historia i zasadnicze założenia CBT

twórcy terapii poznawczej Beck i Alford

określają CBT jako terapię poznawczą jako na tyle ogólną, że opierając się na niej, można wyjaśnić i zintegrować poglądy przedstawicieli innych pokrewnych orientacji psychoterapeutycznych

Albert Ellis o terapii CBT

swoje podejście określa jako racjnalno-emotywna terapia behawioralna

terapia behawioralna

opiera się na ustaleniach eksperymentalnej psychologii (warunkowanie klasyczne i sprawcze (operacyjne))

terapia behawioralna

opiera się na założeniu, że objawy chorobowe tozumiane są jako zaburzone zachowanie, które zostało nabyte w wyniku procesów uczenia się oraz na przekonaniu, że tego, co zostało wyuczone, można się oduczyć

terapia behawioralna

zgodna jest z odwieczną praktyką nagradzania za pożądane zachowania i karania za niepożądane, od ktorej różni się opieraniem oddziaływań na naukowych ustaleniach dotyczących prawidłowości procesów uczenia się

terapia behawioralna

polega na zmienianiu zachowania pacjenta w celu zmniejszenia jego dysfunkcjo oraz poprawy jego stanu zdrowia

teeapia behawioralna

obejmuje metodologię określaną jako analiza behawioralna, stosowana do strategicznej selekcji zachowań, mających podlegać zmianom, i technologię wprowadzania takich zmian, osiąganych za pomocą modyfikowania sytuacji poprzedzających określone zachowanie

terapia behawioralna

nazywana jest medycyna behawioralna

terapia behaeioralna

jest klinicznym zastosowaniem zasad tozwijanych przez nauki behawioralne

analiza behaeioralna (w terapii behawioralnej)

etapy: 1. ustalenie warunków

analiza behawioralna (w terapii behawioralnej)

etapy: 2. ocena kontekstualnych czynników kontrolujących

analiza behawioralna (terapia behawioralna)

etapy: 3. ocena bodźców poprzedzających analizowane zachowania

analiza behawioralna (terapia behawioralna)

etapy: 4. ocena wzmocnień następujących po analizowanym zachowaniu

analiza behawioralna(terapia behawioralna)

etapy: 5. wybór zachowania będącego celem oddziaływań behawioralnych

terapia behawioralna

analiza behawioralna wywodzi się z radykalnego behawioryzmu Skinnera i opiera dię na koncepcji warunkowania instrumentalnego. W procedoe leczenia zakłada dię, że istnieje bezpośredni zeiązek pomiędzy zachowaniem a jego konsekwencjami

terapia behawioralna

stosowane techniki obrjmują wzmacnianie, karanie, kontrolę bodźców

terapia behawioralna

procesy poznawcze nie są obiektem zainteresowania

terapia behawioralna (nurty)

neobehawioralny model wywodzący się z koncepcji warunkowania klasycznego Pawłowa zakłada istnienie pośrednich czynników modyfikujących zależność bodziec- reakcja. Techniki tu stosowane to: systematyczna desensytyzacja, zanurzanie, techniki wyobrażeniowe

terapia behawioralna (nurty)

teoria społecznego uczenia się (Bandura, 1977) zakłada istnienie trzech systemów regulujących funkcjonowanie człowieka: bodźce zewnętrzne wpływające na określone zachowanie, czynniki środowiskowe pełniące rolę wzmacniaczy i procesy poznawcze

terapia behawioralna (nurty)

modyfikacja poznawczo-behawioralna jest syntezą terapii poznawczej i behawioralnej z zastosowaniem technik poznawczych opisanych przez Becka i Ellisa oraz technik behawioralnych w celu modyfikacji błędnych przekonań i dysfunkcjonalnych zachowań

terapia poznawcza Beck

jeden głównych jej twórców, powiedział: „Terapia poznawcza jest oparta na teorii psychopatologii, która sięga fo pojęć z psychologii poznawczej i społecznej oraz z teorii przetwarzania informacji i psychoanalizy”

