fonetyka i fonologia 1

fonetyka co bada

bada realne jednostki językowe, to co naprawdę da się usłyszeć (głoski, fony)

fonologia co bada

bada abstrakcyjne jednostki (fonemu), poziom systemu językowego

Gramatyka co to

struktura języka, język jako system znaków/podejście systemowe/strukturalne

Pragmatyka

język jako środek komunikacji, w jakiej sytuacji komunikacyjnej użyje się danej sturktury gramatycznej

fonem

podstawowa jednostka struktury FONOLOGICZNEJ mowy, np. pet /pet/ to pojedzie abstrakcyjne, które w rzeczywistości nie istnieje, fonemy są realizowane w mowie przez głoski np. Kasia - Basia

głośnia

przestrzeń pomiędzy chrząstkami przez które ucieka powietrze

krtań co to?

aparat fonacyjny z fałdami głosowymi

z czego składa się krtań?

z mięśni, z chrząstek a pomiędzy nimi są Faudy/struny głosowe

organy oddechowe inaczej

subglatalne, infraglotalne, aparat respiracyjny

jak powstaje mowa

najpierw przez aparat respiracyjny, potem krtań, potem nasada głosowa?

wymień organy oddechowe

przepona, mostek, tchawica + oskrzela, płuca, żebra, mięśnie żebrowe

Nasada głosowa to inaczej?

organy suPRAglotalne, aparat artykulacyjny

z czego składa się nasada głosowa?

jama gardłowa, jama nosowa, jama ustna

jama ustna

jest kluczem, bo pełni funkcję artykulacyjna. W niej znajdują się artykulatory pasywne i aktywne --> tabela

artykulator aktywny

jak usta, to te na dole/ miejsce artykulacji - artykulatory aktywne, szczęka dolna aktive Sprachwerkzeuge

artykulator pasywny

jak są usta, to te u góry, szczęka górna nieruchoma / passive Sprechwerzeuge

jama gardłowa, jama nosowa funkcja

jest drugorzędna względem nasady głosowej, funkcja: wzmacniaja wibrację j powodują, że jesteśmy lepiej słyszalni

jakie są ustawienia strun głosowych

Flüsterstellung (do szeptu), zsunięcie, rozsunięcie, całkowite zamknięcie/zwarcie, zwężenie

Flüsterstellung (do szeptu)

szept I/\

zsunięcie

II - głoski dźwięczne

rozsunięcie

/\

zwężenie

/\ (bardziej ostre), głoska glotalna [h]

całkowite zamknięcie/zwarcie

| -głoska glotalna, Knacklaut [?]

organy oddechowe

pełnią funkcję resporacyjna, wytwarzanie powietrza

co mamy w szczęce górnej:

górna warga, górne żeby, dziąsła, twarde podniebienie, żagielek podniebienny

etapy produkcji mowy

procesy neurologiczne dalej 1. respiracja 2. fonacja - dostosowanie krtani do słowa... 3. proces ustno-nosowy 4. artykulacja w jamie ustnej

fonacja - dostosowanie krtani do wypowiedzenia słowa/ wydania dzwieku

fonacja - dostosowanie krtani do wypowiedzenia słowa/ wydania dzwieku

budowa krtani

z mięśni i chrząstek (trójkąt, 1 chrząstka z tyłu, z przodu)

co mamy w szczęce dolnej:

język, kaniuszek, korona, tył języka

górna warga

górna warga - Oberlippe - labium - labial

górne zęby

Oberzähne - dentes - dental

dziąsła - zahndamm -alveoli - alveolar

dziąsła - zahndamm -alveoli - alveolar

twarde podniebienie

Harter Gaumen - palatum - palatal

miękkie podniebienie

weicher Gaumen - velum - veltat

żagielek podniebienny

Zäpfchen - uvula - uvular

dolna warga

Unterlippe - labium - labial

język

Zunge - lingua - ligual

koniuszek

Zungenspitze - apex - apikal

korona

Zungenblatt - lamina/Corona - coronal

tył języka

Züngenrucken - dorsum - dorsal

fonem Konrad

zespół cech dystynktywnych, czyli odróżniających np. Kasia Basia

alofon

różne głoski, które są realizacją jednego fonemu np. "n" - nawet

gramatyka preskryptywna

gramatyka, skupia się dyktowane reguły gramatyczne, których trzeba się trzymać, normatywna np. gramatyka szkolna?

gramatyka deskryptywna (opisowa)

opisowa, bada aktualny stan, nie próbuje narzucać, jaka gramatyka jest właściwa...

gramatyka naturalna

ta od urodzenia...

fonetyka artykulacyjna

nauka poprawnej wymowy głosek

prosty model komunikacyjny

nadawca - kod - odbiorca

gramatyka lingwistyczna

jakieś założenia, teorie na temat każdej naturalnej? gramatyki

grafem

najmniejsza jednostka pisma, która często odpowiada fonemowi. czasem fonem może mieć kilka grafrmow np. polskie rz... u, ó...

Językoznawstwo

inaczej lingwistyka, nauka o językach indywidualnych i o języku w ogóle. Zajmuje się badaniem języka pod kątem jego jednostek, Struktury funkcji, czy rozwoju

Działy językoznawstwa

fonetyka, fonologia, morfologia, składnia, semantyka, słownictwo, pragmatyka, słowotwórstwo

Typy gramatyki

morfologie i składnie, lingwistyka tekstu, Fonetyka i fonologia

Język (definicja)

ukształtowany przez społeczeństwo system budowania wypowiedzi w procesie komunikacyjnym. System znaków i wypowiedzi.

PASYWNE narzędzia mowy:

labium, dentes, alveoli, palatum, velum, uvula

AKTYWNE narzędzia mowy

labium, lingua, apex, corona, dorsum

Fon

Jednostka poziomu głośności dźwięku. Dźwięk to najmniejsza artykulacyjna, audytywna i artykulacyjna analizowana jednostka wypowiedzi

Rodzaje fonetyk?

Fonetyka artykulacyjna, akustyczna, audytywna

Fonetyka artykulacyjna

jej znajomość umożliwia naukę poprawniej wymowy głosek -akustyczne struktury fal głosowych

fonetyka akustyczna

analizuje falę głosowe za pomocą przyrządów pomiarowych -odbior słuchowy, czyli percepcję fal głosowych

fonetyka audytywna

...