polski

daty w wuropie

1789(rewolucja francuska)-1848(wiosna ludów)

saty w polsce

1822r. Wydanie Ballad i Romansów Adama Mickiewicza 1864r. Upadek powstania stycz

zalozenia epoki

wolnosc rownosc barterstwo wyobraznia wiara intuicja marzenie uczucia irracjonalizm

swiatopoglad epoki

poczucie tozsamosci narodowej w literaturze pojawiaja sue kwestie hsiyoryczne i watki narodowo wyzwolencie filozogia egzystencjalna bohater romantyczny wybitny indywidualista obdarzony geniuszem pisarze epoki stawiali sobei cel prowadzenia narodu

wydarzenia

rewolucja burżuazyjna we francji rozpowszechnienie udei wolnosci rownosci i braterstwa uchwalenie deklaracji praw czlowieka i obywatela nowy system polityczny-republika powstanie bogatego miesczanstwa burżuazji

w pekzazach romantycznych obecne sa

gory morze puszcze stepy ruiny cmentarze

kategorie wstetyczne

groteska brzydota basniowosc fantastyka gotyzm

romantyzm to epoka

fascynacji zlem i brzydotą orientalizm romantyczny obrjmuje fascynacje kultura bliskiego wschodu fascynacja smuercia np wywolywanie duchow fascynacja neiszczesliwa miloscia

sytuacja polityczna w ruropie

Rozbiory Polski i restauracja monarchii po Kongresie Wiedeńskim (1815). • Ruchy narodowo-wyzwoleńcze i liberalne – np. powstania w Niemczech, Włoszech, Hiszpanii. Okres rewolucji i wojen napoleońskich

sytuacja polityczna poslki

Brak niepodległości, co silnie wpływało na literaturę i kulturę – powstał romantyzm narodowy, gdzie twórczość była wyrazem tęsknoty za wolnością Rozbiory Polski (1772, 1793, 1795) – podział terytorium między Rosję, Prusy i Austrię

ballada

utwor typowo romantyczny ktoregi zalozenia zostaly oparciwane przez angielskich poetow romantycznych gatunek pograniczny laczy epike liryke dramat nastroj grozy wiara w swiat metafizyczny narrator 3 osobowy ludowosc

poemat dygresyjny

Utwór wierszowany, o charakterze fabularnym, o luźnej, fragmentarycznej kompozycji, najczęściej związanej prowadzącym cały tekst motywem podróży bohatera, a czasem również wątkiem romansowym

sonet

Sonet jest formą literacką zaliczaną do liryki, charakteryzującą się 14 wersami podzielonymi na cztery strofy.

ludowosc

bohater pochodzi z ludu pokazane sa realia ludowe codziennisc miejsce wiec rozstaje drog las wierzenia ludowe moralnosc ludowa dialektyzacha wprowadzenie do teksty skladni z gwar miejskich

powiesc

długi, rozbudowany gatunek literacki epicki napisany w prozie, charakteryzujący się złożoną fabułą, wieloma postaciami i wieloma wątkami

powiesc poetycka

powieść łącząca cechy epiki i poezji, np. wątek refleksyjny i liryczny w narracji.

orientalizm

szczególnie utrwalona w kulturze Zachodu forma egzotyzmu polegająca na uzewnętrznieniu i akcentowaniu w tworach kultury fascynacji kulturami Wschodu

gotycyzm

nurt kultury europejskiej, stanowiący jeden z jej przedromantycznych prądów. Dążył on do przywrócenia rangi i znaczenia utworom i budowlom pochodzącym ze średniowiecza

dramat romantyczny

wyrasta z dramatu sekspirowskiegi zrywa z klasycznymi jednosciami zdarzen i czasu stanowi kontynuacje dramatu szekspirowskiehi nowosc w dramacie to otwartosc u brak finalizmu

ironia romantyczna

Celem ironii romantycznej było ustawiczne przypominanie odbiorcy, że sztuka ma prowadzić do poznania prawdy. Aby można było poznać prawdę, nie należy pozwolić sobie na zapomnienie, że dzieło literackie jest fikcją, że jest to właśnie gra

historycyzm

czerpanie z przeszłości i zainteresowanie historią w literaturze.

irracjonaizm

podkreślanie roli uczuć, intuicji, fantazji, w opozycji do rozumu

hymn

utwor pochwalny podniosly patetyczny wyrazajacy pochwale bostwa liryczny

oda

gatunek liryczny, który charakteryzuje się wzniosłością tematu i stylu, sławi ideę, wydarzenie lub czas utwór liryczny, wzniosły, często pochwalny wobec osoby lub zjawiska.

