Mieszam gips szpatułką

gips sztukatorski

CaSO4x 1/2H2O

Ile wody dodanej do gipsu sztukatorskiego się nim wiąże, a ile odparowuje?

1/5 wiąże się krystalicznie, a 4/5 to woda szczelinowa, która odparowuje

Jak ilość dodanej wody do gipsu wpływa na ilość porów w nim i jego miękkość?

Im więcej wody, tym więcej porów i tym bardziej miękki

Gips klasy I

Gips wyciskowy i artykulacyjny. Historycznie używany do robienia wycisków

Gips klasy II

alabastrowy/modelowy. Mała twardość i odporność na ciśnienie, porowaty. Używany do wykonywania modeli diagnostycznych i orientacyjnych i prac pomocniczych(osadzania modeli w artykulatorze, puszkowania protez), za kruchy do modeli roboczych. 100g/50ml wody

Gips klasy III

Gips twardy. Dobre właściwości fizyczne, nieco większa liniowa ekspansja w trakcie wiązania. Używany do produkcji modeli o dużej dokładności w ortodoncj, brakach w uzębieniu, modele zębów przeciwstawnych, puszkowania w trakcie polimeryzacji 100g/30ml wody

Gips klasy IV

Gips supertwardy. Wysoka twardość i precyzja, minimalna ekspansja, optymalne czasy wiązania. Używany do modeli roboczych przy protezach stałych, w implantoprotetyce, protetyce kombinowanej, 100g/18-24ml wody

Gips klasy V

Gips supertwardy o wysokiej ekspansji. Wykorzystywany w produkcji protez całkowitych. Skurcz akrylu podczas wiązania może zostać zlikwidowany przez ekspansję modelu z tego typu gipsu

Warunki przechowywania gipsu

max 1 rok, temp. pokojowa, wilgotność do 50%

Katalizatory dodatnie wiązania gipsu

0,5-3% NaCl, 2% K2SO4, 3-4% Na2SO4, 3% Na2S2O3, 3% AlCl3, kwasy (siarkowy, azotowy, solny) i zasady (KOH, NaOH, NH4OH). DODANE W WYŻSZYCH STĘŻENIACH SPOWALNIAJĄ WIĄZANIE

Katalizatory ujemne wiązania gipsu

1-2% ałun glinowo-potasowy, boraks powyżej 1%, Ba(OH)2, kwas borowy, cytrynowy, mrówkowy, gliceryna, szkło wodne, cukier, amoniak i ocet

Kształtowanie modelów gipsowych szlifierką

Najpierw podstawa, która musi być równoległa do płaszczyzny zgryzu. Następnie pobrzeża - w szczęce siedmiokąt, a w żuchwie sześciokąt

Masy wyciskowe sztywne

gipsy wyciskowe, masy Stensa, woski wyciskowe, pasty tlenkowo-cynkowo-eugenolowe

Masy wyciskowe elastyczne

masy alginatowe, agary i elastomery

Masy wyciskowe wiążące pod wpływem reakcji chemicznej

gips wyciskowy, masy alginatowe, elastomery, pasty tlenkowo-cynkowo-eugenolowe

Masywiążące pod wpływem temperatury

woski wyciskowe, masy Stensa, masy hydrokoloidalne na bazie agaru, gutaperka

Cechy idealnej masy wyciskowej

Obojętność dla tkanek jamy ustnej, łatwe zarabianie, wprowadzanie i zdejmowanie z podłoża, odpowiedni czas wiązania, wytrzymałość mechaniczna, dokładne odwzorowanie szczegółów, trwale zachowanie kształtu, łatwość wykonania, przyjemny smak i zapach

Dla kogo przeznaczone są łyżki wyciskowe indywidualne?

Pacjenci z bezzębiem i w trudnych przypadkach przy brakach międzyzębowych, skrzydłowych lub mieszanych i do wykonania protez pooperacyjnych

Z czego zbudowane są łyżki indywidualne, które są zalecane przez niektórych producentów mas wyciskowych elastomerowych?

szelak, szybkopolimer lub tworzywo światłoutwardzalne

Co w szczególności musi obejmować wycisk?

wszystkie zęby, wyrostek zębodołowy, tkanki miękkie (pole protetyczne i jego okolice), okolicę zatrzonową w żuchwie i guzy szczęki w szczęce

Skład masy alginatowej

alginian sodu/potasu 12%, ziemia okrzemkowa do 74%, CaSO4 12%, fosforan wapnia 12%

Rozrabianie masy alginatowej

10 mg proszku na 20 ml wody destylowanej o temp 22-23 st. Rozrabianie rozcierając o ścianki 45-60 sek., nałożenie na łyżkę i włożone do jamy ustnej na 2 min.

