historia spr 💀💀

periodyzacja dziejów

okres minojski, okres mykeński, wieki ciemne, okres archaiczny, okres klasyczny, okres hellenistyczny

okres minojski

dominacja Krety (kult byka)

okres mykeński

dominacja ośrodka w Mykenach (wyprawa przeciw Troi)

wieki ciemne

migracje ludności, brak ośrodków państwowych

okres archaiczny

powstają polis, wielka kolonizacja

okres klasyczny

rozkwit Grecji, podboje Aleksandra

okres hellenistyczny

rozpad Imperium Aleksandra, podporządkowanie Rzymowi

kreteńczycy posługiwali się pismem

linearnym A

zabytki minojskie

pałac w Knossos związany z Minotaurem, Dysk z Fajstos

Najwybitniejszy władca Krety

Minos- król i prawodawca, sędzie zmarłych w Hadesie, labirynt dla Minotaura

Mykeńczycy posługiwali się pismem

linearnym B, które ukradli od Kreteńczykow, których podbili

Najwybitniejszy władca Myken

Agamemnon

zabytki mykeńskie

pałac w Mykenach

polis

miasto-państwo, m.in. Ateny i Sparta

formy rządów w polis

Monarchia, Tyrania, Arystokracja, Oligarchia, Demokracja, Politeja

Tyrania

rządy objęte w wyniku zamachu

Arystokracja

rządy z racji urodzenia, majątku

Oligarchia

niewielka grupa-wszyscy równi

Demokracja

rządy ogółu

Politeja

równowaga rich i poor-władze mają średniaki

Armia Grecka

Hoplici, walczą w falandze

Wieksze miasta inaczej

metropolie

Założyli Spartę i podbili Peloponez

Dorowie

Likurg (co zrobił)

ustrój polis-oligarchia wojskowa, zbiór praw- Wielka Rhetra

spartańskie wychowanie opisane w Wielkiej Rhetrze

agoge

społeczeństwo Sparty

Spartaci (homoioi=jednakowi), Periojkowie (wolni ale bez praw politycznych), Heloci (niewolnicy)

Organy władzy w Sparcie

2 królow, Apella, Geruzja, 5 eforów

Zgromadzenie ludowe (Apella)

wszyscy spartaci, głosowali o ustawach, wybierali urzędników

Geruzja (Rada Starszych)

28 gerontów i 2 królów, proponowali ustawy, sądzili ciężkie przestępstwa

5 Eforów

funkcje administracyjne

Drakon (co zrobił)

wprowadził surowe prawa przed samowolą arystokracji

Solon (co zrobił)

Eklezja (wszyscy obywatele), Rada Czterystu, heliaia (sąd ludowy), mieszkańcy według dochodów (4 klasa-theci)

Pizystrat (co zrobił)

tyran, rozdawnictwo ziem ubogim, podatek dochodowy, kultura

Klejstenes (co zrobił)

10 okręgów-fyli, Rada 500 (50 z każdej fyli), ostracyzm (sąd skorupkowy)

Perykles (co zrobił)

dał ludowi (Eklezja) większy udział, zasada odpłatności urzędów, rozbyudowa floty

Urzędy w Atenach

ok. 700 urzędników, strategowie (sprawy wojskowe), archontowie (funkcje religijne, po kadencji-areopag)

egzamin i sprawozdanie (inne nazwy)

dokimazja i euthyna

Sądy w Atenach

Heliaja (wszystkie sprawy oprócz zabójstw), Areopag (najcięższe), Ostracyzm (sąd skorupkowy, wygnanie na 10 lat)

w obradach eklezji mógł wziąć udział:

mężczyzna, 20+, wolny, rodzicie-Ateńczycy

kampania 490 p.n.e.

Dariusz I najeżdża Ateny

przyczyny wojen z persami

król Persji-Cyrus zajął greckie miasta, grecy zbuntowali sie i powstania antyperskie 499 p.n.e

Bitwa pod Maratonem

zwyciezaja Ateńczycy pod dowództwem Militiadesa, falanga

chronologia reform (likurg, solon itp)

Likurg (Sparta), Drakon, Solon, Pizystrat, Klejstenes, Perykles

Kampania 480 p.n.e.