terapia poznawcza

oparta na założeniu, że sposób, w jaki jednostkj interpretują swoje przeżycia, ma istotny wpływ na ich emocje i działania - ściślej na całe psychologiczne funkcjonowanie

terapia poznawcza

jest doświadczeniem uczenia się, w którym terapeuta odgrywa aktywną rolę, pomagając pacjentowi rozpoznać, zidentyfikować i zmodyfikować poznawcze uprzedzenia, które powodują nadmierny stres i poza tym utrudniają konstruktywne rozwiązywanie problemów

terapia poznawcza (definicja)

korzystna dla pacjenta, oparta na współpracy, interaktywna relacja terapeutyczna pomaga pacjentom utrzymać zaangażowanie w terapię, wtedy gdy uczą się, praktykują i doskonalą umiejętności samopomocy, które mają być trwałe

terapia poznawcza (definicja)

pozytywne przymierze terapeutyczne jest maksymalizowane, avryzyko uzależnienia się pacjenta od terapeuty minimalizowane

terapia poznawczo-behawioralna (oxfordzki podręcznik...)

interwencje charakteryzują się: zogniskowaniem na problemie, ukierunkowaniem na cel, zorientowaniem na przyszłość, ograniczonym czasem trwania i empirycznymi podstawami

terapia poznawczo-behawioralna (oxfordzki podręcznik)

zakłada, że poznawcze i emocjonalne procesy pośredniczą w nabywaniu i utrzymywaniu się objawów psychopatologicznych

terapia poznawczo-behawioralna (oxfordzki podręcznik)

interwencje wpływają na zmianę objawów, zachowaniai funkcjonowanie poprzez zmiany w procesach poznawczych

terapia poznawczo-behawioralna

stosowanie metod leczenia o potwierdzonej empirycznie skuteczności; opisywanie terapii w zoperacjonalizowany sposób, ocena wyników terapii za pomocą rzetelnych i obiektywnych narzędzi pomiarowych; nacisk na „tu i teraz”..., dyosowanie ograniczeń czasowych

terapia poznawczo-behawioralna (charakterystyka)

charakteryzuje ją: opieranie się na modelu emocjonalnym odpowiedzi, krótki i z góry określony czas trwania, głęboka relacja terapeutyczna jest konieczna, ale nie jest centralnym elementem terapii

terapia poznawczo-behawioralna (charakterystyka)

współpraca pomiędzy terapeutą a klientem, oparcie na stoickiej filozofii, stosowane metody dokratejskiego dialogu, ustrukturowanie i dyrektywne postępowanie terapeuty

terapia poznawczo-behawioralna (charakterystyka)

8. oparcie się na modelu edukacyjnym; oparcie teorii i technik na metodzie indukcji; traktowanie zadań domowych jako centralnej cechy

kontekst odkrycia i rozwoju terapii poznawczo-behawioralnej

początek kognitywistyki i psychologii poznawczej, która jest jej częścią, uznaje sympozjum w Bostonie w 1956 roku i w Londynie w 1958 roku

kontekst odkrycia i rozwoju terapii poznawczo- behawioralnej

pierwszy podręcznik psychologii poznawczej w 1967 roku

centralna hipoteza kognitywistyki

twierdzenie, że myślenie najlepiej można zrozumieć w kategoriach procedur przetwarzania informacji w strukturach psychicznych, stanowiących reprezentację spostrzeżeń jednostki

kontekst odkrycia i rozwoju terapii poznawczo- behawioralnej

psychologia poznawcza zajmuje się badaniem procesów i struktur poznawczych, a także ogólnymi zasadami funkcjonowania umysłu

model behawiorystyczny

„człowiek reaktywny”, którego zachowanie jest zaprogramowane przez aktywne środowisko, wpływające przez system kar i wzmocnień na zachowanie jednostki

koncepcja psychodynamiczna

opiera się na modelu „człowieka niedoskonałego”, którego zachowanie w znacznym stopniu pozostaje pod wpływem nieświadomych konfliktów wewnętrznych i potrzeb

