kolos konsta 2

1. charakterystyka obowiązków konstytucyjnych

1. nie ma ich we wszystkich konstach 2. lex imperfecta- pozbawione sankcji 3. źródłem obwiazkow jest wola państwo, ono je narzuca 4. są wyjątkiem od bezpośredniego stosowania konsty - aby były wymagalne muszą być dookreślone w ustawie

1.5 3 przykłady obowiązków konstytucyjnych

1. przestrzeganie prawa rp 2. zasada powszechności opodatkowania 3. dbanie o stan środowiska

2. charakterystyka konstytucyjnego prawa do wynagrodzenia szkody

każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej. wyjątek od bezpośredniego stosowania konsty

3. elementy konstytucyjnego prawa do sądu

1. prawo dostępu do sądu - państwo musi zapewnić budynki, procedurę itd. 2. prawo do należytej procedury sądowej- equality of arms- obie strony postępowania mają równe szanse 3. prawo do wyroku - sprawa musi się toczyć tak aby zapadł wyrok bez zwłoki

4. pojęcie sprawy jako elementu prawa do sądu

spór o charakterze prawnym, którego przedmiotem są rozstrzygnięcia o prawach i obowiązkach. przynajmniej jedna ze stron musi być podmiot, któremu przysługuje prawo do sądu (nie spór między organami władzy publicznej)

5. prawo do sądu a zakaz zamykania drogi sądowej

prawo do sądu nie jest prawem absolutnym dlatego może być ograniczane. dlatego art. 77 ust. 2 ogranicza możliwość ograniczania prawa do. sądu- prawa do sądy nie można ograniczyć jeśli sprawa dotyczy jakiegoś prawa lub wolności konstytucyjnej

6. konstytucyjny model zaskarżania orzeczeń i decyzji

ART. 78 -możliwość odwołania się do sądu 1 instancji od orzeczeń i decyzji adm. (rozszerzenie prawa do sadu). W art nie jest napisane do kogo można się odwołać- brak gwarancji dewolutywnosci ART. 176 UST. 1 - uzupełnia art. 78, daje dewolutynosc

7. materialne przesłanki wnoszenia skarg konstytucyjnych

1. musi dojść do naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw skarżącego 2. subsydiarność- trzeba najpierw wykorzystać wszystkie zwyczajne środki zaskarżenia i mieć prawomocny wyrok lub decyzję

8. formalne przesłanki wnoszenia skarg konstytucyjnych

1. trzeba posiadać zdolność skargową (ma ja każdy oprócz cudzoziemca w zakresie spraw dotyczących prawa azylu) 2. termin- 3 miesiące od dnia doręczenia ostatecznego wyroku lub decyzji 3. Przymus adwokacko- radcowski - skargi nie można wnieść samemu

9. wniosek do RPO - podmioty uprawnione, wymogi formalne

podmioty uprawnione- do RPO może wystąpić każdy w każdej sprawie jesli nastapi naruszenie wolności i praw- actio popularis. wymogi- jest odformalizowany aby łatwo zwrócić się po pomoc, 2 wymogi formalne: trzeba opisać sprawę i wskazać osobę skarżącą

10. wniosek do RPO - postępowanie z wnioskiem

RPOmoże podjąć sprawę lub nie, przekazać według właściwości. jeśli podejmie może domagać się wyjaśnień od organów, dokumentów itp żądać podjęcia jakichś czynności (niewiążące, ale każdy organ musi współpracować i odpowiedzieć na wystąpienie RPO w 30 dni)

11. prawo wyborcze w znaczeniu przedmiotowym i podmiotowym

przedmiotowym- ogół norm prawnych dotyczących wyborów/ podmiotowym- ogol uprawnień służących obywatelom w zakresie wyborów (czynne i bierne prawo wyborcze)

11.5 pojęcie systemu wyborczego

rozumienie na 2 sposoby: 1. ogol norm prawnych i pozaprawnych reguł dotyczących wyborów (prawo wyb. w znaczeniu przedmiotowym +nieregulowane prawem reguły dotyczące procesu wyborczego) 2. sensu largo - prawo wyborcze w znaczeniu przedmiotowym

12. cisza legislacyjna w procesie wyborczym

sformułowana przez TK. uchwalanie istotnych zmian(takich które mogą wpłynąć na wynik wyborów) jest dopuszcz. nie później niż 6 msc przed początkiem biegu tzw kalen wyb(dzień zarządzenia wyborów) chyba że wystąpią nadzwyczajne okolicznosci o char obiekt

13. przesłanki czynnego prawa wyborczego

1. wiek 18 lat 2. obywatelstwo polskie 3. pełna zdolność do czynności prawnych 4. pełnią władz publicznych (nie można być pozbawionym praw publicznych lub wyborczych) + w samo. domicyl- ... nie dotyczą wyborów do europarlamentu

14. przesłanki biernego prawa wyborczego

1. trzeba mieć czynne prawo wyborcze(wyjątek w wyborach na wójta. nie trzeba domicylu) 2. wiek POSEŁ DO SEJMU 21, SENATU 30, PREZ. 35, EUROPOSEŁ 21, DO RADY... 18 WÓJT/... 25 3. niekaralność (ososba skazana prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia

