Człowiek

Narządy układu odpornościowego

Grasica, Szpik kostny, śledziona, węzły chłonne, grudki chłonne

Układ odporściowy Elementy morfotyczne krwi

Leukocyty, granulocyty, monocyty

Leukocyty

Krwinki białe, mają jądro komórkowe

Granulocyty

Obojętnochłonne, zasadochłonne, kwasochłonne

Monocyty

Największe komórki krwi, pochłaniają drobnoustroje i zakażone komórki

Antygeny

Substancje obce dla organizmu, najczęściej białka lub polisacharydy

Cząsteczki MHC

Znajdują sie na powierzchni komórek. Ich główną funkcją jest wiązanie angygenów. Każdy człowiek ma charakterystyczny dla siebie zestaw MHC

Najważniejsze w układzie odpornościowym

Limfocyty B i Limfocyty T

Limfocyty B

Rozpoznają antygeny i wytwarzają przeciwciała, prezentują antygeny limfocytom T

Komórki plazmatyczne

Wytwarzają przeciwciała

Limfocyty Th

Wzmacniają odpowiedź immunologiczną, wydzielają cytokiny

Limfocyty Ts

Hamują odpowiedź immunologiczną, wydzielają cytokiny

Limfocyty Tc

Niszczą komórki z obcym antygenem

Komórki NK

Niszczą komórki nowotworowe i komórki zakażone wirusami.

Komórki dendryczne

Prezentują antygeny limfocytom T

Komórki tuczne

Zwiększają natężenie sygnałów informujących o zakażeniu, wydzielają histaminę i cytokiny, prezentują antygeny limfocytom T

Cytokiny

Peptydy lub białka wydzielane przez komórki układu odpornościowego, regulujące namnażanie komórek.

Peptydy

Organiczne związki chemiczne, amidy powstające przez połączenie dwóch lub więcej cząsteczek aminokwasów wiązaniem peptydowym.

Makrofagi

Niszczą mikroorganizmy oraz inne obce komórki, wydzielają cytokiny, prezentują antygeny limfocytom T

Dojrzewanie limfocytów T

Powstają w szpiku kostnym, a nastepnie dojrzewają w grasicy

Dojrzewanie limfocytów B

Powstają i dojrzewają w szpiku kostnym

Reakcja zapalna

Zmiany w miejscu zakażenia powodowane działaniem komórek układu odpornościowego. Jej objawami są zaczerwienienie, ból, obrzęk oraz podwyższona temperatura.

Lizozym

We łzach, wydzielinie nosa i krwi. Działanie bakteriobójcze.

Odporność czynna

Organizm samodzielnie produkuje przeciwciała

Odporność bierna

Organizm nie produkuje samodzielnie przeciwciał (naturalna-dziecko od matki, sztuczna-surowica

Immunosupresja

Sztucznie wywołany stan zmniejszonej lub zahamowanej odpowiedzi immunologicznej

Alergia

Nieprawidłowa wzmożona odpowiedź immunologiczna prowadząca do uszkodzenia tkanek i stanu chorobowego w reakcji na nieszkodliwy dla organizmu antyen. Reakcje alergenu z przeciwciałami typi IgE

Katar sienny

Kichanie i obrzęk błony śluzowej nosa

Pokrzywka

Wykwity lub bąble na skórze, często bolesne lub swędzące

Wstrząs anafilaktyczny

Nagła, silna uogólniona odpowiedź alergiczna, niebezpieczna dla życia, obrzęk dróg oddechowych, wysypka, spadek ciśnienia krwi

Somatyczny układ nerwowy

Mieśnie szkieletowe, ruchy świadome

Autonomiczny układ nerwowy

Mięśnie gładkie i mięsień sercow, czynności narządów wewnętrznych itp

Neuron

Podstawowa jednostka anatomiczna i czynnościowa układu nerwowego

Zjawiska elektrochemiczne neuronu

Związane z transportem jonów, głównie sodu i potasu

Neurony czuciowe

Przewodzą impulsy od receptorów do ośrodkowego układu nerwowego

Neurony ruchowe

Przewodzą impulsy z ośrodkowego układu nerwowego do narządów wykonawczych

Neurony pośredniczące

Występują między neuronami czuciowymi a neuronami ruchowymi

Potencjał spoczynkowy

Potencjał elektryczny niepopudzonej komórki pobudliwej

Niepopudzona komórka wykazuje potencjal...

