzaje posiadania?

obiektywny i subiektywny

possesio

obiektywny aspekt posiadania, dosłownie trzymanie rzeczy w ręce (corpore possidere

animus possidenti

subiektywny aspekt posiadania, wola zatrzymania rzeczy dla siebie

kto posiada i corpus i animus?

wlasciciel, osoba która nabyła rzecz od właściciela, zlodziej

jak nazywa się stan w którym posiada się corpus, ale nie animus

denencja (detentio)

possesio alieno nomine

władanie rzeczą w cudzym imieniu, inaczej detencja

na co dzieli się detencja?

dzierżenie i posiadanie naturalne (possesio naturalis)

przykłady possesio naturalis

depozyt, najem, zastaw, komodacja (użyczenie)

czy detentor mogł nabyc zasiedzenie?

nie

czym jest ochrona interdyktrynalna

ochrona w strefie prawa pretorskiego a nie cywilnego

komu przysługiwała ochrona interdyktrynalna

posiadaczom i w niektórych przypadkach detektorom (w przypadku gdy nie mogli zwrócić się do właściciela o ochronę np. zastawnik

possesio vitosa

Posiadanie wadliwe

jakie rodzaje posiadania wadliwego

Unde vi(siłą) unde clam(podstępem) unde precario (prekaryjnie)

possesio non vitosa

posiadanie niewadliwe

jak można było nabyc posiadanie

własne działanie lub za pośrednictwem dziecka lub niewolnika lub w niektórych przypadkach przez osobę do tego uprawniona (np. zarzadca majątku)

w jakich przypadkach można było nabyc posiadanie umowa bez traditio

traditio brevi manu oraz constitutum possessorium

traditio

przekazanie rzeczy, przeniesienie posiadania

w jakim przypadku zachodzi traditio brevi manu

gdy dotychczasowy detentor staje się posiadaczem np. kupujesz dom, który wcześniej wynajmowałes

res infungibiles

rzecz niezamienna/ species

kiedy zachodzi constitutum possessorium

gdy dotychczasowy posiadacz przenosił posiadanie na inną osobę, ale sam zostawał detentorem np. sprzedajesz dom, ale nadal w nim mieszkasz jako najemca

jak najczęściej zachodziła utrata posiadania

jednoczesna strata corpus i animus np. wyrzucenie rzeczy do rzeki

jak można było stracic posiadanie tracąc tylko corpus

ucieczka zwierzęcia lub zniszcenie rzeczy

czym jest utrata posiadania, bez utraty solo animo

stracenie tymczasowo corpus, bez utraty animus np. pastwiska na zimie, narzędzia na polu

czym jest servus fugitivus

jest to zbiegły niewolnik

czy przekazanie rzeczy w detencje oznaczało utratę posiadania

nie

jak nazywa się przypadek w którym tracisz posiadanie solo animo ale nie tracisz corpus

constitutum possessorium

czym jest interdykt

ochrona pozaprocesowa, pretorska, chodzi o posiadanie a nie tytuł prawny, pomaga uniknąć długich procesów

jakie są 3 podstawowe rodzaje interdyktów

interdykt retinendae posssessionis, interdykt recuperandae possessionis, interdykt adipiscendae possessionis

do czego służą interdykty retinedae possessionis

do ochrony posiadania

do jakich kategorii należą interdykty reitedae possessionis

interdicta dublicia oraz prohibitoryjnych

interdicta duplicia

nakaz interdyktu jest skierowany do obu stron, których położenie jest jednakowe

interdykt prohitoryjny

zakazujący danego działania (zabraniam stosowania przemocy)

jakie są rodzaje interdyktów retinedae possessionis?

uti possidetis i utrubi

czego dotyczyły interdykty uti possidentis?

nieruchomości (gruntów i budynków)

komu pretor przyznawał posiadanie w interdykcie uti possidentis

posiadaczem zostawał ten który był posiadaczem niewadiwym w chwili interdyktu

czego dotyczył interdykt utrubi

ruchomości, głównie niewolników

komu pretor przyznawał posiadanie w interdykcie utrubi

posiadaczem zostawał ten, kto przez większą część roku wtecz, był posiadaczem niewadliwym, każda ze stron doliczała sobie czas w którym rzecz byla w posiadaniu poprzednika niewadliwego, od którego się daną rzecz nabyło oraz czas posiadania detentora

do czego służyły interdykty recuperandae?

do odzyskania posiadania rzeczy w przypadku utraty

jaki miały charakter interdykty recuperandae?

interdykty restytoryjne- nakazujące zwrot rzeczy

jakie były rodzaje intersyktow recuperandae possessionis

interdyk unde vi, de vi armata i de precario

komu przysługiwał interdykt unde vi?

posiadaczom niewadliwym nieruchomości, jeżeli ta została mu zabrana siłą

czym był interdykt de vi armata

przeciwko osobie która zabrała nieruchomośc, przy użyciu siły zbrojnej (kij, kamien, miecz itp.) w tym przypadku posiadacz wadliwy utrzymywał posiadanie

komu pretor z reguły przyznawał posiadanie w interdykcie unde vi

pretor kazał zwrócić posiadanie, jeżeli nie zostało ono wcześniej nabyte wadliwie

kiedy nalezalo zgłosić interdykt unde vi?

w ciągu roku od pozbawienia posiadania

wobec kogo był kierowany interdykt de precario?