Jak szybko powinny być odlane modele gipsowe z mas alginatowych?

W 15 minut

Zalety masy alginatowej

Dokładne odwzorowanie szczegółów anatomicznych, łatwe wprowadzanie i wyjmowanie z jamy ustnej, łatwe wykonanie i uwolnienie modelu, przyjemne w użyciu dla pacjenta

Wady masy alginatowej

mała wytrzymałość mechaniczna, zbyt duza elastyczność, duża zmiana objętości po związaniu - nieprawidłowo przechowywane tracą wodę i kurczą się, sprawiają problemy w sterylizacji

Do czego obecnie używa się mas agarowych

Powielenie modeli podczas wykonywania protez szkieletowych. Są jako jedyne masami odwracalnymi!

Skład masy agarowej

agar 12%, boraks 0,2% (poprawia wytrzymałość), siarczan potasu 1-2% (zapewnia wiązanie gipsu w wycisku), benzoesany 0,1% (konserwanty), woda 80-85%

Do czego używa się past tlenkowo-cynkowo-eugenolowych/past wyciskowych?

pobieranie wycisków czynnościowych przy braku uzębienia i rzadziej do podścielania protez

Skład pasty wyciskowej (masy tlenkowo-cynkowo-eugenolowej)

Część podstawowa: ZnO, tlenek kalafonii, MgCl2. Część katalizująca: eugenol, żywice gumowe, oliwa, olej lniany i mineralny oraz wypełniacz

Co przyspiesza reakcję wiązania masy tlenkowo-cynkowo-eugenolowej?

dodanie 1-2 kropli wody

Procedura wycisku z masy tlenkowo-cynkowo-eugenolowej

Izolacja warg i policzków wazeliną (pasta ma dużą adhezję), wyciskanie równych ilosci z dwóch tubek, ew. dodanie 1-2 kropli wody w celu przyspieszenia, nakładamy pastę na łyżkę indywidualną/protezę i dokładamy do podłoża

zalety masy tlenkowo-cynkowo-eugenolowej

Satysfakcjonujący czas wiązania, możliwość dołożenia następnych porcji materiału, duża dokładność odwzorowania

Wady masy tlenkowo-cynkowo-eugenolowej

lepkość, sztywność - możliwość uszkodzenia podczas wyjmowania

Do czego używane są woski wyciskowe?

Używa się ich głównie do kształtowania pobrzeży łyżek indywidualnych do wycisków czynnościowych pastą wyciskową. Wyciski tylko czynnościowe/podścielające

Cechy charakterystyczne wosków wyciskowych

mieszanina niskotopliwych żywic syntetycznych i wosków, plastyczne w jamie ustnej - pobieranie i kształtowanie dowolnie długie.

Elastomery - cechy charakterystyczne

Inaczej - masa polimerowa. masa wyciskowa elastyczna, wiążąca pod wpływem reakcji chemicznej (polimeryzacji). Na elastomery składają się silikony, polietery i polisulfidy

Do czego wykorzystuje się elastomery

Wyciski pod prace precyzyjne (korony, mosty, wkłady koronowo-korzeniowe, wkłądy koronowe i implanty). Specjalne odmiany stosuje się do wycisków czynnościowych przy bezzębiu, a także można ich używać zamiast wosku przy pobieraniu kęsków zwarciowych

Na jakie rodzaje dzielą się silikony i do jakiej grupy mas należą?

silikony addycyjne/ A silikony oraz kondensacyjne C silikony; Należą do elastomerów

Czym różni się polimeryzacja addycyjnych A silikonów od kondensacyjnych C silikonów

Podczas polimeryzacji masy addycyjnej, w przeciwieństwie do kondensacyjnej nie wydziela się uboczny produkt w postaci etanolu

Reakcja powstawania silikonu addycyjnego

siloksan zawierający wodór + siloksan zawierający gr. winylową + kwas chloropatynowy -> guma silikonowa

Cechy silikonu addycyjnego

nie powstaje etanol, bardzo małe odkształćenie trwałe, mniej lepki i łatwiejszy do zmieszania od mas polisulfidowych. Robi sie z nich wyciski dwuwarstwowe - masa o dużej prężności z rzadszą masą, lepiej odwzorowującą szczegóły