Ujemny potencjal spoczynkowy ok. -70mV

Polaryzacja

Różnica stężeń anionów i kationówpo obu stronach błony neuronu

Pompa sodowo potasowa

Na+K+ATP-aza. Enzym transportujący jony sodu z komórki i jony potasu do komórki (do jej działania niezbędny jest Mg2+

Potencjał czynnościowy

Lokalna krótkotrwała zmiana potencjału elektrycznego komórki pobudliwej w czasie jej aktywacji. Potencjal czynnościowy jest równoważny z impulsem nerwowym

Depolaryzacja

Pod wpływem bodźca zwiększa sie przepuszczalność dla jonów sodu co zmienia ładunek na dodatni. Wskutek depolaryzacji ujemny potencjał spoczynkowy przechodzi w dodatni potencjał czynnościowy ok. +30mV

Repolaryzacja

Po ustaniu działania bodźca zwiększa się przepuszczalność jonów potasu co zmienia rozkład jonów na charakterystyczny dla potencjału spoczykowego. W neuronie jest tym razem więcej jonów sodu. Pompa sodowo potasowa przywraca rozmieszczenie jonów do normy

Refrakcja

Czas potrzebny do ponownego spolaryzowania komórki nerwowej

Refrakcja bezwględna

Okres niewrażliwości komórki na bodziec bez względu na jego siłe

Refrakcja względna

Okres niewrażliwości komórki na bodziec progowy. Przerywa go bodziec ponadprogowy.

Synapsa

Impuls nerwowy po dotarciu do następnej komórki jest przekazywany do następnej za pomocą synaps

Synapsy aksono-dendryczne

Występują między zakończeniem aksonu jednego neuronu a dendrytem drugiego neuronu

Dendryty

Cylindryczne wypustki która stanowi przedłużenie ciała komórki nerwowej

Synapsy aksono-somatyczne

Występują między zakończeniem aksonu jednego neuronu a perykarionem deugiego neuronu

Perykarion

Część neuronu otaczająca jądro komórkowe

Synapsy aksono-aksonalne

Występują między zakończeniami aksonów dwóch neuronów

Synapsy dendryto-dendryczne

Występują między zakończeniami dendrytów dwóch neuronów

Ośrodkowy układ nerwowy

Mózgowie i rdzeń kręgowy

Istota biała

Część mózgu i rdzenia kregowego złożona głównie z włókien nerwowych

Istota szara

Część mózgu i rdzenia kręgowego złożona głównie z ciał komórek nerwowych

Kresomózgowie

Dwie półkule połączone ciałem modzelowatym. Zewnętrzenie zbudowane z istoty szarej, wewnątrz z istoty białej. Odpowiada za czynności świadome, prace mięśni szkieletowych. Analizue bodźce, odpowiada za uczenie się i kojarzenie

Międzymózgowie

Składa się z wzgórza i podwzgórza. Zawiera ośrodki czynności niezależnych od woli np. termoregulacja, pragnienie, głód itp. Wytwarza hormony kontrolujące pracę przysadki, nerek.

Śródmózgowie

Część pnia mózgu. Zawiera ośrodki reakcji słuchowych i wzrokowych np. zmiany źrenic oraz ruchów powiek. Miejsce koordynacji ruchów mimowolnych i szybkich

Most

Przez most przebiegają włókna nerwowe łączące korę mózgu z rdzeniem przedłużonym i rdzeniem kręgowym oraz móżdżkiwm

Móżdżek

Składa się z dwóch półkul połączonych robakiem. Powierzchnię móżdzku pokrywa kora móżdżku. Móżdżek odpowiada za koordynację ruchów utrzymywanie napięcia mięśni oraz uczestniczy w utrzymywaniu równowagi

Rdzeń przedłużony

Łączy mózgowie z redzeniem kręgowym. Zawiera skupienia istoty szarej stanowiące ośrodki odruchowe.np. ssanie, połykanie, żucie, kichanie, ciśnienie a także regulacje czynności serca

Układ limbityczny

Zapamiętywanie, emocje, seks, pobieranie pokarmu, decyzje, czuwanie i sen

Opony mózgowo-rdzeniowe

Zbudowane z tkani łącznej, ochrona mózgowia i rdzenia kręgowego

Opona twarda

Przylega do kości czaszki i kręgów

Opona pajęcza

Znajduje się między oponą twardą a oponą miekką

Opona miękka

Przylega bezpośrednio do mózgowia i rdzenia kręgowego

Funkcje płynu mózgowo-rdzeniowego

Chroni ośrodkowy układ nerwowy, Utrzymuje równomierne ciśnienie w jamie czaszki, Odżywia neurony i usuwa produkty ich metabolizmu

Obwodowy układ nerwowy skład:

Receptory, Zwoje nerwowe, Nerwy

Nerwy rdzeniowe (31 par)

Odchodzą od rdzenia kręgowego. Unerwiają skóre, mięśnie, narządy wewnętrzne i naczynia krwionośne. Należą do nich nerwy mieszane.