przeciwko prekarzyscie, który nie zwrócił rzeczy danej mu w prekarium

precario dans

nadający prekarium

czy prekarzysta miał możliwość ochrony posiadania

tak, ale tylko wobec osób trzecich, nie wobec precario dans (traktowany podobnie jak złodziej

jaka postać przybrały później interdykty posesoryjne

zwykłych powodztw, skarg

jakie interdykty później połączono

unde vi i de vi armata (zarzut posiadania wadliwego nie miał znaczenia) oraz utrubi i uti possidetis (posiadaczem ten który jest posiadaczem niewaldiwym w chwili interdyktu)

litis contestatio

złożenie interdyktu

przez kogo zostały wprowadzone interdykty adipiscendae possessionis

przez gajusa

po co były interdykty adipiscendae possessionis

zmierzały nie do ochrony posiadania, lecz dowodzi jego uzyskania i nie miały z tego powodu ochrony posesoryjnej

jakie były rodzaje interdyktów adipiscendae possessionis

interdykt salwianski i interdykt quorum bonorum

interdictum Salvianum

interdykt salwianski

czego dotyczył interdykt salwianski

dotyczył wejścia w posiadanie zastawionych w dzierzawie rzeczy, zastaw umownego, gdy dzierżenie nie płaci czynszu

czego dotyczył interdykt quorum bonorum

wejście w posiadanie spadku, dla ludzi których dotyczyło prawo pretorskie a nie ius civile

pertinentia

przynależność

czym były przynależności

rzeczy odrębne od głównej, służące do lepszego jej użycia np. klucze, okiennice

instrumentum

inwentarz

czym jest inwentarz

służy gruntowi, jako jego część np. bydło, niewolnicy, sprzęt rolny

fundus cum instrumentu

grunt z inwentarzem

jak zbywalny był inwentarz

z rzeczą główną, jeżeli zbywający sporządził taka klauzle (fundus cum instrumentum)

res omnium communes

rzeczy należące do ogółu (np. woda płynąca, powietrze)

res nullius

rzecz niczyja

res quae tangi possunt

rzeczy możliwe do poznania, za pomocą zmysłów, siłą dotyku, takie są res corporales

res fungibles

rzeczy zamienne/genus

sine interitu divivi non possunt

Nie można ich podzielić bez zniszczenia (o rzeczach niepodzielnych)

pars pro indiviso

część dla niepodzielnych rzeczy, gdy jest kilku właścicieli

corpora ex contingentibus

rzeczy złożone

malae fidei possessor

posiadacz złej wiary

skarga actio ad exhibendum

gdy ktoś zabierze jedną część rzeczy złożone i przymocuje ją do swojej

actio de tigno iuncto

żądanie podwójnej wartości części rzeczy złożonej, która ktoś zabrał i przymocował do swojej

duplum

podwójna

corpus ex distantibus

rzeczy zbiorowe

corpora quae coninentu

rzeczy które obejmuje jedna kategoria (jeden duch) [o rzeczach pojedynczych]

res quae ipso consumuntur

rzeczy zużywalne

non potest commodari, quod usu consumitur

przedmiotem oddania mogą być tylko rzeczy niezuzywane, inne po to żeby zrobić dobre wrażenie

usucapio

zasiedzenie

vitium

defet, wada

possessio iniustia

posiadanie nieprawne, niesłuszne

possessio iustitia

posiadanie słuszne, sprawiedliwe

bona fides

dobra wiara

in potestae

rodzaj nabycia przez osobę nad którą masz władze (dziecko, niewolnik)

co nalezalo zrobić przy pierwotnym nabyciu?

przyswojenie prawne (np. ogrodzebie gruntu i wejście na niego) i chęć posiadania

corpore et tactu

ciałem i dotykiem (potrzebne przyswojenie, przy nabyciu pochodnym) na początku

glebas circumambulare

chodzić wokół gruntu, który przyswoiłeś, według Paulusa

ochrona ad interdictio

ochrona interdyktami

occulis et affectu

oczami i wolą

jaka zmiana na początku cesrstwa, w nabyciu pochodnym posiadania nieruchomości

zmiana z corpore et affectu na occulis et affectu (wystarczyło później zbliżenie rzeczy i obejście, w towarzystwie ówczesnego posiadacza

jak wyglądało nabycie posiadania w przypadku ruchomości

wystarczyło że zgodnie z umową rzecz dostala się do zasięgu wladstwa nabywcy np. wręczenie klucze do miejsca, gdzie przechowyane są rzeczy lub nabywca sam poddaje rzecz w swoje władztwo np. ustawienie dozorcy przy rzeczy

traditio longa manu

nabycie drugą reką (to jest to patrzenie na wieze lub obejście)

causa possessionis

czynnosc prawna według której posiadanie zostało wydane (według niej rozsadzano, pochodne nabycie animus)

corpore et animo

nabywasz ciałem i duszą (i corpus I animus)

res soli, fundus, solum, praedium

grunt

praedia rustica

grunty przeznaczone pod uprawę rolna

praedia Urbana

grunty przeznaczone pod zabudowę

praedia suburbana

grunty w mieście, ale przeznaczone pod uprawę np. ogrod

praedia Italica

grunty italianskie

praedia provincialia

grunty prowincjonalne

furtum

kradzież

res quo pondere, numero mendurave constant

rzeczy, które można odważyć, odliczyć lub odmierzyć (o rzeczach zamiennych)

reditus

frustus civiles, pożytki cywilne

ager publicus

grunty publiczne, nad którymi władztwo faktyczne sprawowały pewne rody

emfituea

osoba która rzecz oddano w dzierżawę wieczysta

depozytariusz sekwestrowy

rzecz zostaje u niego złożona podczas sporu między dwoma stronami