Reakcja powstawania silikonu kondensacyjnego

dimetylosiloksan + silan ortoetylowy + kaprylan cyny -> guma silikonowa + etanol

Ile można przechowywać wyciski dwuwarstwowe?

do 7 dni bez ryzyka zmiany wymiarów

Cechy silikonu kondensacyjnego

Podczas wiązania powstaje etanol - parując zwiększa skurcz materiału. Podczas wiązania jest wrażliwy na zmianę temperatury i wilgotności, powodując niedokładności. Czas wiązania 3-5 min. Im krócej tym mniejsze odkształcenie. Wycisk przechowywać do 24h

Jak długo przechowywać wycisk z silikonu kondensacyjnego i ile on wiąże

max 24h; 3-5 minut

cechy masy polieterowej

Najlepsze właściwości fizyczne z elastomerów - największa dokładność i najmniejszy skurcz polim. Mają jednak krótki czas pracy, dużą sztywność (problemy w uwalnianiu wycisku), wysoka cena. Wykorzystuje się je w wycisku jednowarstwowym w implantologii

schemat reakcji powstawania masy polieterowej

polieter + ester sulfonowy -> guma z wiązaniami krzyżowymi

Jakich substancji nie wolno stosować podczas wykonywania wycisku polieterowego

adrenalina, siarczan 8-hydroksyproliny, trójsiarczan żelaza, lateks w rękawiczkach

Schemat reakcji powstawania masy polisulfidowej

merkaptan + dwutlenek ołowiu -> polisiarczan + woda

Co składa się na pastę podstawową i katalizującą masy polisulfidowej

pasta podstawowa - polimer polisulfidowy z grupami merkaptanowymi, siarczan cynku; pasta katalizująca - PbO2, Siarka, olej rycynowy

Cechy masy polisulfidowej

Zalety: możliwość wielokrotnego odlewania i szybkiego wykonania modelu gipsowego. Wady: hydrofobowość(nietolerancja wilgoci), lepkość, wrażliwość na wzrost temperatury, nieprzyjemny smak i zapach; posiada największy skurcz wśród elastomerów

Czym są woski

monoestry wyższych kwasów tłuszczowych i wyższych jednowodorotlenowych alkoholi

składniki mineralne wosków

parafina, stearyna, ozokeryt

składniki zwierzęce wosków

wosk pszczeli, wosk olbrot, tłuszcze zwierzęce

składniki roślinne wosków

wosk japoński, wosk karnauba, kalafonia, żywica Dammar

Inne dodatki do wosków poza woskami mineralnymi, zwierzęcymi i roślinnymi

barwniki, terpentyna, talk

Wosk modelowy - Skład, właściwości

różowe płytki o grubości 1mm. Ma zdolność do wielokrotnego zmiękczania bez zmian właściwości fizyko-chemicznych. Składa się z cerezyny, wosku pszczelego, wosku karnauba i wosków syntetycznych

Zastosowanie wosku modelowego

Używany do wzorników zwarciowych i kształtowania płyt protez ruchomych i aparatów ortodontrycznych

Wosk odlewowy - Skład, właściwości

zielony/niebieski/granatowy/czarny wosk charakteryzujący się całkowitym spaleniem bez produktów ubocznych po umieszczeniu w materiale ogniotrwałym. Składają się z parafiny, wosku karnauba, cerezyny oraz wosku pszczelego

Wosk odlewowy - zastosowanie

Modelowanie metalowych konstrukcji protez stałych lub ruchomych (szkieletowych), a także nakładów oraz wkładów koronowych, koronowo-korzeniowych wykonywanych techniką traconego wosku

Wosk kleisty - Skład, właściwości

żółty/czerwony wosk wysokotopliwy, kruchy i kleisty. Wykazuje znaczną adhezję do pokrywanych powierzchni. Składa się z wosku pszczelego i żywic naturalnych (kalafonia). NIE WYKAZUJE PŁYNIĘCIA W TEMP. POKOJOWEJ

Wosk kleisty zastosowanie

Łączenie metalowych elementów protez wymagających lutowania i umożliwia stabilizowanie odłamów pękniętych/złamanych protez płytowych

Podstawowe właściwości wosków

przedział topnienia, rozszerzalność cieplna, płynięcie i naprężenie wewnętrzne

Rozszerzalność cieplna

Woski najbardziej zwiększają swoja obj. spośród wszystkich materiałów w stomatologii, co powoduje odkształcenia modelu, niedokładności i trudności w dopasowaniu wykonanej protezy. NIE PRZEBIEGA LINIOWO=NIE JEST WPROST PROPORCJONALNA DO WZROSTU TEMPERATURY