15. gwarancje poszanowania zasady powszechności wyborów

1. wybory w dzień wolny od pracy 2. sporządzanie rejestrów i spisów wyborców 3. tworzenie obwodów głosowania(stałe i specjalne) 4. głosowanie korespondencyjne i przez pełnomocnika 5. protest wyborczy

16. pojęcia rejestru wyborców i spisu wyborców

rejestr- zawiera dane obywateli, którym przysługują prawa wyborcze, od 2023 istnieje Centralny Rejestr Wyborców, wpisuje się do niego z urzędu lub na wniosekm Spis- prowadzony przez gminę, sporządzany na podst rejestru na potrzeby każdych wyborów i refe

17. obwody głosowania (typy, tworzenie)

teren na którym znajduje się jeden lokal wyborczy. są stałe na terenach zamieszkiwanych przez 200- 4000 ludzi) i specjalne (tworzone np. w więzieniach, szpitalach, domach studenckich, na polskich statkach morskich). W poslce jest ich ponad 30 tys.

18. zasada bezpośredniości wyborów

2 elementy: JEDNOSTOPNIOWOŚĆ- głosuję się na kandydata bezpośrednio a nie na elektora który go wybierze/ WYBÓR ZINDYWIDUALIZOWANY- głosuje się na konkretnego kandydata a nie na partię. problem głosow. osobistego - TK uznał ze nie jest to element bezp wyb

19. przesłanki głosowania przez pełnomocnika i głosowania korespondencyjnego

pełnomocnika- wiek powyżej 60 lat, osoba o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności, osoby w kwarantannie lub izolacji. korespondenchjnie- 60 lat, osoby o umiarkowanym lub znaczym stopniu niepełnosprawności

20. zasada równości wyborów

równość w znacz. form- każdy ma taką samą liczbę glos/ materialnym- moc każdego gło jest taka sama. JNP- jed norm przed. Ilu mieszkańców przypada na jednego posła, im więcej tym... pozwala przyporzadk mandaty do okręgu i zapewnia jednakową siłę głosu.

21. istota oraz gwarancje poszanowania zasady tajności głosowania

zakaz zapoznania się z decyzją wyborczą wbrew woli wyborcy. Gwara: 1miejsca gwarantujące tajność 2nie ma obowiązku podpisania się na karcie do głos 3jest jedna urna i karty składa się strona zadruk do środka 4 karane jest naruszenie tajności głos przez kk

22. zasada wolnych wyborów

nie została wpisana do konsty- spor w doktrynie 1) nie trzeba wpisywać bo wynika z całokształtu konsty, przepisów prawa wyborczego i zasad DPP 2) należałoby wpisać bo ma ona swoją treśc i później trudno ją egzekwować

23. charakterystyka formuł wyborczych większości względnej i bezwzględnej

formuła wyborcza to algorytm postępowania mający na celu przeliczenie głosów na wyniki i ustalenie wyników wyborów. większość względna- wygrywa ten kto ma najwięcej głosów (wybory do senatu i do rad gmin do 20 tys mieszkańców)

24. charakterystyka formuł wyborczych d'Honta, Saint Lagüe i Hare- Niemayera

formuły wyborcze to algorytm postępowania mający na celu przeliczenie głosów na wyniki i ustalenie wyników wyborów

25. zarządzanie wyborów do sejmu i senatu

na podst. art98 konst. zarządza je prezydent, nie później niż na 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji. wybory odbywają się w ciągu 30 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji

26. zarządzanie wyborów prezydenta RP

art. 128 konsty, zarządza marszałek sejmu, zarządza między 7 a 6 msc przed upływem kadencji (nie ma tego w konście) wybory między 100 a 75 dniem przed upływem kadencji prezydenta

27. zarządzenie wyborów do parlamentu europejskiego oraz samorządowych

K. W parl- zarządza prezydent, nie później niż na 90 dni przed planowanym terminem wyborów. wybory w okresie wyborczym (UE wyznaczą 4 dni w których mogą odbyć się wyboru) samorządowe- zarządza PRM między 4 a 3 msc przed końcem kadencji rad samorządowych

28. skład PKW

SKŁAD: 2 sędziów (jeden wskazywany przez prezesa TK, drugi przez prezesa NSA. Powoływani przez prezydenta na 9letnią kadencję. + 7 członków wybieranych przez Sejm na taką kadencję jaka ma sejm

28.5 podstawowe zadania PKW

1. ustalanie i ogłaszanie wyników glosowan i wyników wyborów 2. nadzór nad rejestrem i spisami wyborców 3. powoływanie okręgowych i rejonowych komisji wyborczych 4. powoływanie i odwoływanie komisarzy wyborczych

29. charakterystyka instytucji komisarza wyborczego - powoływanie i odwoływanie

powoływanie- 100 komisarzy powoływanych przez PKW, wskazywani przez ministra spraw wewnętrznych, nie muszą to być sędziowie. odwoływanie- przez PKW, po 5 letniej kadencji

