Moja lekcja

Pochodzenie i formy ludzkiej duszy.

Platon: dusza nieśmiertelna, składa się z części rozumnej, impulsywnej i pożądliwej.

Alegoria jaskini.

Ludzie widzą cienie — pozory; filozof wychodzi z jaskini — poznaje prawdę i dobro

Realizm metafizyczny Arystotelesa.

Forma istnieje w rzeczach, nie osobno. Rzeczywistość to konkretne byty jednostkowe.

Klasyfikacja nauk.

Nauki teoretyczne (fizyka, metafizyka), praktyczne (etyka, polityka), wytwórcze (sztuka, technika).

Koncepcja substancji.

Substancja = to, co istnieje samo w sobie. U Arystotelesa: materia + forma.

Przyczyny bytu.

Materialna, formalna, sprawcza, celowa.

Nowożytny materializm, mechanicyzm Newtona, nowożytny naturalizm, metoda naukowa, idole Francisa Bacona, indukcja i dedukcja.

Materializm: świat z materii. Newton: świat jak mechanizm. Naturalizm: wyjaśnienia bez odwołań do Boga. Bacon: idole – błędy myślenia. Indukcja: od szczegółów do ogółu. Dedukcja: od ogółu do szczegółów.

Kontynuatorzy Platona, racjonalizm Kartezjański, idealizm Berkeleya, duch absolutny w filozofii Hegla, problem psychofizyczny w myśli nowożytnej.

Kartezjusz: „myślę, więc jestem”, rozum ponad doświadczenie. Berkeley: byt to bycie postrzeganym. Hegel: rozwój ducha absolutnego. Problem psychofizyczny: relacja między ciałem a umysłem.

Sceptycyzm, czyli o wątpieniu, sceptycyzm starożytny, krytyka sceptycyzmu starożytnego, nowożytni spadkobiercy sceptycyzmu.

Starożytny sceptycyzm: zawieszenie sądu. Krytyka: prowadzi do bezczynności. Nowożytni: Hume, Montaigne – wątpienie w pewność poznania.

Znaczenie koncepcji Sokratesa („wiem, że nic nie wiem”, „poznaj samego siebie”), intelektualizm etyczny, platońska koncepcja trzech części duszy, proces i obrona Sokratesa.

Cnota = wiedza; poznanie siebie jako warunek moralności. Platon o duszy: rozumna, gniewliwa, pożądliwa. Sokrates skazany za bezbożność, bronił rozumu i dialogu.

Etyka Arystotelesa - eudajmonizm, rodzaje dóbr według Arystotelesa, warunki szczęśliwego życia, koncepcja cnót, zasada „złotego środka", filozofia przyjaźni.

Eudajmonia = szczęście przez cnotę. Dobra: zewnętrzne, cielesne, duchowe. Cnoty = umiar. Przyjaźń najwyższą wartością społeczną.

Filozofia przyjemności, hedonizm, rodzaje przyjemności, etyka epikurejska - szczęście jako unikanie cierpień, źródła cierpienia.

Epikur: największe dobro to spokój ducha, unikanie lęku i bólu. Przyjemności naturalne, konieczne, nienaturalne.

Filozofia stoicka, cnoty według stoików, apatia jako stan duchowej równowagi.

Cnota = życie zgodne z rozumem. Apatia = wolność od namiętności i spokój.

Pojęcie i zakres aksjologii.

Aksjologia bada wartości: moralne, estetyczne, społeczne.

Pojęcie wartości, sposoby istnienia i poznawania wartości, rodzaje i hierarchie wartości, konflikty wartości.

Wartości istnieją obiektywnie lub subiektywnie. Poznawane przez rozum, uczucia, intuicję. Mogą się konfliktować (np. wolność–bezpieczeństwo).

Filozofia wobec religii - dogmaty, ateizm, sprzeciw wobec politeizmu - bóg Platona i Arystotelesa.

Dogmaty: niezmienne prawdy wiary. Ateizm: odrzucenie Boga. Platon/Arystoteles: jeden doskonały, niematerialny byt.

Panteizm - bóg według stoików, jednia Plotyna.

Stoicy: Bóg = natura. Plotyn: Jednia jako źródło wszelkiego istnienia.

Poszukiwania św. Augustyna - manicheizm, sceptycyzm akademicki, platonizm i chrześcijaństwo.

Augustyn przeszedł od manicheizmu do sceptycyzmu, a przez platonizm znalazł drogę do chrześcijaństwa. Podkreślał rolę łaski i wewnętrznej prawdy.

Filozofia św. Tomasza z Akwinu.

Połączył chrześcijaństwo z Arystotelesem. Opracował pięć dróg dowodzących istnienia Boga.

Nowożytne filozoficzne ujęcia Boga.

Kartezjusz — Bóg gwarantem prawdy. Spinoza — panteizm. Deizm — Bóg stworzył świat, ale nie ingeruje.