historia dział 2

układ dynastyczny

1515r. zasada wzajemnego dziedziczenia tronów

Maksymilian I Habsburg

cesarz 1508-1519

ostatnia wojna z zakonem krzyżackim

1519-1521

traktat pokojowy w krakowie

1525r.

bitwa pod orszą

1514r.

Iwan IV Groźny

wzmocnienie władzy centralnej nastąpiło za panowania I wanna 4 groźnego który zorganizował armię i Administracji dążył do złamania potęgi można władca bojarów dlatego w rządach opiera się na drobnych szlachty niż zawartych społecznych rządził w 1533-1584

demokracja szlachecka

ustrój polityczny Królestwa Polskiego który wykształtował się w XIV wieku i XV wieku charakteryzował się ograniczenie władzy króla na rzecz stanu szlacheckiego

podział szlachty

jeden magnaci magnateria najbogatsza dwa szlachta średnia 3 szlachta zagrodowa Zaściankowa 4 szlachta Gołota najliczniejsza ma tylko tytuł

Sejmiki ziemskie

to zjazdy szlachty w danej ziemi lub województwa

sejm walny

występował tam król senat oraz izba poselska

kompetencje sejmu walnego

stanowił prawo decydował o podatkach wyrażał zgodę na wojnę i pokój decydował o pospolitym ruszeniu kontrolował króla

ruch egzekucyjny

powstał w celu ograniczenia roli magnaterii

czego domagał się ruch egzekucyjny

egzekucji dóbr zakaz łączenia urzędów utworzenie wojska zaciętego kwarcianego

Unia Lubelska

1569 rok

bezkrólewie

okres między śmiercią jednego monarchy a koronacją następnego

wolna elekcja

wybór króla przez szlachtę

konfederacja

związek szlachty który powstał do osiągnięcia określonego celu

interrx

osoba zastępująca króla podczas bezkrólewia (Prymus)

rokosz

zbrojne wystąpienia szlachty przeciw królowi pod hasłem obrony zagrożonych

artykuły henrykowskie

zawierały najważniejsze zasady ustrojowe Rzeczypospolitej

pacta conventa

osobiste zobowiązania króla elekcyjnego wobec szlachty

Henryk Walezy

pierwszy król elekcyjny

Stefan Batory

drugi król elekcyjny został panował w latach 1576-1586 jego małżonką Była Anna Jagiellonka

piechota wybraniecka

ustawiona przez Stefana Batorego, składaja się z Chłopów

wzrost liczby ludności w Europie

zwięksię szpitali, lekarzy wprowadzenie praktyk izolowania ognisk zarazy dbałość władz miejskich o jakość wody pitnej poprawa warunków mieszkalnych zwłaszcza w Eur zach lepsze wyżywienie części Eur udoskonalenia w rol. zwiększenie obszarów ziemi uprawowej

ludność Rzeczypospolitej Obojga Narodów

Rzeczypospolita Obojga Narodów w XVI wieku była określana jako kraj wielu narodów i kultur ponieważ

to posiadała szlachta średnia

jedną lub kilka wsi

co mieli najbogatsi Przedstawiciele szlachty

byli właścicielami ogromnych majątków ziemskich liczące po kilkadziesiąt wsi

szlachta zagrodowa Zaściankowa co miała

mieli niewielkie gospodarstwa

szlachta Gołota

nie posiadali żadnych ziem i źródła utrzymania było służba w wojsku lub na dworach możnych

z czego składała się izba poselska

izba poselska liczyła około 170 posłów wybranych na sejmikach

co musiał król

władca minimum co dwa lata musiał zwoływać Sejm

Konstytucja Nihil novi

zasada zgodnie z którą nowe decyzje w sprawach państwowych miały być podejmowane za zgodą króla i w postaci i senatu i to się nazywało nic nowego

egzekucja dobra

dotyczyła odzyskania przez króla części dóbr należących do niego

wojsko kwarciane

stałe wojsko zaciężne przeznaczone do obrony granic które otrzymano z 1/4 dochodów płynących z dóbr królewskich

Rzeczpospolita Obojga Narodów wspólne rzeczy

król Sejm pieniądz polityka zagraniczna

Rzeczpospolita Obojga Narodów oddzielne rzeczy

urzędy(kanclerz hetmani marszałek podskarbi) skarb sądy wojsko

Rzeczpospolita Obojga Narodów

państwo powstałe po Unii Lubelskiej w 1569 roku

prymas

w kościele katolickim arcybiskup uznawany za pierwszego spośród biskupów w danym kraju

do czego był zobowiązany kandydat na króla cz1

poszanowanie prac Rzeczypospolitej zwołania Sejmu nie rzadziej niż to 2 lata zgody na istnienie u swojego boku stałej rady senatorów konsultujących jego działania

do czego zobowiązany był kandydat na króla cz2

nieogłaszania pospolitego ruszenia oraz nienakładania nowych ceł i podatków bez zgody Sejmu utrzymania z własnych dochodów w wojska kwarcianego w razie złamania złożonej przez szlachta miała prawo wypowiedzieć mu posłuszeństwo t.z. prawo do rokoszu

Siedmiogród

państwo położone we wschodniej części królestwa Węgier

narodowości zamieszkujące Rzeczypospolitą na przełomie XVI i XVII wieku

Polacy 40% rusini 20% liczby nie 13% Niemcy 10% Żydzi 5%. inni 12%

stare szkoty

wieś położona kiedyś między granicami miasta należała ona do biskupów Wrocławskich które usadzali w niej Przybyszów ze Szkocji i Holandii

pańszczyzna

obowiązek darmowej pracy chłopów na gruntach należących do szlachcica

Folwark

część mający ziemskiego należącego do szlachcica która nie została przekazana w używaniu chłopom

Łaszt

dawna jednostka miary objętości produktów sypkich

Dzwon Zygmunt

na wieży Katedry Wawelskiej Zapisz dzwon ufundowany przez Zygmunta I Starego w 1521 roku

bona Sforza

żona Zygmunta I Starego

synagoga

Miasto w którym żyje pary narodów z różnymi wyznaniami Żydzi Armani i Grecy

Akademia Zamojska

została założona w 1594 roku była trzecią uczelnią Rzeczypospolitej

renesansowy Pałac Zamoyskich

to Pierwszy obiekt wybudowany po założeniu Zamościa od pozostałej części miasta oddzielającego mury

Jan Zamoyski

wywodził się ze średnią zamożnej szlachty