Historia nowe

Islam powstal

na polwyspie arabskim

beduini

ludzie pustyni, arabscy nomadzi

religia na polwyspie arabskim

politeizm, najwieksza czcia otoczony byl znajdujacy sie w Mekce Czarny kamien, w swiatyni Al-Kaaba

Mahomet

urodzony ok 570/571r przyszly tworca niwej religii monoteistycznej. zaczal glosic wiare w jednego i prawdziwego Boga Allacha, ktory jest tworca swiata i sedzia ludzkich czynow

al-islam

w arabskim, poddanie sie” (Bogu)

koran

swieta ksiega islamu i glowne zrodlo prawa i dzielo literackie

Ucieczka Mahometa do Medyny(hidżra)

622 r (tez poczatek ery muzulmanskiej)

rzady teokratyczne

przywodcy religijni byli kednoczesnie przywodcami politycznymi i decydowali o sprawach politycznych i religijnych

szariat

prawo muzulmanskie majace swoje zrodlo w Koranie

ramadan

dziewiaty miesiac kalendarza muzulmanskieho

meczety

muzulmanskie siwatynie

dżihad

szerzenie wiary

632r

smierc Mohameta

spory o sukcesje

przez towarzyszy Mohameta

kalif

nastepca

717r

rozbicie arabskiej floty pod konstantynopolem

732r

bitwa pod Poitiers zwyciestwo frankow

monofizytyzm

doktryna teologiczna negujaca podwojna nature Chrystusa, boska i ludzka

minaret

wysoka wieza wzniesiona obok meczetu

rozlam w islamie na

sunnitow i szyitow

zdobycie urzedu kalifa i uczynienie go dziedzicznym

przez rod Umajjadow

rob Abbasydow

wymordowali rodzine Umajjadow i przejeli urzad kalifa

emirowie

zarzadcy prowincji, mianowani i odwolywani przez kalifa

rod Seldżuków

zjednoczyl zbrojnie plemiona tureckie i rozpoczal ekspansje

sultan

tytul uzywany przez muzulmanskich wladcow

frankowie

lud germanski zamieszkujacy tereny dawnrgo cesarstwa zachodniorzymskiego

merowingowie

dynastia wywodzaca sie od pollegendarnego Meroweusza

krol Chlodwig I

zalozyciel krolestwa, zliklwidowal ostatnie enklawy wlaszy rzymskiej i prowadzil wojny z sasiednimi plemionami germanskimi

prawo salickie

spisane na rozkaz wladcy germanskie prawo zwyczajowe ktorego zasady przekazywano dotychczas ustnie z pokolenia na pokolenie

496 r

przyjecie chrztu w obrzadku katolickim przez Chlodwiga I

Majordom

najzwyzszy ranga urzednik dworski ktory mianowal urzednikow, decydowal o polityce krolestwa i dowodzil armia

krol

odgrywal najwazniejsza role w panstwie frankow

ustroj patrymonialny

wlasnosc ziemska i wladza byly scisle zespolone. krolowie dysponowali calym obszarem monarchii ktory mogli dziekic i przekazywac podzielona terytorialne wladze spadkobiercom

dwor krolewski

glowny osrodek wladzy

moznowladcy

wlasciciele ziemscy ktorzy tworzyli arystokracje

hrabstwo

jednostka administracyjna monarchii frankijskiej

pepin z heristalu

majordom Austrazji w 687 r przejal wladze nad Neustria, umarl w 714

karol mlot

syn pepina w 715 odsunal od rzadow bratanka i dal poczatek rzadom dynastii karolingow

beneficje

majatki ziemskie

senior

osoba nadajaca beneficje. wasal w zamian za sluzbe otrzymywal wlasnosc uztykowa

732r

bitwa pod poitiers mlot wygrywa

synowie mlota

karloman i pepin

751 r.

detronizacja ostatniego Merowinga Childeryka III przez pepina krotkiego ktory przeprowadzil elekcje czyli wybor wladcy frankow

panowanie dynastii karolingow

przez elekcje pepina krotkiego

756 r.

powstanie patrymonium sw piotra czyli lanstwo koscielne. symboliczne przekazanie ziemie w srodkowej italii papiezowi przez wladce frankow

karol wielki

koronowal sie na krola Longobardow i przylaczyl ich ziemie do swojego panstwa

marchia

onszar administracyjny ustawiony na terenach nadgranicznych a na jego czele stal margrabia, taka marchie panonska zalozyl karol wielki

reformy karolinskie

ujednolicenie i scentralizowanie administracji, utworzenie obronnych jednostek zwanych marchiami, wprowadzenie systemu monetarnego, utrzymanie spoistosci imperium przez missi dominici (inspektorzy wizytujacy hrabstwa kontrolujacy dzialnosc lokalnych wladz