Przedział topnienia

Podstawowa właściwość wosku. Cecha w której pod wpływem odpowiedniej temperatury (woski wysokotopliwe 60-80, a niskotoppliwe 37 stopni) dochodzi do zmiany stabilnej ortorombowej sieci krystalicznej w heksagonalną, powodując uplastycznienie i stopienie

Płynięcie

Właściwość wosku związana z trwałą deformacją plastyczną pod wpływem siły zewnętrznej, szczególnie przy granicy temperatury przemiany wewnętrznej. Szczególnie istotna przy kompresyjnym modelowaniu i jego uwalnianiu z ubytku tkanek zęba bez odkształcenia

Naprężenie wewnętrzne/szczątkowe

właściwość wosku polegająca na słabym przewodnictwie cieplnym i trudnym osiągnięciu jednakowej temperatury w całej objętości. Zmiana temperatury powoduje przemieszczenia molekuł w sieci krystalicznej, a po jej powrocie nieoczekiwana zmianę kształtu

Co powoduje wielokrotne ogrzewanie i chłodzenie wosku

Nakładanie się zniekształceń i niezamierzoną zmianę wymiarów modelu przez wyjątkowo wysoką rozszerzalność cieplną wosku i to że ekspansja termiczna przebiega nieliniowo-nie jest wprost proporcjonalna do wzrostu temperatury

Jak uniknąć naprężenia wewnętrznego/szczątkowego podczas modelowania wosku

Nakładanie wosku małymi porcjami (metoda kroplowa), używanie podgrzanego noża, zamknięcie modelu w masie formierskiej w ciągu 30 minut od zakończenia modelowania

Co wykonuje się z akrylu?

Płyty i siodła protez ruchomych, zęby do protez, indywidualne łyżki wyciskowe, szyny zgryzowe i ochronne, płyty aparatów, licowanie koron i mostów, podścielenia protez, tworzywa szybkopolimeryzujące do naprawy protez, wykonywania protez i mostów czasowych

Czym jest akryl chemicznie

ester metylowy kwasu metakrylanowego

Co rozkłada inicjator polimeryzacji akrylu, nadtlenek benzoilu, do wolnych rodników?

ogrzewanie, katalizator organiczny, zwykle amina III-rzędowa, światło widzialne, UV, lub inne promieniowanie elektromagnetyczne

Odmiany tworzyw akrylowych

akryl usieciowany, kopolimery, akryle plastyfikowane

Akryl usieciowany

Łatwiejszy do kształtowania i polerowania, bardziej odporne na rozpuszcz. organiczne i powstanie siatki pęknięć na powierzchni. Powstaje przez dodanie nieco innego monomeru (np. glikolu dwumetakrylanowego) z podwójnymi wiązaniami na obu końcach molekuły

Kopolimery

Akryl ze zmienionymi właściwościami wskutek dodania innych rodzajów monomerów metakrylanowych; metakrylan butylu - większa odporność na pękanie pod wpływem obciążeń; metakrylan oktylu - miękki i plastyczny w temp. jamy ustnej

kopolimer octanowo-etylenowy winylu - zastosowanie

szyny ochronne dla sportowców i łyżki do fluoryzacji

Polimery modyfikowane - akryl

Dodanie związków niewchodzących w interakcję w proces polimeryzacji np. estry tłuszczowe. Ftalan dwubutylu jest używany do zmiękczenia akrylu w podścieleniu protezy i jego wymycia przez ślinę i utwardzenia

Co wchodzi w skład proszku do tworzenia akrylu?

polimetakrylan metylu (polimer), organiczny nadtlenek-inicjator(zazwyczaj nadtlenek benzoilu), dwutlenek tytanu (zapewnia przezierność), barwniki nieorganiczne, włókna syntetyczne imitujące naczynia krwionośne

Co wchodzi w skład płynu do tworzenia akrylu?

metakrylan metylu (monomer), hydrochinon-stabilizator, Dodatkowo w zależności od typu akrylu odpowiednie dodatkowe monomery, plastyfikator lub katalizator- np. amina III-rzędowa