Inwazja Ksereksesa

Bitwa pod Termopilami

spartanie pod wodza Leonidasa vs Persowie, klęska Spartan przez zdrade

Bitwa pod Salaminą

Kserekses i jego flota odplyneli do Azji (bo przegrali)

Podpisanie Pokoju Kalliasa (rok)

448 p.n.e.| po bitwach Pleteje i Mykale

Chronologia Bitew

Kampania 490, Maraton, Kampania 480, Termopile, Salamina, Bitwa pod Pletejami i Mykale, Wojna Peloponeska (Arachidamijska, Wyprawa Sycylijska, Dekelejska), Wojna koryncka, Bitwa pod Lektrami, Macedonia-Persja, Issos

Wojna Peloponeska (kto, czemu)

Ateny vs Sparta 431-404, rywalizacja o hegemonię

Antropomorfizm

nadanie bogom ludzkich cech, cecha religii greckiej

Wyrocznia w Delfach, kapłanka:

Pytia

Dyscypliny olimpijskie

pentatlon (pięciobój)- bieg, skok w dal, rzut dyskiem i oszczepem, zapasy

Bóg Eros

miłości, skrzydła, łuk, łączy zakochanych

Apollo

opiekun piękna, sztuki, kultury, Muzy ma, instrument: lira, cytra

Hades i Hera

oprocz Cerbera może mieć tróząb bez jednego zęba, a Hera pawie

Hestia

ognisko domowe, rodzina, płodność, ma kaganek i ogień(?)

Demeter

pory roku, zboże ma

Artemida

łowy, siostra Apollina, nwm jakis łuk też możę

igrzyska

pierwsze-776 p.n.e.; co 4 lata, okres między igrzyskami-olimpiada, nagroda-wieniec oliwny

najwybitniejszy epik

Homer, Illiada i Odyseja, był aoidą

Literatura

Hezjod (Teogania), Ezop (Lis i Kruk), Safona (liryka miłosna)

Historiografia

Herodot (ważniejszy), Tukidydes

Filozofia świat

Heraklit (ogień, zmienność), Tales z Miletu (woda), Pitagoras (nieśmiertelna dusza), Parmenides (Absolut)

Atomiści i Sofiści

Demokryt z Abdery (atomy), Sofiśći (tnp Sokrates, nauczyciele))

Wielka Trójka

Sokrates (wiem, że nic nie wiem), Platon (polityka, traktat Państwo), Arystoteles (złoty środek, liceum)

zawody dramatyczne (nazwa)

agony

Teatr twórcy

Tragedie (Sofokles, Eurypides), Komedie (Arystofanes)

Teatr części

Theatron (widownia), Orchestra (miejsce dla chóru), Proscenion (scena), Skene (kulisy)

architektura

tympanon (trójkąt), styl dorycki (basic), styl koryncki (ozdobny), styl joński (ślimak)

zabytki greckie

Partenon (Ateny), Erechtejon (kolumny babki), Popyleje (brama), Odeon (wystepy)

Rzeżba

Fidiasz (Zeus Olimpijski), Myron (Dyskobol), Poliklet (Grupa Laokona)

ozdobne ornamenty na brzegach naczyń

meandry

Matematyka, Fizyka, Geografia, Medycyna

Tales i Pitagoras (twierdzenie), Euklides (geometria), Archimedes (prawo), Erastones (ziemia kula), Hipokrates (etyka lekarska)

Filip II (co zrobił)

umocnił Macedonię

Aleksander Wielki

syn Filipa II i Olimpii, opanowal Persję lekko, Fenicję, Egipt, Persję real, prawie Indie, umarł w Babilonie

Style malarskie

Czarnofigurowe i Czerwonofigurowe

wodzowie Aleksandra (nazwa)

Diadochowie

Zabytki hellenistyczne

Latarnia morska na wyspie Faraos (7 cudów), Ołtarz Zeusa z Pergamonu, Biblioteka Aleksandryjska

Muzeum to

stowarzyszenie czcicieli Muz (literatów, uczonych, artystów)

synkretyzm

łączenie cech bóstw greckich i wschodnich, cecha religii hellenistycznej