minuskula karolinska

jednolity czytelny kszalt pisma. ulatwiala ona poprawne zapisywanie i odczytywanie tekstow

christianitas

cywilizacja chrzescijanska w imprrium karolinskim

ludwik pobozny

cesarz w 814 syn karola wielkiego

seniorat

podatawowa zasada ludwika, zasada okreslaja porzadek obejmowania tronu

traktat z Verdun

przyjety w 843r jeden z najwazniejszych ukladow w historii sredniowiecza. ustanowiono w nim podzial cesarstwa mkedzy synpw poboznego: lotara, karola lysego i ludwika niemieckiego

karol gruby

syn ludwika niemieckiego, zjednoczyl dawne imperium karolingow na krotko

konrad i

frankijski arystokrata ktory zosyal wladca

henryk i

z saskiej dynastii Ludolfingow, zostal krolem po smierci konrada i

dynastia saska lub ottonska

zapoczatkowalo ja wstapienie henryka na tron

otton i wielki

syn henryka ktory konrynuowal polityke ojca. oparl wladze na zwiazkach dynastycznych i kosciele, chcial zjednoczyc galie franche i wlochy

955

bitwa na lechowym polu, porazka plemienia węgierskiego z Ottonem I

962

koronacja ottona na cesarza w rzymie

nazwa

swiete cesarstwo rzymskie narodu niemieckiego

otton ii

nastepca ottona i a potem hyl otton iii

slowianie

wojowniczy lud, ktory z obszarow nad dolnym dunajem zaczal dokonywac lupiezczych najazdow na prowincje cesarstwa polozone na balkanach

praslowianie

przodkowie slowian ich siedziby w karpatach prypeci i dnieprze, mieli swoj jezyk

robota slowian

rolnictwo zarowe polegajace na wypalaniu lasow w celu uzyznienia gleby i pozyskania nowych pol

podzial slowian

antowie i sklawenowie; antowie slowianie wschodni a sklawenowie slowianie zachodni i poludniowi

awarowie

koczowniczy lud pochodzenia tureckiego, utworzyli kaganat awarski - panstwo rzadzone przez chana

kupiec Samo

PANSTWO SAMONA utwoezyl on pierwsze ponadplemienne panstwo slowianskie

Uniecistwienie kaganatu awarskiego

Połabie czechy i morawy placa trybut - danina skladaba przez jednego wladce innemu

Mojmir I

wykorzystal uwolnienie spod wladzy awarow ktory stworzyl pierwsze stabilne panstwo slowianskie - monarchie wielkomorawska

aparat afministracyjny panstwa wielkomorawskiego

stanowila druzyna ksiazeca

żupany

naczelnicy poszvzegolnych grodow, zadania pobor danin i utrzymanie porzadku

osady sluzebne

osada ktorej mieszkancy byli zobowiazani do okreslonych swiadczen ktore podlegaly grod

831

Mojmir I przyjal chrzest

roscislaw

nastepca mojmira I dazyl do utworzenia arcybiskupstwa niezaleznego od niemcow

cyryl i metody

apostolowie slowian

855

koniec istnienia arcybiskupstwa morawskiego po smierci metodego

przemyslidzi

dynastia ktora przejela wladze nad czescia dawnych wielkich moraw. Stolica praga

Najwazniejsze osrodki wladzy plemiennej

Nowogrod Wielki i Kijow

Ruryk (rurykowicze)

objal rzady w nowogrodzie wielkim

rus kijowska

panstwo wschodnich slowian na ktorego powstanie duzy wplyw mieli waregowie

988

chrzest Rusi przez Wlodzimierza I wielkiego za posrednictwem bizancjum

normanowie

posiadali siedziby w dzisiejsze norwegii

plemuona

danowie jutlandia zelandia, szwedowie uplandia, goci gotlandia, normanowie norwegia

wladze tam sprawlwali

konungowie

elita plemienna

jarlowie

793

ekspansja normanow na wyspie Lindisfarne

osiedlenie normanow row iez na

islandii

eryk rudy

na vzele jednej z wypraw, odkryli grenlandie

laif eriksson

pierwszy europejczuk ktory dotarl do ameryki pol i nazeal ja winlandia

rollon

normanski wodz, otrzymal dziedziczne ksiestwo nazaane potem Normandia

Wilhelm I

pan Normandii, zajal londyn 1066 i zostal nowym wladca anglii o przydomku zdobywca

robert guiscard

przywodca inny h wodzow normanskich, toczyl szereg zwyxieskich walk z silami arabskimi i bizantyjskimi

gnusni

ostatni meroingowie

spor o inwestyture

spor miedzy cesarstwem a papiestw o mianowanie biskupow

franciszkanis

zakon zebraczy

awicenna awerroes

arabscy filozofowie