fantastyka

obecność nadprzyrodzonych, nierealnych wydarzeń w literaturze

groteska

kategoria estetyczna, a także rodzaj literacki i artystyczny, który charakteryzuje się łączeniem skrajnie przeciwstawnych pierwiastków, takich jak komizm i tragizm, piękno i brzydota, realizm i fantastyka

egotyzm

pęd do utrzymywania i rozwijania korzystnej opinii o własnej osobie. Zazwyczaj towarzyszy mu wyolbrzymiona pozytywna opinia o swoich cechach osobistych

mesjanizm

wiara w nadejście mesjasza, który wyzwoli grupę ludzi od zła, przyniesie zbawienie i lepszą przyszłość

prometeizm

postawa etyczna, która polega na dobrowolnym podporządkowaniu własnych działań dobru ogółu, często wbrew siłom wyższym lub normom

prowidencjalizm

pogląd historiozoficzny, który zakłada, że losami świata, społeczeństwa i jednostek kieruje Opatrzność (np. Bóg)

tyrteizm

rodzaj poezji patriotycznej, nawołującej do walki za ojczyznę i gloryfikującej bohaterstwo

tragizm

kategoria estetyczna opisująca sytuację, w której bohater, działając w imię szlachetnych celów, jest nieuchronnie skazany na klęskę, ponieważ musi dokonać wyboru między dwiema równorzędnymi, ale sprzecznymi wartościami

synkretyzm

łączenie i mieszanie elementów z co najmniej dwóch różnych systemów wierzeń religijnych, tworząc w ten sposób nowy system lub włączając idee z innych tradycji do istniejącej

sensualizm

pogląd filozoficzny, zgodnie z którym źródłem całej wiedzy są wrażenia zmysłowe, a poznanie odbywa się wyłącznie za pomocą zmysłów

komedia

gatunek dramatyczny lub filmowy, który ma na celu rozbawienie widza poprzez humor, często z pogodnym i pozytywnym zakończeniem dla bohaterów

mistycyzm

prąd religijno-filozoficzny, który zakłada możliwość bezpośredniego, pozazmysłowego kontaktu z rzeczywistością transcendentną, np. z Bogiem, poprzez intuicję, a nie rozum

katastrofizm

postawa, która zakłada nieuchronny upadek cywilizacji i wartości, charakteryzująca się pesymizmem i poczuciem bezradności

sarmatyzm

ideologia, kultura i styl życia polskiej szlachty od XVI do XVIII wieku, oparta na przekonaniu o jej pochodzeniu od starożytnych Sarmatów

poeta wieszcz

określenie poety-proroka, który ma natchnienie i jest duchowym przywódcą narodu

salon literacki

określenie poety-proroka, który ma natchnienie i jest duchowym przywódcą narodu

heroizacja

proces nadawania komuś lub czemuś cech heroicznych, czyli bohaterskich, wyjątkowych i wybitnych, takich jak odwaga, męstwo, poświęcenie czy honor

homo viator

człowieka podróżnika" lub "człowieka pielgrzyma". Jest to motyw literacki i topos filozoficzny symbolizujący życie jako wędrówkę, podróż w poszukiwaniu sensu, prawdy lub Boga.

neologizm

nowe słowo lub wyrażenie, które pojawiło się w języku, aby nazwać nową koncepcję, przedmiot lub zjawisko

wiersz wolny

forma poetycka, która nie jest oparta na tradycyjnych zasadach rytmicznych i metrycznych, takich jak stała liczba sylab czy rymów

bohater bajroniczny

samotny wyobcowany buntownik wibec norm spokecznych i autorytetow cierpi z powodu neuzrozumeinia przezywa dramat wewnetrzny sklonnosc do melancholi

bohater werterowski

nieszczesliwie zakochany z milosci popelnil samobojstwo jest zbuntowany wibec nirm spolecznych osamotniony wrazliwy na piekno przyrody

wieszcz typ mesjanistyczny

Postać symboliczna, niosąca idee narodowe lub moralne. • Poświęcenie dla narodu, wyższych wartości, wolności. • Bohater często przewiduje losy swojego kraju lub narodu. • Łączy w sobie cechy tragiczne i heroiczne

romantycznosc wniosek

ballada romantycznosc prezentuje spir pokoleniowy miedzy ludzmi oswiecenia a romantykami balkada ukzuje romantyczny odbior rzeczywistosci

romantycznisc utwor programowy

utwor zawiera trescu charakteryzujace epoke przedstawiajaca jej idee lub zalozenia grupy poetyckiej

