olimpiada

vis maior

siła wyższa

Dura lex, sed lex

twarde prawo, ale prawo

Lex superior derogat legi inferiori

normy prawne niższego rzędu muszą być zgodne z prawem wyższego rzędu

verba volant, scripta manent

słowa ulatują, pismo pozostaje

testis unus, testis nullus

jeden świadek to żaden świadek

expressis verbis

dobitnymi słowami

in dubio pro reo

w razie wątpliwości na korzyść oskarżonego

lex posterior derogat priori

ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą

obligatio est iuris vinculu

zobowiązanie tworzy więź prawną

votum separatum

zdanie odrębne

qui non appellat, approbare videtur sententiam

kto się nie odwołuje, ten akceptuje wyrok

Qui non negat, fatetur

kto nie zaprzecza, ten się przyznaje

vox populi, Vox dei

głos ludu, głos Boga

pro publico bono

dla dobra wspólnego/publicznego

audi alteram partem

wysłuchaj drugiej strony

nullum scelus rationem habet

żadna zbrodnia nie ma uzasadnienia

Nullum crimen sine lege

Nie ma przestępstwa bez ustawy

Analogia iuris

analogia z prawa

Ius est ars boni et aequi

prawo jest sztuką tego, co dobre i sprawiedliwe

lex specialis derogat legi generali

ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną

lex retro non agit

prawo nie działa wstecz

nemo est iudex in propria causa

nikt nie jest sędzią we własnej sprawie

Nulla poena sine culpa

nie ma kary bez winy

Ignorantia iuris nocet, ignorantia facti non nocet

nieznajomość prawa szkodzi, nieznajomość faktu nie szkodzi

reformatio in peius iudici appellato non licet

sędziemu apelacyjnemu nie wolno zmieniać wyroku na niekorzyść odwołującego się

prior tempore, potior iure

pierwszy w czasie, lepszy w prawie

Nasciturus pro iam nato habetur quotiens de commodis eius agitur.

dziecko poczęte uważa się za narodzone, ilekroć chodzi o jego korzyści

in dubiis benigniora

w sytuacjach dwuznacznych należy przyjąć pogląd bardziej korzystny dla stron

Impossibilium nulla obligatio est.

zobowiazanie do świadczenia niemożliwego jest nieważne

ei incumbit probatio, qui dicit non qui negat

ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto zaprzecza

Nulla poena sine lege

nie ma kary bez ustawy

repetito est mater studiorum

powtarzanie jest matką nauki

semel heres, semper heres

kto raz zostaje spadkobiercą, jest nim na zawsze

Res nullius cedit primo occupanti

rzecz niczyja przypada temu, kto pierwszy ją zawłaszczył

vim vi repellere licet

siłę wolno odeprzeć siłą

nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet

nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw, niż sam posiada

cessante ratione legis, cessat et lex ipsa

gdy ustaje przyczyna, dla której wydano ustawe, traci moc i sama ustawa

Audiatur et altera pars

Niech będzie wysłuchana i druga strona

Sententia ius facit inter partes

Wyrok tworzy prawo między stronami

Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem

znać prawa nie znaczy trzymać się słów ustaw, lecz ich treści i mocy działania

Sensum, non verba spectamus

patrzymy na sens a nie na słowa ustawy

Actor sequitur forum rei

powód idzie za sądem pozwanego

Accessio cedit principali

rzecz przyłączona dzieli los rzeczy głównej

Bis de eadem re agere non licet

Nie wolno procesować się dwa razy w tej samej sprawie

Ne bis in idem

zakaz orzekania dwa razy w tej samej sprawie

Proprietatis dominus plenam in re potestatem habet

wlaściciel ma pełną władzę nad rzeczą

Mater semper certa est, pater vero is est, quem nuptiae demonstrant

matka jest zawsze pewna, ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo

lex severior retro non agit

prawo surowsze nie działa wstecz

Vis maior, cui humana infirmitas resistere non potest

siła wyższa, której ludzka słabość nie jest w stanie się oprzeć

modus operandi

sposób działania

Tres faciunt collegium

trzech tworzy stowarzyszenie

Res iudicata pro veritate habetur

rzecz osądzona traktowana jest jako prawdziwa

Cogitationis poenam nemo patitur

niekogo nie karze się za myśli

consensus facit legem

zgoda tworzy prawo

praesumptio boni viri

domniemanie niewinnosci

lex iniustissima non est lex

prawo rażąco niesłusznie nie jest prawem

si vis pacem, para bellum

jeśli chcesz pokoju, szykuj się do wojny

volenti non fit iniuria

chcącemu nie dzieje się krzywda

Qui tacet consentire videtur

kto milczy, wyraża zgodę

pacta sunt servanda

umów należy dotrzymywać

superficies solo cedit

to, co znajduje się na powierzchni gruntu, staje się jego częścią składową

Ratio legis

sens, cel ustawy

Furtum sine affectum furandi non committitur

kradzieży nie popełnia się bez zamiaru jej dokonania

sejm (udział w procesie stanowienia prawa)

inicjatywa ustawodawcza, rozpatrywanie projektów ustaw, wnoszenie poprawek do projektów ustaw, uchwalanie ustaw, głosowanie nad zmianami zaproponowanymi przez Senat i wetem Prezydenta