Cechy fizyczne akrylu

Niezbyt duża wytrzymałość mechaniczna i elastyczność, duża odporność na ścieranie, małe przewodnictwo cieplne, pozbawiony zapachu i smaku, stabilny kolor, obojętny dla tkanek, porowaty, niewielka absorpcja wody, ZNACZNY SKURCZ POLIMERYZACYJNY

Adhezja akrylu do metalu i porcelany, a do zębów

Do metalu i porcelany słaba (tylko retencja mechaniczna), a akryl usieciowany ma dobrą adhezję do zębów

Akryle termoutwardzalne

Mają mało monomeru resztkowego (0,2-0,5%), drażniącego tkanki miękkie i rozmiękczającego akryl, a takze moze byc przyczyna reakcji alergicznej. Wytrzymalsze mechanicznie od samopolimerów

Samopolimery (akryl polimeryzowany w temperaturze pokojowej

Mają dużo monomeru resztkowego (2-5%), drażniącego tkanki miękkie i rozmiękczającego akryl, a takze moze byc przyczyna reakcji alergicznej, jest mniej wytrzymały od termoutwardzalnego, mniej stabilny kolor.

wpływ monomeru resztkowego na organizm

drażni tkanki miękkie i rozmiękcza akryl, a takze moze byc przyczyna reakcji alergicznej

Stosunek proszku do płynu akrylowego

polimer do monomeru 2,5:1

Fazy wstępnej polimeryzacji akrylu

1) faza mokrego piasku, 2) faza pęcznienia - płyn zaczyna wnikać do wnętrza ziaren polimeru, 3) faza rozklejania - pękanie wiązań podwójnych i łączenie łańcuchów, 3) faza nitek, 4) faza ciasta - po ok. 12-15 minutach, gotowe do wykorzystania

Puszkowanie otwarte

Ciasto akrylowe jest nakładane do rozłożonej formy gipsowej i następnie sprasowane i polimeryzowane. Puszka ma specjalne ruchome denko Możemy wyróżnić puszkowanie wprost - z wałem gipsowym, odwrotne (to co my znaczy pan adam robi) i naprzemienne

puszkowanie zamknięte

Akryl wtłaczany jest w postaci płynnej/półpłynnej do złożonej formy gipsowej pod ciśnieniem

Procedura puszkowania otwartego metodą odwrotną by mr. Adam

Model woskowy do płynnego gipsu w dolnej części puszki, on wysycha izolujemy wodą z mydłem dajemy drugą cz. puszki wlewamy gips. wysycha łaźnia wodna 100 st. 3-4 min, wyjęcie wosku, izolator z kwasem algowym, włożenie ciasta akrylowego, sprasowanie 20min.

Tradycyjna polimeryzacja protez

Puszka ląduje w ramce i jest poddana kąpieli wodnej, w której temp. stopniowo podnosi się do 100 st. Mamy polimeryzacje długo-, średnio- i krótkoczasową. Ta pierwsza sprzyja polimeryzacji monomeru resztkowego i zapobiega napięciom wewnętrznym

Z jakich akrylów zrobić protezę ruchomą

Całość polimery usieciowane, ale część przydziąsłowa z nieusieciowanego, który lepiej łączy się z płytą protezy na drodze chemicznej

Czego używa się do podścielania protez?

polimery akrylowe z rozpuszczalnikiem, kopolimery z plastyfikatorem (bierny ester np. ftalan dwubutylu) oraz silikony

Kiedy wykorzystuje się podścielenie czasowe?

W celu umożliwienia biologicznej odbudowy tkanek miękkich podłoża, w leczeniu stomatopatii protetycznych, podścielenia pooperacyjne i opturatorów, a także jako wycisk czynnościowy na płycie protezy

Kiedy wykonuje się podścielenie trwałe

atrofia tkanek podłoża protetycznego, protezy pooperacyjne, obturatory, protezy twarzy

Podział materiałów podścielających

akryle polimeryzowane na gorąco, plastyfikator jest składnikiem płynu, akryle żelowane na zimno, silikony wulkanizowane w wysokiej temp., składające się z materiału siloksanowego i wypełniacza krzemionkowego, silikony wulkanizowane w temp. pokojowej

Nietradycyjne metody polimeryzacji akrylu

Palajet/Palamat - urządzenie polimeryzujące w temp 55 st. Ciś. 2 bar przez 30 minut; SR Ivocap wtryskuje do zmodyfikowanej puszki akryl w ciś. 6 bar i polimeryzuje 35 min w temp. 100 st.; Utwardzanie mikrofalą w niemetalowych puszkach formierskich