Moja lekcja

przedmioty materialne

res corporales

przedmioty niematerialne

res incorporales

rzeczy, których nie można dotknąć

quae tangi non possunt

użytkowanie - dawało uprawnionej osobie prawo używania i pobierania wszystkich pożytków cudzej rzeczy z zachowaniem jej substancji

ususfructus

rzeczy wyłączone z obrotu, niemogące być przedmiotem prywatnej własności

res extra commercium

rzeczy służące wszystkim i dlatego niemogące być przedmiotem czyichś praw indywidualnych

res omnium communes

rzeczy publiczne, należące do państwa rzymskiego, oddane zazwyczaj do użytku publicznego

res publicae

rzeczy boskiego prawa, wyłączone z obrotu jako związane z kultem i religią

res divini iuris

rzeczy poświęcone bogom (świątynie, przedmioty kultu)

res sacrae

mury i bramy Rzymu oraz gmin italskich

res sanctae

miejsca pochowania człowieka

res religiosae

rzeczy mogące być przedmiotem obrotu i prywatnej własności

res in commercio

rzeczy niczyje, które mogły stać się częścią majątku prywatnego

res nullius

rzeczy porzucone przez dotychczasowego właściciela (z zamiarem pozbycia się ich własności)

res derelictae

skarb, czyli wartościowy przedmiot ukryty od tak dawna, że w chwili znalezienia nie ma już właściciela i nie da się on odnaleźć

thesaurus

skarga, za pomocą której były właściciel rzeczy, która stała się częścią składową jakiejś innej rzeczy mógł się domagać jej odłączenia, aby w ten sposób odzyskać swe prawo własności i na tej podstawie zażądać zwrotu rzeczy

actio ad exhibendum

skarga, za pomocą której były właściciel rzeczy, która stała się częścią składową budynku mógł żądać zapłaty podwójnej wartości części składowych budowli

actio de tigno iuncto

grunty położone w Italii, służebności gruntowe wiejskie, niewolnicy oraz zwierzęta czworonożne pociągowe i juczne

res mancipi

rzeczy spoza grupy res mancipi

res nec mancipi

nieruchomości

res immobiles

grunt

solum

pole, grunt uprawny

ager

gospodarstwo rolne

fundus

grunty wiejskie z zabudowaniami

villa

grunty miejskie

praedia urbana

„to, co jest połączone z powierzchnią gruntu, należy do gruntu”

superficies solo cedit

ruchomości

res mobiles

określić rzeczy gatunkowo

in genere

określić rzeczy co do tożsamości

in specie

pożytki naturalne (organiczne płody jakiejś rzeczy bądź nawet jej odłączone części składowe)

fructus naturales

pożytki odłączone (owoce w ścisłym tego słowa znaczeniu, oddzielone od rzeczy macierzystej przez człowieka lub siły natury)

fructus separati

pożytki cywilne (przychody uzyskane z rzeczy na podstawie czynności prawnej)

fructus civiles

posiadanie

possessio

prawa na rzeczy cudzej

iura in re aliena

służebności

servitus

prawo zabudowy - prawo rzeczowe do korzystania z domu wzniesionego na cudzym gruncie

superficies

„posiadanie powinno być odróżniane od własności”

separata esse debet possessio a proprietate

obiektywny fakt, że pewna osoba ma jakąś rzecz w swoim fizycznym władaniu

corpus

subiektywna wola władania tą rzeczą dla siebie, w swoim imieniu i we własnym interesie

animus

proces o własność - posiadacz rzeczy stawał się zawsze pozwanym, a zatem znajdował się w korzystniejszej sytuacji, ponieważ ciężar dowodu spoczywał na powodzie

proces petytoryjny

grunty stanowiące własność państwową

agri publici

posiadanie na które składało się corpus i animus

possessio civilis

dzierżenie

possessio naturalis

władanie rzeczą w swoim imieniu

suo nomine

władanie rzeczą w cudzym imieniu

alieno nomine

posiadanie będące pod pretorską ochroną posesoryjną

possessio ad interdicta

posiadanie prowadzące do zasiedzenia

possessio ad usucapionem

posiadanie zgodne z przysługującym posiadaczowi prawem do rzeczy (słuszne)

possessio iusta

posiadanie kiedy to posiadacz nie miał prawa do rzeczy znajdującej się w jego faktycznym władaniu (niesłuszne)

possessio iniusta

posiadanie niesłuszne ale w dobrej wierze

possessio bonae fidei

posiadanie niesłuszne w złej wierze

possessio malae fidei

posiadanie wadliwe

possessio vitiosa

posiadanie niewadliwe

possessio non vitiosa

władztwo prekaryjne (gdy ktoś otrzymał cudzą rzecz od innej osoby na swoją prośbę w celu jej używania i z zastrzeżeniem zwrotu na każde żądanie)

precarium

interdykty odzyskanie posiadania w przypadku wadliwości posiadania

interdicta recuperandae possessionis

sposób przeniesienia posiadania rzeczy, polegający na wydaniu dokumentów, które umożliwiają rozporządzanie tą rzeczą lub wydaniu środków (np. kluczy do mieszkania), które dają faktyczną władzę nad tą rzeczą

traditio longa manu

podstawa nabycia posiadania, która decydowała o nabyciu animus

causa possessionis

„nikt nie może sam sobie zmienić podstawy posiadania”

nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest

sposób przeniesienia posiadania polegający na tym, że dotychczasowy posiadacz zachowuje rzecz w swoim władaniu jako posiadacz zależny albo jako dzierżyciel

constitutum possessorium

sposób przeniesienia posiadania mający zastosowanie wtedy, gdy nabywca posiadania danej rzeczy jest już jej dzierżycielem albo bezpośrednim posiadaczem zależnym

traditio brevi manu

zarzut oparty na prawie własności

exceptio dominii

interdykty mające na celu zabezpieczenie naruszonego posiadania

retinendae possessionis

interdykty mające na celu odzyskanie utraconego posiadania

recuperandae possessionis

interdykty o uzyskanie posiadania

adipiscendae possessionis

interdykt do ochrony posiadania na nieruchomości

uti possidetis

interdykt chroniący posiadacza rzeczy ruchomej

utrubi

interdykt, za pomocą którego mógł odzyskać posia- danie niewadliwy posiadacz nieruchomości, pozbawiony tego posiadania siłą

unde vi

interdykt do odzyskania posiadania od prekarzysty, który mimo odwołania nie zwracał rzeczy

de precario

interdykt przeciw temu, kto uzyskał posiadanie potajemnie

de clandestina possessione

jakby posiadacz prawa

quasi possessor iuris

własność państwowa, na terytoriach zdobytych przez Rzym

ager publicus

sytuacja, gdy jakaś rzecz z jakiegokolwiek tytułu znajdowała się w czyjejś władzy, należała do gospodarstwa domowego głowy rodziny

dominium

najpełniejsze władztwo nad rzeczą

plena in re potestas

szkodliwe wpływy z gruntu sąsiedniego

immissiones

prawo do posiadania własnej rzeczy, czyli prawo do tego, aby rzecz pozostawała w posiadaniu właściciela

ius possidendi

prawo do używania własnej rzeczy

ius utendi

nadużycie prawa

ius abutendi

„nie powinniśmy źle używać swojego prawa”

male enim nostro iure uti non debemus

prawo do pobierania z rzeczy pożytków

ius fruendi

prawo rozporządzania rzeczą

ius disponendi

prawo zbycia rzeczy przez przeniesienie własności na inną osobę

alienacja rzeczy

własność przysługująca na mocy prawa cywilnego obywatelowi rzymskiemu

własność kwirytarna

rodzaj własności, opartej na normach prawa pretorskiego

własność bonitarna

wspólność przypadkowa, gdy np. osoby wspólnie odziedziczyły spadek lub w wyniku połączenia rzeczy

communio incidens

wewnętrzne porozumienie między współwłaścicielami co do sposobu korzystania z rzeczy wspólnej

quoad usum

zasiedzenie

usucapio

„nikt nie może przenieść na drugiego więcej prawa, niż sam ma”

nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet

formalny sposób prawa cywilnego nabycia własności kwirytarnej na res mancipi

mancipatio

nabycie własności za pomocą fikcyjnego procesu o własność

in iure cessio

prosty, nieformalny sposób nabycia własności na podstawie ius gentium

traditio

przyczyna, dla której strony dokonywały tradycji

iusta causa traditionis

fikcyjne przeniesienie posiadania

traditio ficta

„rzecz niczyja przypada temu, kto pierwszy ją zawłaszczył”

res nullius cedit primo occupanti

akcesja, nabycie własności przez połączenie rzeczy

accessio

„rzecz przyłączona przypada rzeczy głównej”

accessio cedit principali

akcesja rzeczy ruchomych do nieruchomości w sytuacji zasadzenia lub zasiania roślin na gruncie

implantatio

akcesja rzeczy ruchomych do nieruchomości gdy dom był zbudowany na cudzym gruncie i trwale z nim połączony

inaedificatio

złączenie, zlanie, gdy połączone zostały dwie rzeczy jednorodzajowe i równorzędne co do znaczenia, przez co powstawała współwłasność

confusio

zmieszanie rzeczy - przy zmieszaniu przedmiotów, które nie traciły swej samodzielności jako rzeczy (np. pomieszane zostały jabłka różnych właścicieli)

commixtio

nowa rzecz jest własnością właściciela materiału, jeśli da się z powrotem przywrócić do pierwotnego stanu

media sententia

„później powstała zła wiara nie szkodzi (zasiedzeniu)”

mala fides superveniens non nocet

sposób nabycia przez zasiedzenie tzw. własności na gruntach prowincjonalnych

praescriptio longi temporis

skarga prawa cywilnego służącą do ochrony własności kwirytarnej

rei vindicatio

nakłady konieczne, które były niezbędne, aby rzecz zachowała się lub nie uległa pogorszeniu

impensae necessariae

nakłady użyteczne, które zwiększyły wartość rzeczy

impensae utiles

nakłady zbytkowne, ozdabiające rzecz główną

impensae voluptariae

„służebność nie może polegać na działaniu”

servitus in faciendo consistere nequit

używanie - prawo korzystania z cudzej rzeczy naruszenia jej substancji i bez pobierania pożytków

usus

prawo rzeczowe mieszkania w cudzym domu lub w jego części

habitatio

antychreza - umowa, że wierzyciel będzie pobierał pożytki na poczet odsetek

pactum antichreticum