Mikroekonomia+Makroekonomia-, Podstawy ekonomii"

funkcje rynku

Funkcja informacyjna –Funkcja równowagi – Funkcja akceptacji produktów-Funkcja alokacyjna-Funkcja selekcyjna

nadwyżka konsumenta

różnica między całkowitą gotowością konsumentów do zapłacenia za dane dobro a kwotą rzeczywiście wydaną na zakup.

nadwyżka producenta

różnica między minimalnym utargiem całkowitym, koniecznym do skłonienia producentów do dostarczenia jednostek dobra, a rzeczywistym utargiem całkowitym otrzymanym z tytułu sprzedaży tej ilości jednostek danego dobra.

elastyczność cenowa popytu

jest to stosunek względnej (procentowej) zmiany wielkości popytu do względnej (procentowej) zmiany czynnika, który tę zmianę wywołał, czyli zmiany ceny danego dobra bądź usługi. Można ją określić tylko w stosunku do czynników mierzalnych.

dochodowa elastyczność popytu

stosunek względnej zmiany rozmiarów popytu na dobro do względnej zmiany dochodu, mierzy jego reakcję na zmiany dochodu przy założeniu, że cena danego dobra pozostają stałe,

DEP < 1

Dobra niższego rzędu(wzrost dochodu o 1%powoduje spadek popytu np. o 2%.)

0 < DEP< 1

Dobra normalne (zwykłe)- W miarę wzrostu dochodu wielkość zapotrzebowania na dane dobro rośnie ale stosunkowo wolno.

DEP>1

Dobra wyższego rzędu (luksusowe) - mają elastyczność dochodową popytu większą od jedności. Wzrost dochodów o 1% zwiększa rozmiary zapotrzebowania o więcej niż 1%

DEP=0

. Przyrostowi dochodów towarzysza proporcjonalne przyrosty wydatków na dobra należące do tej grupy

Mieszana elastyczność popytu

mierzy reakcję popytu na jeden produkt, w sytuacji gdy zmienia się cena innego produktu. Jest to stosunek procentowej zmiany popytu dobra a do procentowej zmiany ceny dobra b.

MEP>0

gdy wzrost ceny dobra b powoduje wzrost popytu na dobro a - przypadek dóbr substytucyjnych

MEP<0

gdy wzrost ceny dobra b powoduje spadek popytu na dobro a - przypadek dóbr komplementarnych

MEP=0

gdy dobro a jest obojętne względem dobra b

Cenowa elastyczność podaży

miara reakcji wielkości podaży bezpośrednio na zmianę ceny. Określa się ją, jako stosunek procentowej zmiany wielkości podaży do procentowej zmiany ceny. Im mniej elastyczna jest podaż, tym większy jest wpływ wzrostu podaży na wzrost cen, a nie produkcji.

CEP=0

podaż nieelastyczna (rys. 1a) zmiana ceny nie wywołuje żadnych zmian w wielkości podaży.

CEP=1

podaż jednostkowa (rys. 1b) % zmiana wielkości podaży jest dokładnie równa % zmianie ceny.

0<CEP<1

podaż mało elastyczna (rys. 1c) % zmiana wielkości podaży jest mniejsza od % zmiany ceny.

CEP>1

podaż elastyczna (rys. 1d) % zmiana wielkości podaży jest większa od % zmiany ceny.

cena minimalna

cena urzędowa, poniżej której nie wolno sprzedawać danego towaru. Ustalenie jej następuje na wniosek producentów; jest ona wyższa od ceny równowagi.

cena maksymalna

cena urzędowa, powyżej której nie mogą być zawierane transakcje na dane dobro. Skutkiem wprowadzenia ceny maksymalnej może być niedobór rynkowy. Cena maksymalna jest na ogół niższa od ceny równowagi rynkowej.

użyteczność krańcowa

jest to korzyść, zadowolenie jakie uzyskuje konsument za sprawą zwiększenia konsumpcji danego dobra lub usługi o jednostkę.

krańcowa stopa substytucji

wskazuje relacje, według których konsumenci zastępują jedno dobro na rzecz innego przy nie zmienionym poziomie użyteczności całkowitej

krzywa obojętności

przedstawia wszystkie kombinacje dwóch dóbr dające konsumentowi taką samą całkowitą użyteczność

optimum konsumenta

punkt styczności krzywej obojętności z linią budżetową. Charakteryzuje się tym, że krańcowa stopa substytucji jest równa stosunkowi cen x i dobra y.

krótki okres produkcji

co najmniej jeden czynnik produkcji jest stały. Wzrost produkcji może nastąpić wyłącznie przez użycie większej ilości czynników zmiennych

długi okres produkcji

o czas wystarczająco długi do tego, aby zmieniać nakłady wszystkich czynników. Wystarczająco długi, aby przedsiębiorstwo zbudowało drugą fabrykę czy zainstalowało nowe maszyny.