29.5 kompetencje komisarza wyborczego

1. sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego 2. dokonywanie podziału na okręgi wyborcze 3. powoływanie obwodowych komisji wyborczych 4. rozpatrywanie skarg na działalność terytorialnych komisji wyborczych

30. skład obwodowych komisji wyborczych

powolywani przez komisarza wyborczego spośród kandydatów zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych; od 7 do 13 członków. wyjątkowo 5 za zgodą komisarza

30.5 funkcje obwodowych komisji wyborczych

1. przeprowadzenie głosowania w obwodzie 2. czuwanie nad przestrzeganiem prawa wyborczego w miejscu i czasie głosowania 3. ustalenie wyników głosowania w obwodzie 4. przesłanie wyników głosowania do właściwej komisji wyborczej

31. zasady zgłaszania kandydatów lub list kandydatów w wyborach

1. założenie komitetu wyborczego - zrzeszenie przewidziane przepisami prawa wyborczego posiadające wyłączna kompetencje zgłaszania kandydatów (KW, KKW, KWW, KWO) 2. dostarczenie: 1) pisemnej zgody kandydata 2) Oświadczenie o posiadaniu wybieralności

32. kampania wyborcza- czas trwania, agitacja wyborcza

czas trwania- okres rozpoczynający się zarządzeniem wyborów, a konczacy momentem ciszy wyborczej. podczas niego prowadzona jest agitacja wyborcza - publiczne nakłanianie do głosowania w określony sposób, wszeczgolnosci na określonego kandydata

32.5 kampania wyborcza- ograniczenia możliwości prowadzenia agitacji

przewiduje to K.W. 1. w szkołach ale tylko uczniów 2. w urzędach administracji rządowej, samorządowej 3. w sądach 4. w jednostkach wojskowych 5. w miejscach pracy w sposób utrudniający ich normalne funkcjonowanie

33. charakterystyka sądowego trybu wyborczego

szczególn postęp sądowe, które może toczyć się tylko w trakcie kampanii wybo, jeśli w kampanii pojawia się nieprawdziwe informacje. os poszkodowana może skorzystać z tego trybu i wniesc pozew do sądu okręgowego - wyrok do 24h, kara pieniężna do 100 tys

34. przebieg głosowania w wyborach

1. od 7 do 21 2. w szczególnych przypadkach można przerwać głosowanie, wtedy możliwość przedłużenia lub przełożenia na następny dzień 3. przewodniczący okw czuwa nad zaewnieniem tajności głosowania i porządku w czasie głosowanie, możne wezwać policję

35. protesty wyborcze- osoby uprawnione do wnoszenia i termin

KTO MOŻE- 1. wyborca który jest w spisie wyborców w obwodzie którego protest dotyczy 2. przewodniczący komisji wyborczej 3. pełnomocnik wyborczy TERMIN - 7 dni od dnia ogłoszenia wyników wyborów w wyborach parlamentarnych, 14 dni w pozostałych

35.5 protesty wyborcze - zakres dopuszczlanych zarzutów

1. popełnienie przestępstwa przeciwko wyborom określonego w rodziale XXXI k.k. 2. Naruszenie przepisów k.w. dotyczących głosowania, mających wpływ na wynik wyborów

36. protesty wyborcze- organ rozpatrujący i skutki uwzględnienia protestu wyborczego

ORGAN- SN, sąd okregowy w przypadku wyborów samorządowych/ SKUTKI- sad może unieważnić wybory i wskazać które czynności należy powtórzyć np. przeliczyć głosy jeszcze raz

37. kadencja sejmu i senatu- rozpoczęcie, zakończenie, przedłużenie

art 98 konsty ROZPOCZĘCIE- pierwszego dnia pierwszego posiedzenia sejmu ZAKOŃCZENIE-z upływem dnia poprzedzającego pierwszy dzień pierwszego posiedzenia sejmu

37.5 kadencja sejmu i senatu - skracanie

3 przypadki 1. sejm uchwałą 2/3 głosów ustawowej liczby posłów 2. prezydent po zasięgnięciu opinii marszalkow FAKULTATYWNIE- kiedy sejm nie uchwali ustawy budżetowej w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia sejmowi projektu

38. jawność jako jedna z zasad funkcjonowania parlamentu

art. 113 konst posiedzenia sejmu i senatu są jawne (posiedzenia komisji sejmowych mogą być jawne ale nie muszą) GWARANCJE JAWNOŚCI 1. transmisje w necie 2. dostep do stenogramów 3. prawo wstępu na posiedzenia z możliwością rejestracji dźwięku i obrazu

39. zasada permamencji

sejm może zwołać się na posiedzenie w dowolnym momencie swojej kadencji. posiedzenia zwołuje marsz sejmu. przeciwieństwo- seryjność- parlament obraduje tylko w okresach sesyjnych. w praktyce istnieją wakacje sejmowe- marsz nie zwołuje posiedzen ale może