Nerwy czaszkowe (12 par)

Odchodzą od mózgowia. Unerwiają głównie głowę i jej okolice. Należą do nich nwrwy ruchowe.

Nerwy czuciowe

Przewodzą impulsy od redeptorów do ośrodkowego układu nerwowego

Nerwy ruchowe

Przewodzą impulsy od ośrodkowego układu nerwowego do narządów wykonawczych

Nerwy mieszane

Przesyłają impulsy w obu kierunkach

Łuk odruchowy

Droga którą impuls nerwowy przebywa od receptora do efektora.

Powstawanie odruchu klasycznego

Bodziec obojętny (zapalenie lampki)—-> wzmocnienie (podanie pokarmu)—> reakcja(odruch ślinowy)

Powstawanie odruchu instrumentalnego

Bodziec obojętny(komenda)—> reakcja zwierzęcia—> wzmocnienie(nagroda)

Autonomiczny układ nerwowy (AUN)

Kontroluje podstawowe czynności życiowe organizmu funkcjonowanie mięśni gładkich, mięśnia sercowego, gruczołów wydzielania oraz przemianę materii

Układ przywspółczulny

Działa hamująco. Po ustąpieniu bodźca stresowego umożliwia powrót funkcji organizmu do poziomu wyjściowego. Odpowiada za funkcjonowanie organizmu w stanach relaksu i snu

Układ współczulny

Działa pobudzająco. W sytuacji stresowej mobilizuje organizm. Odpowiada za funkcjonowanie organizmu w trakcie wysiłku fizycznego

Adaptacja oka

Zmiana kształtu źrenicy umożliwia widzenie w różnym świetle

Akomodacja oka

Zmiana kształtu soczewki, zdolnosc widzenia ostro w różnych odległościach

Plamka statyczna

Ruchy głowy przód, tył, boki

Grzebień bańkowy

Ruch obrotowy głowy i reszty ciała

Układ hormonalny

Tzw. Układ dokrewny, działa za pośrednictwem hormonów. Regulują i koordynują czynności życiowe

Hormony

Związki organiczne, wytwarzane i wydzielane bezpośrednio do płynów ustrojowych przez gruczoły dokrewne. Regulują procesy biochemiczne i pośrednio wpływają na wszystkie procesy fizjologiczne.

Wydzielanie endokrynne hormonów

Hormon jest wydzielany do krwioobiegu i z krwią dociera do komórek docelowych

Wydzielanie parakrynne hormonów

Hormon dyfunduje do komórek docelowych przez przestrzeń międzykomórkową

Wydzielanie neurokrunne hormonów

Hormon jest wydzielany przez neuron do szczeliny synaptycznej i działa na inny neuron lub jest wydzielany do krwiobiegu i działa na odległe komórki docelowe

Wiedzalnie autokrynne hormonu

Hormon działa na komórkę przez którą jest wydzielany

Hormon wzrostu

Somatotropina, wydzielana przez przysadkę

Prolaktyna

Pobudza gruczoły mlekowe, hamuje owulacje. Wytwarzana przez przysadke

Melatonina

Rytm snu, hamuje rozwój gamet. Wytwarzana przez szyszynke

Kalcytonina

Zmniejsza stężenie wapnia we krwi. Wydzielana przez tarczyce

Tyroksynina

Pobudza metabolizm. Wytwarzana przez tarczyce

Parathormon

Zwiększa stężenie wapnia we krwi, zmniejsza stężenie fosforu we krwi. Przy-tarczyce

Tymozyna

Dojrzewanie limfocytów T. Grasica

Adrenalina

Walka, ucieczka, podnosi ciśnienie, skurcze mięśni. Wytwarzana w nadnerczach.

Glikortyko-steroidy np. kortyzol

Wzrost stężenia glukozy we krwi, obniżają odporność. Nadnercza

Choroba Addisona

Brak łaknienia, wymioty, krótkotrwałe bóle brzucha, przebarwienia skóry

Insulina

Zmniejszenie stężenia glukozy we krwi. Trzustka

Glukagon

Zwiększa stężenie glukozy we krwi. Trzustka

Testosteron

Rozwój cech męskich

Estrogen

Cechy żeńskie, miesiączka. Jajniki

Progestron

Rozwój zarodka i płodu. Jajniki

Dystrofia Duchennea

Recesywnie dziedziczona choroba nieuleczalna polegająca na stopniowym zaniku mięśni. Wystepuje tylko u męzczyzn

Hormony szczęścia

Endorfiny