krótki okres produkcji-koszty

Zmiana wielkości produkcji nie wpływa na koszty stałe. koszty krańcowe równają się wzrostowi kosztów całkowitych

długi okres produkcji-koszty

wszystkie czynniki produkcji traktowane są jako zmienne, wszystkie koszty traktowane są jako zmienne, nie występuje kategoria kosztów stałych.

izokwanta

est zbiorem możliwych kombinacji nakładu dwóch czynników produkcji, które pozwalają efektywnie wytworzyć daną wielkość produktu.

izokoszta

prosta obrazująca wszystkie kombinacje dwóch czynników produkcji, pracy i kapitału, których koszt całkowity jest taki sam.

optimum techniczne

Oznacza taką wielkość produkcji danego przedsiębiorstwa, przy której przeciętny koszt całkowity (ATC) wyprodukowania jednostki danego dobra jest najmniejszy.

koszt alternatywny

koszt utraconych możliwości/korzyści; stanowi on miarę wartości utraconych korzyści w związku z niewykorzystaniem w najlepszy sposób dostępnych zasobów jest to wartość najlepszej z możliwych korzyści, utraconej w wyniku dokonanego wyboru.

koszty księgowe

są to czynniki wykorzystane do produkcji (praca kapitał, ziemia). Wielkość tych kosztów wynika z pomnożenia ilości kupowanych czynników przez ich cenę wyrażoną w pieniądzu.

koszty ekonomiczne

to wartość wszystkich zasobów (czynników) użytych do produkcji. Wartości tę wyznacza koszt najlepszego, alternatywnego zastosowania zasobów (nakładów na te czynniki).

równowaga-doskonała konkurencja

zawsze dochodzi do równowagi. Wiąże się to z tym, że podmioty, które są mniej efektywne wychodzą z rynku. Natomiast te, które potrafią zdobywać klientów zwiększają swoje zyski. Daje to motywację do podejmowania dalszych operacj, aby zostać w nim.

doskonała konkurencja- cechy

nieograniczona liczba konkurentów na rynku, oferowany produkt jest jednorodn, nie ma większych problemów z wejściem na rynek, w tym rodzaju nie ma znaczenia prowadzona promocja, nieograniczona liczba nabywców na rynku,

optimum ekonomiczne

wielkość produkcji, która maksymalizuje zysk ekonomiczny przedsiębiorstwa lub minimalizuje jego stratę. Wyznacza się ją rozwiązując równanie MC = MR

równowaga- monopol

monopolista wybiera taką wielkość produkcji, przy której utarg krańcowy zrównuje się z kosztem krańcowym

monopson

forma rynku, na którym istnieje tylko jeden odbiorca (przedsiębiorstwo pośredniczące w handlu) oraz wielu dostawców pewnego towaru lub usługi. Monopsonami są zazwyczaj firmy państwowe, np. kupujące ropę naftową, gaz ziemny lub usługi zdrowotne.

oligopol

tworzony przez od dwóch, do kilkunastu podmiotów gospodarczych. Podmioty te samodzielnie decydują o tym ile produktów zostanie wprowadzonych na rynek, oraz jaka będzie ich cena.

efekty zewnętrzne

Efekty zewnętrzne to uboczne koszty albo korzyści wynikające z działania podmiotu gospodarczego, które są przenoszone na innych ludzi, niezależne od ich woli.

wzrost gospodarczy

powiększanie się zdolności danego społeczeństwa do produkcji dóbr i usług zaspokajających ludzkie potrzeby

czynniki wzrostu gospodarczego

praca (w ujęciu ilościowym – podaż pracy, jak i jakościowym – dyscyplina pracy, zasoby naturalne, kapitał – środki wykorzystywane w procesie produkcji kapitał rzeczowy (maszyny, fabryki, drogi) kapitał finansowy, kapitał ludzki, technologia,

FUNKCJA ALOKACYJNA państwa

ingerencja państwa dotycząca rozdziału i gospodarowania dobrami publicznymi: infrastruktura (drogi publiczne, szlaki kolejowe), podaż pieniądza, obrona narodowa.

FUNKCJA REGULACYJNA państwa

polega na tworzeniu i utrzymywaniu przez państwo warunków uczciwej konkurencji w gospodarce, co wiąże się z przeciwdziałaniem wobec monopoli i usuwaniem wad strukturalnych w gospodarce.

FUNKCJA STABILIZACYJNA państwa

polega na łagodzeniu skutków trudności pojawiających się okresowo w gospodarce. Efekty długo idące można osiągnąć rozwijając szkolnictwo, promując rozwój nauki i techniki, tworząc dogodne warunki dla działalności gospodarczej.