ludowosc w romantycznosci

bohater pochodzi z ludu karusia i wystepuje lud codziennosc kogut biala sukienka jasia ubior miesjce masteczko duza wies wiara w duchy moralnosc ludowa nie ma winy bez kary dialektyla dzieweczke duby smalone

romantycznosc cechy ballady

gatunek pograniczny epika bohaterowie narrator dramat dialog lityka podzial na strofy utwor rozpoczyna sie od zdarzenia kulminacyjnego pojawienie sie duchanastroj tajemniczy duch nieznana pora wiara w swiat metafizyczny wiara w duchy ludowosc

ludowosc lilie

miejsce las łaka ruczaj wierzenie w sily metafizyczne moralnosc ludowa nie ma winy bez kary pani zabija pana i dostaje kare

lilie cechy ballady

epika zdarzenia liryka podzial na strofy refren dramat dialogi rozpoczyna sie kulminacja zbrodnià nastroj tajemniczosci pustelnik mizliwosc ozywienia pana cerkiew zapadjaaca sie wiara w metafizycznosc sprawiedliwosc dokonana przez nieznane sily narrator 3

cechy stylu patetycznegi

przedstawienie wartosci moralnych wprowadzenie apostrof i apelu skierowanego di mlodosci i do moodych ludzu wzniosle slownictwo wprowadzenie tradycji kulturowej

oda do mlodosci mlodosc

Młodość jako siła twórcza i źródło zmian emocjonalni pelni sil zycia sa wpolnota swiatlem i przyszloscia ludzkosci

oda do modosci starzy

pokolenie ktore skazane jest na zaglade konczy sie wladza pokolenia pokolenie ludzi dzialajacych osamotnienie nie wiedzieli czym jest jednosc

oda do radosci cechy radosci

jednoczy ludzi swieta sakralizacja radosci radosc laczt sie z miloscia rozswietla swiat przenika swiat wznosi sie ponad ziemia przenika wszytski radosc to nie tylko emocja ale wartosc wpisujaca sie w etyke czlowieka

sonet

gatunek renesansowy gatunek liryczng sonet wloski angielski francuski sonaty krymskie miczkiewcz tworzy je w czasie pobytu w odesie pokazuje etapy sowich podrozy

burza

osoba mowiaza podroznik obserwator przyglada sue zdarzenuy najpierw statkowi potem ludziom opisuje buzre na morzu wiatr wzburzone fake zywioly wydaja sie grozniejsze pzrez amtropomorfizacje ukazanie potegi natury

burza pejzaz mentalny

ukazuje osyhike czliwieka w sytuacji zagrozenia przyroda jako przeciwnik czlowieka 3 postawy pasazerow pierwsz agurpa stracila nadzieje podmiot okresla ich polmartwuch postawa bierna inni pocieszaja sie zegnaja sue z bliskimi niektorzy modla sie

burza wedrowiec

siedzi sobei nie odczuwa emocji zdaje sie pozbawiony sensu zycia czlowiek smaitny motyw zbuntowanego podroznika stracil andzieje na domienienie losu

bakczysaraj

osoba mowiaca obserwator pielgrzym zwiedza ruiny zamku posluguje sie wyrazami z orientalizmu no narem pustynia basza one sluza prezentacji reali krymu obraz palacu i przyrody opozycja ci stworzyl czlowiek a tym co stworzyl bog

bakczysraj obraz

pierwsze dwie strofy skupione wokol ruin palacu chanow nawet najwiekszy wytwor czlowieka popada w ruine pod wplywem dzialania czasu

bakczysraj motyw ruin

prezentuje przemijanie Proces popadania w ruinę cały czas postępuje, co wywołuje wręcz obawy podmiotu, że za parę lat z budynku nic nie zostanie

bakczysraj mityw natury

Natura jest przedstawiona jako niszczycielska siła, pochłaniająca cały dorobek człowieka. Przyroda wypisuje na ścianach przepowiednię dotyczącą przyszłości pałacu. Zwiastuje upadek budowli

bakczysraj fonntanna

motyw wody fanntanny pelnu funkcje oplakiwania motyw fontanny obrazuje zamoznisc rodu osiagnuecie haniw krymskich

obrazowanie frenetyczne

zabieg literacki polegający na nasycaniu utworu elementami budzącymi grozę, okrucieństwo, makabrycznymi scenami w bakczysraj atmosfera pustki upadek miejsca przez przorode

adam mickiewicz kreacja orientalizmu

Podmiot liryczny obserwuje, podróżuje, doświadcza egzotycznych miejsc, jednocześnie refleksyjny, melancholijny, zmagający się z własnym losem