Sprzedaż odpustów, symonia, nepotyzm i nikolaizm, upadek obyczajów wśród kleru, zaniedbywanie posługi duchowej wobec wiernych. Nieskuteczne próby reform podejmowanych na soborach
podział Europy na państwa katolickie i protestanckie★ szybszy rozwój krajów protestanckich★uformowanie się nowej protestanckiej mentalności★wzrost liczby szkół i poziomu alfabetyzacji wśród protestantów★podniesienie poziomu edukacji w szkołach katolickich