psychologia poznawcza

przyjmuje model „człowieka samodzielnego”, który podobnie jak naukowiec, przyjmuje postawę badacza wobec rzeczywistości, obserwuje, zbiera informacje, formułuje hipotezy, planuje, eksperymentuje i wyciąga wnioski

model „człowieka niedoskonałego”

w koncepcji psychodynamicznej (zachowanie pozostaje pod wpływem nieświadomych konfliktów wewnętrznych i potrzeb)

modrl „człowieka samodzielnego”

w psychologii poznawczej (podobnie jak naukowiec przyjmuje postawę badawczą wobec rzeczywistości, obserwuje, zbiera informacje, formułuje hipotezy, planuje, eksperymentuje i wyciąga wnioski

model „człowieka samodzielnego”

zachowanie człowieka zależy od informacji, jakie odbiera i ma zgromadzone w pamięci; jednostka ma zdolność do samodzielnego organizowania wiedzy o sobie i świecie zewnętrznym, może tworzyć nowe rozwiązania; może tą rzeczywistość zmieniać

rewolucja poznawcza

na drodze ewolucji niż rewolucji

źródła współczesnej CBT

zasadniczy wpływ na powstanie cbt miało rozczarowanie Becka i Ellisa brakiem zadowalającej skuteczności psychoanalizy. Propozycje Becka są znacznie bardziej potwierdzone wynikami badań niż poglądy Ellisa

triada depresyjna Becka

negatywne myśli o sobie, świecie i przyszłości

źródła współczesnej CBT

na początku Beck koncentrował się na terapii depresji i później rozszerzał jej zastosowanie na zaburzenia lękowe i zaburzenia osobowości, schizofrenię oraz zaburzenia afektywne dwubiegunowe, terapię małżeńską, rodzinną i grupową

terapię poznawczą Becka charakteryzuje

opanowanie przez pacjenta umiejętności identyfikowania, zapisywania i weryfikowania tzw. myśli automatycznych, które mają dysfunkcjonalne znaczenie (myśli te pozostają niezauważone przez jednostkę)

u podstaw myśli automatycznych

jest tozpoznanie, weryfikacja i modyfikacja przekonań

integralnym elementem cbt jest

projektowanie i realizacja zadań domowych

konceptualizacja poznawcza

poznawcza koncepcja rozumienia mechanizmów objawów lub problemów pacjenta

Racjonalno-Emotywna Terapia Behawioralna Ellisa

opiera się na tzw. ABC teorii psychopatologii

Racjonalno-Emotywna Terapia Behaeioralna Ellisa

obserwowane zmiany stanu emocjonalnego oraz reakcje (konsekwencje) są spowodowane przez czyjeś przekonania o zachodzących zdarzeniach, a nie przez same zdarzenia

model ABC Ellisa

A- (activating events - aktywizujące wydarzenia, przeciwności); B - (beliefs, przekonania); C- consequences, konsekwencje)

źródła współczesnej CBT

połączenie terapii poznawczej i behawioralnej rozpoczęło się w latach osiemdziesiątych XX wieku (USA i Europa)

w przypadku obsesji

podstawowe znaczenie ma interpretacja obsesji, jako wskazówki istnienia możliwości stania się odpowiedzialnym za wyrządzenie krzywdy dobie samemu lub innym w przypadku niepodjęcia pewnych działań zapobiegawczych

terapia poznawczo-behawioralna

raz na tydzień

terapia psychoanalityczna

2-5 sesji na tydzień

w teorii terapii poznawczej

natura i funkcja przetwarzania informacji, a ściślej nadawania xnaczeń, sranowią klucz do rozumienia dezadaptacyjnego znaczenia i pozytywnych terapeucznych procesów

znaczenie nadawane określonej sytuacji (zespołowi bodźców)

traktowane jest jako łącznik pomiędzy procesami psychologicznymi a neurobiologicznym oraz społecznym kontekstem

