ODKRYCIA GEOGRAFICZNE

odkrycie Ameryki

12 października 1492, Krzysztof Kolumb

odkrycie drogi morskiej do Indii

Vasco do Gama, 1497/99

wyprawa do Brazylii

1500, Pedro Cabrala

odkrycie Przylądka Dobrej Nadzieji

Bartolomeo Diaz, 1488

traktat w Tordesillas

1494, podzielenie wpływów między Portugalią a Hiszpanią

traktat z Sarragossy

1529, dopełnienie traktatu z Tordesillas

wpływ odkryć geograficznych na szlaki handlowe

ogranizenie gospodarcze roli Morza Śródziemnomorskiego; upadek handlu lewantyńskiego i uczestniczących w nim miast włoskich; rozwój handlu trójkątnego; szybka urbanizacja; rozwój miast prtowych: Kadyks, Lizbona, Sevilla

system nakładczy (manufaktura rozproszona)

bogaci mistrzowie kupowali surowiec, a następnie przekazywali go do obróbki. Proces produkcyjny został podzielony na etapy (taniej)

weksel (sposób operacji finansowych)

dokument, którym wystawca zobowiązuje się do wypłacenia określonej kwoty pieniężnej danej osobie w określonym miejscu i czasie

giełda

miejsce sprzedaży i wymiany towarów lub papierów wartościowych na masową skalę (Antwerpia, Amsterdam)

kapitalizm

system ekonomiczny, w którym właściciele kapitałów inwestują je w przedsięwzięcia mające na celu przynosienie zysku; oparty na własności prywatnej i wolności osobistej

gospodarka folwarczno pańszczyźniana

produkty rolne i leśne, chłopi pańszyźniani

dualizm gospodarczy

dwutorowy rozwój gospodarczy

przyczyny dualizmu gospodarczego Europy

rewolucja cen (1560-1570); odkrycia geografizne; wykształcenie się szlachty z średniowiecznego rycerstwa

Marsilio Ficino

teoretyk humanizmu; filozof z kręgu florenckich Medyceuszy

Baltazar Castiglione

autor "Dworzanina"; przedstawia wzorce osobowe doskonałego dworzanina oraz kięcia

Erazm z Rotterdamu

"Pochwała głupoty"; krytyka scholastycznej teologii i filozofii

Andrea Paladio

"Cztery księgi o architekturze"

Leonardo da Vinci

"Ostatnia Wieczerza"; "Dama z łasiczką"; "Mona Lisa"

Michał Anioł Buonarroti

urodzony pod Arezzo, wykształcony we Florencji; posągi Dawida i Mojżesza; freski w Kaplicy Sykstyńskiej; kopuła bazyliki św. Piotra w Rzymie

Rafael Santi

Madonna

architektura renesansu

elementy charakterystyczne dla architektury starożytnej - kopuły, portyki na kolumnach, łuki półogrągle, plany okrągłe

Filippo Brunelleschi

zaprojektował kaplicę rodu Pazzich

Leon Batista Alberti

zaprojektował przebudowę kościoła Santa Maria Novella

Jan van Eyck

nowatorskie zastosowanie perspektywy i światłocienia

Quentin Massys

potrety kupców i bankierów

Pieter Bruegel

malarstwo pejzażowe i rodzajowe

Albrecht Durer

teoretyk sztuki; "Autoportret" (1500)

Hans Holbein

autor portetów XVIwiecznych elit

Jean Bodin

autor "Sześciu ksiąg o Rzeczypospolitej" (władza suwerenna)

Tomas More

"Utopia"

Miguel de Cervantes

"Don Kichot" - parodia średniowiecznych eposów

rewolucja militarna

udoskonalenie i upowszechnienie broni palnej; "ręczne armaty"; bastiony; nowożytne fortyfikacje

Giordano Bruno

włoski dominikanin; sformułował koncepcję nieskończonej wielości światów podobnych do Układu Słonecznego; spalony prez inkwizycję w 1600 r.

Mikołaj Kopernik

w dziele "O obrotach sfer niebieskich" zaprezentował heliocentryczną budowę ukłafu słonecznego

Gerard Merkator

stworzył pierwszy atlas

gimnazja humanistyczne

podział na klasy zgodnie z wiekiem; nauka łaciny; od XVI w. pierwsze szkoły dla dziewcząt

szariat

arab. szłuszna droga; prawo wywodzące się z Koranu

ulemowie

uczeni imperium Osmanskiego; interpretatorzy Koranu; prowadzili madrasy

madras

szkoły koraniczne, tworzone przy meczetach

jancar

doborowe oddziały piechoty tureckiej

kultura moskiewskiego prawosławia

XV w. - zjednoczenie Rusi przez Rosję; koncepcja Moskwy jako trzeciego Rzymu; niski poziom nauczania

przyczyny reformacji

przepych papiestwa; zaangażowanie w politykę; rozwiązły tryb życia; nepotyzm; symonia; sprzedaż odpustów

nepotyzm

nadawanie godności kościelnych krewnym wysokich dostojników duchownych

symonia

sprzedawanie stanowisk kościelnych za pieniądze

trzy rzeczy które krytykował Marcin Luter

sprzedaż odpustów; narzucanie interpretacji Biblii;

wystąpienie Lutra

1517

luteranizm

dwa sakramenty: chrzest i komunia; do zbawienia jest potrzebna tylko wiara i łaska; podstawą wiary jest Pismo Święte; nabożeństwa w języku narodowym; pastorzy mogą zakładać rodziny

1525

powstanie chłopskie pod wodza Tomasza Münzera; napaści na kościoły i siedziby dostojników; potępienie przez samego Lutra

1555

pokój w Augsburgu; "czyj kraj, tego religia"; władca na danym terytorium ma prawo narzucić mieszkańcom swoje wyznanie

1525

przejście wielkiego mistrza na luteranizm (Prusy Książęce)

1527

luteranizm jako wyznanie państwowe Danij