Pierwiastki

Węgiel C

Tworzy łańcuchy lub pierścienie, stanowiące podstawę struktury związków organicznych. Wchodzi w skład CO2, produktu oddychania większości organizmów i substrat zużywany przez rośliny w fotosyntezie.

Tlen O

Składnik związków organicznych i nieorganicznych: CO2, H2O, sole mineralne. Ważny składnik ziemskiej atmosfery. Niezbędny do oddychania. Bierze udział w procesach utleniania i redukcji w komórkach.

Wodór H

Wchodzi w skład wody. Podstawowy składnik wszystkich związków organicznych. Bierze udział w procesach utleniania i redukcji na poziomie komórki.

Azot N

Podstawowy składnik aminokwasów, białek, nukleotydów, ATP. Obecny w solach mineralnych stanowiących główne źrodło tego pierwiastka dla roślni. Główny składnik zbędnych metabolitów wydalanych przez zwierzęta.

Deficyt azotu

(R) Zahamowanie wzrostu, blednięcie liści, ograniczenie kwitnienia. (Z) Zaburzenia bilansu azotowego: utrata masy ciała, obrzęki; dlugotrwałe niedobory- martwica lub marskość wątroby.

Siarka S

Występuje w aminokwasach: cysteina, mureina; warunkuje III^ strukturę białek; mostki dwusiarczkowe. Występuje w H2S- związek stanowiacy źródło H dla bakterii fotosyntetyzujących. Obecna w białkach wytwarzanych przez kom. naskórka np. włosy, paznokcie, róg

Deficyt siarki

(R) Brak syntezy chlorofilu. (Z) Zaburzenia równowagi ustrojowej.

Fosfor P

Występuje w kwasie nukleinowym, ATP, fosfolipidach. Reguluje procesy przemiany materii i energii w organizmie. Jeden z budulców kości u zwierząt i człowieka. Składnik płynów ustrojowych. Obecny w tkance nerwowej.

Deficyt fosforu

(R) Zahamowanie przemian metabolicznych np. fotosynteza, oddychanie. Zahamowanie wzrostu i rozwoju rośliny. Martwica (nekroza) organów roślinnych. Żółknięcie brzegów liści. (Z) Krzywica. ograniczenie syntezy ATP.

Wapń Ca2+

Składnik szkieletów kręgowców i bezkręgowców (muszle, pancerzyki). Niezbędny w funkcjonowaniu kom. nerwowych. Wpływa na skurcze mięśni. Bierze udział w procesie krzepnięcia krwi. Zmniejsza przepuszczalność błon komórkowych. Zwiększa lepkość cytoplazmy.

Deficyt wapnia

(R) Nieprawidłowy wzrost i martwica organów roślinnych. Zakłócenia gospodarki wodnej. (Z) Krzywcia u dzieci. Osteoporoza u dorosłych. Próchnica zębów. Zaburzenia krzepnięcia krwi. Drgawki i silne skurcze mięśni szkieletowych.

Magnez Mg2+

Składnik kości. Aktywator licznych enzymów. Niezbędny do uzyskania energii z ATP. Składnik chlorofilu. Zapewnia współprace obu podjednostek rybosomów. Zwiększa lepkość cytoplazmy. Zmniejsza przepyszczalność błon komórkowych.

Deficyt magnezu

(R) Zahamowanie fotosyntezy. Chloroza- żółknięcie a następnie zamieranie liści spowodowane brakiem chlorofilu. Więdnięcie. (Z) Zaburzenia rytmu pracy serca. Zwiększenie pobudliwości kom. nerwowych i mięśni (skurcze, drżenie)

Potas K+

Bierze udział w przewodzeniu impulsów nerwowych. Zwiększa przepuszczalność błon komórkowych. Zmniejsza lepkość cytoplazmy. Składnik komórek merystematycznych u roślin. Wpływa na skurcze mięśni. U roślin aktywator wielu enzymów.

Deficyt potasu

(R) Żółknięcie liści. Więdnięcie rośliny. Zahamowanie wzrostu korzeni i pędów. (Z) Zaburzenia rytmu pracy serca. Osłabienie mięśni.

Sód Na+

Bierze udział w przewodzeniu impulsów nerwowych (polaryzacja i depolaryzacja błony). Zwiększa przepuszczalność błon komórkowych. Zmniejsza lepkość cytoplazmy. U zwierząt ważny składnik płynów ustrojowych.

Deficyt sodu

(R) — praktycznie nie występuje — (Z) Utrata pobudliwości komórek nerwowych.

Chlor Cl

Utrzymuje równowagę wodno-jonową organizmu. Jako HCl aktywuje enzymy w żoładku oraz powoduje wyjaławianie pokarmu.

Deficyt chloru

(R) Zakłócony przebieg fotosyntezy i oddychania komórkowego. (Z) Zaburzenia trawienia. Zakłócony przebieg procesu oddychania komórkowego.

Żelazo Fe2+

Składnik białek złożonych transportujących (hemoglobina) i magazynujących (mioglobina) tlen. Katalizator syntezy chlorofilu. Wchodzi w skład emzymów (np. ferodoksyna i ferydyna) uczestniczących w oddychaniu tlenowym i fotosynezie.

Deficyt żelaza

(R) Zakłócenia przebiegu procesu fotosyntezy i oddychania komórkowego. Żółknięcie liści. (Z) Osłabienie i anemia. Zaburzenia rytmu pracy serca. Zakłócenia procesu oddychania komórkowego.

Jod I-

Składnik hormonów tarczycy regulujących m.in. pracę serca, przemianę materii i pobudliwość układu nerwowego.

Deficyt jodu

(R) — nieznane — (Z) Powiększenie tarczycy (wole), obrzęki skóry, niedorozwój umysłowy (kretynizm).

Krzem Si

Jako SiO2 tworzy szkieleciki pierwotniaków, okrzemek i gąbęk. Składnik ścian komórkowych skrzypów i traw.

Deficyt jodu

(R) — nieznane — (Z) Wypadanie włosów. Krwotoki. Brak jędrności skóry. Odleżyny.

Cynk Zn

Niezbędny przy syntezie związków regulujących wzrost i rozwój roślin. Składnik insuliny.

Deficyt cynku

(R) Chloroza. Karlenie liści. (Z) Powolne gojenie się ran. Łamliwość włosów i paznokci. Choroby skóry. Zaburzenia rozwoju i czynności gonad, oczu, skóry i kości.

Kobalt Co

Wchodzi w skład witaminy B12 (niezbędnej do wytwarzania czerwonych krwinek). Niezbędny dla roślin żyjących w symbiozie z bakteriami brodawkowymi.

Deficyt kobaltu

(R) Zaburzenia w wiązaniu azotu przez rośliny motylkowe. (Z) Anemia (nedokrwistość). Zabyrzenia krzepnięcia krwi.

Miedź Cu

Bierze udział w wytwarzaniu hemoglobiny, krwinek czerwonych. Bierze udział w przesyłaniu impulsów nerwowych. Bierze udział w tworzeniu tkanki łącznej i syntezie prostaglandyn.

Deficyt miedzi

(R) Utrata turgoru. Nekroza. Opadanie liści. (Z) — występuje bardzo rzadko —

MAKROELEMENTY

Zawartość w suchej masie komórek >0,01%. (Pierwiastki biogenne + Ca, Mg, K, Na, Cl)

MIKROELEMENTY

Zaawartość w suchej masie komórki <0,01%

Pierwiastki biogenne

Wchodzą w skład związków oraganicznych budujących wszytskie organizmy. (C, O, H, N, S, P)