rola czynników neurobiologicznych

np. osoba po spożyciu alkoholu zmienia znaczenie ustalonego wcześniej terminu powrotu do domu i decyduje się pozostać na spotkaniu, na którym przebywa, uznając, że rozczarowanie czekającej na nią rodziny ma mniejsze znaczenie niż pozostanie na spotkaniu

czynniki neurobiologiczne

oddziaływanie farmakoterapii może w znacznym stopniu osłabić emocje i w tennsposób wpływać na nadawanie znaczeń w bardziej racjonalny sposób z zaburzeniami psychicznymi cechującymi się nadmiernie nasilonym przeżywaniem emocji

nadawanie znaczenia (Alford, Beck)

znaczenie odnosi się do subiektywnej interpretacji danego kontekstu sytuacyjnego, oraz fo relacji pomiędzy osobą a tym kontekstem

nadawanie znaczenia

pełni funkcję kontrolowania tozmaitych psychologicznych dystemów (np. behawioralnego, emocjonalnego, uwagi i pamięci)

nadawanie znaczenia

znaczenie aktywizuje strategie adaptacji

zniekształcenia poznawcze

obejmują błędy w poznawczej treści (znaczeniu), poznawczym przetwarzaniu informacji (opracowaniu znaczenia) lub oba rodzaje błędów

„poznawcze przydatności”

predyspozycje do specyficznych zespołów objawowych

specyficzne poznawcze podatności

predysponują jednostkę do specyficznych zespołów objawowych; poznawcza specyficzność i poznawcza podatność są ze sobą wzajemnie powiązane

triada poznawcza (Alford, Beck)

psychopatologia jest wynikiem skonstruowanych dezadaptacyjnych znaczeń odnoszących się do: samego siebie, kontekstu środowiskowego (doświadczenia osobiste) i przyszłości (cele)

triada poznawcza w stanach lękowych

własne Ja jest postrzegane jako niadekwatne (z powodu ubogich zadobów wewnętrznych), kontekst sytuacyjny jest postrzegany jako niebezpieczny, a przyszłość niepewna

triada poznawcza w gniewie i zaburzeniach paranoicznych

własne Ja - ofiara złego traktowania przez innych, świat - niesprawiedliwy, pozostający w opozycji do potrzeb podmiotu

trzy poziomy procesów poznawczych

przedświadomy, nieintencjonalny, automatyczny („myśli automatyczne”); świadomy; metapoznawczy, który zawiera odpowiedzi „realistyczne” lub „racjonalne”(adaptacyjne)

teleonomiczny

służy nadawaniu znaczenia

CBT i psychodynamiczna - różnice

jest kierunek poznawania mechanizmów przeżyć pacjenta

psychoanalityczna analiza

odbywa się w kierunku od ogółu do szczegółu. Najpierw zasadnicze cechy sposobu przeżywania samego siebie, innych ludzi oraz relacji z nimi, a potem sfera przeżyć (wewnętrzne konflikty i traumatyczne wspomnienia) związana z objawami, na które cierpi pacjen

terapia CBT

rozpoczyna się od precyzyjnego zdefiniowania celu (zwykle wyeliminowanie patologicznych objawów lub nabycie umiejętności radzenia sobie z nimi). Potem określane są schematy poznawcze związane z objawami, będącymi przedmiotem terapii

sokratejski dialog (wspomagane odkrywanie)

odpowiednio zadawane serie pytań mają na celu umożliwienie pacjentowi samodzielne znalezienie rozwiązania problemu, z którym sobie nie radzi i poszukije w związku z tym pomocy

sokratejski dialog

pytania powinny dotyczyć problemów, których rozwiązanie leży w zakresie możliwości osoby pytanej

efekty dialogu sokratejskiego

osoba staje się bardziej świadoma własnego dposobu myślenia; osoba uczy się identyfikować zniekształcenia we własnym sposobie myślenia; wprowadza korekty w rozumowaniu; doświadcza możliwości stopniowego rozwiązywania problemu, wobec którego czuł się bezsi