Epoki, lektury, motywy

spuścizna antyku

teatr, prawo rzymskie, demokracja ateńska, rozwój nauk ścisłych, alfabet łaciński

Heraklit

pierwszą zasadą jest ogień; wszystko płynie

Demokryt

materializm

Sokratest

zasady moralne są stałe; wiem, że nic nie wiem

Arystoteles

złoty środek, świat nie jest wyłącznie ani duchowy, ani materialny

Platon

idealizm

stoicyzm

umiar, cnota, spokój

epikureizm

szczęście, carpe diem

hedonizm

przyjemność

sofizm

prawdy obiektywne nie istnieją

sceptycyzm

nie wiemy jaka na prawdę jest rzeczywistość

cynizm

odrzucenie norm społecznych

Antyczny ideał piękna

oszczędność środków wyrazu, doskonałe proporcje, harmonia, symetria, naśladowanie natury

fatum

zły los, przeznaczenie

konflikt tragiczny

bohaterowie zmuszeni do wyboru między równorzędnymi racjami

bohater tragiczny

nie może uniknąć przeznaczenia, każdy jego ruch jest krokiem to jego zguby

oczyszczenie z emocji (litość, trwoga)-pojęcie

katharsis

dzieło obrazuje rzeczywistość - pojęcie

mimesis

zasada stosowności

decorum

zasada trzech jedności

czasu, miejsca, akcji

wzorzec osobowy- heros

np Achilles nieustraszony, honorowy, mający posłuch wśród podwładnych

wzorzec osobowy - buntownik

łamie reguły ustanowione przez bogów, odważny np Prometeusz

wzorzec osobowy - tułacz

konsekwentny, uparty, dzielny, otwarty na świat, zaradny np. Odyseusz

wzorzec osobowy- bohater tragiczny

np Antygona jego losem kieruje fatum, obciążony winą tragiczną, konflikt tragiczny

konflikt tragiczny

każdy wybór przyniesie złe skutki

motyw mitologiczny- wędrówka

tułaczka Odyseusza

motyw mitologiczny winy i kary

Prometeusz, Syzyf

motyw cierpienia mitologiczny

Prometeusz, Demeter

motyw mitologiczny - bunt

Prometeusz

motyw mitologiczny miłość

Demeter i Persefona, Narcyz, Orfeusz i Eurydyka

tragedia antyczna

konflikt tragiczny, tragizm, fatum, zasada trzech jedności, chór, budowa, wina tragiczna

wina tragiczna- inaczej- definicja

hamartia, niezawiniony błąd

non omnis moriar

nie wszystek umrę, Horacy

motyw vanitas

Księga Koheleta, marność i ulotność ludzkiego życia, nietrwałość dóbr materialnych

Hiob jako symbol...

niezawinionego ciepienia

pojęcia średniowiecze

teocentryzm, dualizm, uniwersalizm, feudalizm-hierarchia

memento mori

pamiętaj o śmierci

Augustynizm

śreniowiecze, dualizm, asceza

Tomizm

średniowiecze, drabina bytów

Franciszkanizm

średniowiecze, wiara radosna, ideały ubóstwa pokory i miłości, miłość do zwierząt

wzorzec osobowy- święty asceta

żyje w ubóstwie, bogobojny, z pokorą znosi krzywdy

wzorzec osobowy- rycerz

odważny, waleczny, honorowy, służy bogu i ojczyźnie, walczy w obronie wiary

władca - wzorzec osobowy

mądry, dobry, sprawiedliwy, pobożny, cieszy się autorytetem

dama serca- wzorzec osobowy

pochodzi z wyższych sfer, piękna, wielbiona

Danse macabre - motyw średniowieczny

Taniec śmierci, równość ludzi wobec śmierci, memento mori

Ars moriendi- motyw średniowieczny

sztuka umierania, godne przygotowanie się do śmierci

stabat mater dolorosa - motyw średniowieczny

stała matka boleściwa, motyw ukazujący cierpienia matki bożej stojącej pod krzyżem

Deesis - motyw średniowieczny

prośba, błaganie, modlitwa wstawiennicza, po środku Chrystus, po lewej Maryja, po prawej Jan Chrzciel

renesans pojęcia

antropocentryzm, reformacja - religijna, humanizm

poeta doctus - motyw renesansowy

poeta uczony

lektury starożytność

Mitologia, Antygona, Iliada, Odyseja, Biblia, Horacy - wybrane utwory

lektury średniowiecze

Bogurodzica, Lament świętokrzyski, Rozmowa mistrza polikarpa ze śmiercią, pieśni o Rolandzie, Boska Komedia

Renesans lektury

treny i pieśni KOchanowksiego

cechy eposu

dłuży utwór pisany heksametrem, losy legendarnych bohaterów, podniosły styl, inwokacja do muzy, epitety stałe np Zeus gromowładny, rozbudowane porównania

styl homerycki

epitety stałe, porównania homeryckie czyli rozbudowane porównania, inwokacja, patetyczny język, drobiazgowe opisy

parabola

to utwór, którego świat jest podporządkowany ukrytemu, przenośnemu sensowi opowiadanej historii

cechy literatury renesansowej

świecka, refleksyjna, dydaktyczna, parenetyczna, łącząca inspiracje antykiem z myślą chrześcijańską, wyrażała humanistyczny światopogląd epoki, dostarczająca rozrywki, pisana w języku narodowym, tworzona z zasadami sztuki poetyckiej cw

cechy literatury średniowiecznej

religijna, dydaktyczna, parenetyczna, anonimowa, uniwersalna, alegoryczna

cechy literatury antycznej

mimesis, decorum, podporządkowanie funkcjom, katharsis, proporcjonalność

ramy czasowe starożytnosci

3500 pne. do 476 n. e (upadek cesarstwa rzymskiego)

ramy czasowe średniowiecza

od 476 n. e do 1492 n.e. (odkrycie ameryki)

ramy czasowe renesans

ok 1492 do 1520