FUNKCJA REDYSTRYBUCYJNA państwa

polega na złagodzeniu nierówności społecznych wynikających z różnej wielkości dochodów przez ustalanie wysokości płacy minimalnej, rodzaju i wysokości podatków, regulacji cen czynszu i udostępnianiu dóbr bezpłatnych

bezrobocie

zjawisko społeczne polegające na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i pragnących ją podjąć nie znajduje zatrudnienia.

rodzaje bezrobocia

bezrobocie chroniczne, bezrobocie jawne - bezrobocie ukryte, bezrobocie strukturalne – bezrobocie technologiczne, bezrobocie cykliczne – bezrobocie sezonowe, bezrobocie frykcyjne – bezrobocie z wyboru

stopa bezrobocia

liczba bezrobotnych poniedzilona na liczbęludzi aktywnych zawodowo razy 100 procent

przyczyny bezrobocia

wysokie koszty pracy, niesprawne działanie instytucji rynku pracy, spowolnienie tempa wzrosty gospodarczego, zmiany w technologii, wysokie obciążenia fiskalne, bierna postawa bezrobotnych

funkcje pieniądza

pełni rolę:środka wymiany środka tezauryzacji jednostki rachunkowej

rola banków centralnych

zaopatruje komercyjne banki w pieniądz oraz reguluje ich rezerwy, organizuje system rozliczeń pieniężnych, obsługuje dług publiczny, udziela kredytu państwu

inflacja

proces wzrostu przeciętnego poziomu cen w gospodarce[2]. Skutkiem tego procesu jest spadek siły nabywczej pieniądza krajowego.

krzywa philipsa

krzywa ilustrująca statystyczną zależność pomiędzy stopą bezrobocia a inflacją płac

funkcje budżetu państwa

fiskalna –gromadzenie środków, dochodów budżetowych, redystrybucyjną – odpowiednie, sprawiedliwe podzielenie środków, stymulacyjna-oddziaływanie na sferę ekonomiczną i gospodarkę państwa między innymi poprzez użycie środków budżetowych

krzywa laffera

obrazuje związek między stopa podatkową a wielkością wpływów z podatków. Umiarkowany wzrost stóp opodatkowania zwiększa sumę wpływów podatkowych ale do pewnego poziomu

aktywna polityka fiskalna

polega na świadomej interwencji państwa w politykę fiskalną, każdorazowym podejmowaniu decyzji odnośnie wykorzystywania określonych instrumentów polityki fiskalnej, czyli zwiększaniu lub zmniejszaniu wydatków budżetowych na konkretne cele

pasywna polityka fiskalna

polega na wykorzystywaniu automatycznych stabilizatorów koniunktury, czyli takich instrumentów, które samoczynnie, bez ingerencji państwa, wpływają na zmiany poziomu dochodu narodowego i inne wielkości ekonomiczne (np. popyt, zatrudnienie).

Produkt Krajowy Brutto

opisuje zagregowaną wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych przez narodowe i zagraniczne czynniki produkcji na terenie danego kraju w określonej jednostce czasu.

Zysk ekonomiczny

kwota, jaka pozostaje po odjęciu od przychodów firmy wszystkich kosztów, łącznie z kosztem alternatywnym i kosztem ryzyka. jest różnicą miedzy utargiem, a wszystkimi kosztami ekonomicznymi, obejmującymi między innymi koszt alternatywny.

Efekt dochodowy

Obniżenie ceny zwiększa dochód konsumenta, a tym samym umożliwia mu zakup większej ilości każdego produktu. Podwyższenie ceny tymczasem powoduje spadek możliwej do zakupienia ilości produktów, spowodowany zmniejszeniem siły nabywczej dochodu.

Dobro Giffena

Oznacza dobro, którego ilość nabywana rośnie nawet w przypadku wzrostu jego ceny. Dobrami Giffena mogą być w pewnych okolicznościach chleb, ryż, ziemniaki.

dobra Veblena

dobro luksusowe, na które wielkość popytu wzrasta wraz ze wzrostem ceny – jest to wyjątek w prawie popytu. Takie zjawisko jest nazywane efektem (paradoksem) Veblena bądź efektem prestiżowym.

PKB nominalny

łączna wartość dóbr i usług wytworzonych w danym kraju, obliczona według bieżącej wartości pieniądza

Klin podatkowy

Dla kupującego cena jest wyższa w porównaniu do sytuacji przed wprowadzeniem podatku, a dla sprzedającego – niższa. Różnicą między ceną sprzedaży i zakupu jest wysokość podatku.

Teoria Fishera

mówi, że jeżeli następuje wzrost inflacji o 1 pkt. procentowy to nominalna stopa procentowa również rośnie o 1 pkt. procentowy.

Instrumenty polityki fiskalnej

• Podatki bezpośrednie: PIT, CIT • Podatki pośrednie: VAT, akcyza • Wydatki rządowe, dotacje, subwencje, zasiłki

Koszt jawny

jest ponoszony bezpośrednio przez jednostkę. Przykładem takiej formy kosztu jest np. płaca, materiały. Koszt jawny jest kosztem alternatywnym firmy, ponieważ pieniądze przeznaczone na płace czy materiały mogą sfinansować inny cel.

koszt ryzyka

możliwa do przewidzenia strata związana z niepowodzeniem pewnej części przedsięwzięć firmy

Realna stopa procentowa

można wyliczyć, dzieląc różnicę stopy procentowej i stopy inflacji przez sumę (100+stopa inflacji).