Czasy pierwszych Wazów

Na jaki rok przypada początek panowania dynastii Wazów?

1587 rok.

Podaj kandydatów do tronu polskiego podczas elekcji w 1587 roku i stronnictwa ich popierające.

Maksymilian III Habsburg, popierany przez przeciwników kanclerza Jana Zamoyskiego; Zygmunt Waza, popierany przez Jana Zamoyskiego i Annę Jagiellonkę; car Fiodor, wspierany przez szlachtę liczącą na zakończenie wojen z Moskwą.

Jaki był wynik podwójnej elekcji w 1587 roku?

Doszło do podwójnej elekcji: część szlachty ogłosiła królem Maksymiliana Habsburga, a część Zygmunta Wazę.

Jak zakończył się konflikt stronników Zygmunta III Wazy i Maksymiliana Habsburga?

Konflikt zakończył się, gdy wojska Maksymiliana III zostały pokonane w bitwie pod Byczyną przez siły hetmana Jana Zamoyskiego.

Jaka była geneza powstania Stronnictwa Popularystów?

Wkrótce po objęciu rządów Zygmunt III Waza skonfliktował się z Janem Zamoyskim i zaczął ograniczać jego wpływy, co doprowadziło do powstania opozycyjnego Stronnictwa Popularystów pod przewodnictwem Jana Zamoyskiego.

Jaka była geneza Sejmu Inkwizycyjnego w 1592 roku?

W wyniku ujawnienia działań króla mających na celu przekazanie polskiej korony Ernestowi Habsburgowi i powrotu króla do Szwecji zwołano Sejm Inkwizycyjny.

Jak ostatecznie rozwiązał się spór Zygmunta III Wazy z Janem Zamojskim i sejmem inkwtzycyjnym?

Monarcha obiecał, że nie opuści kraju i pojednał się z Janem Zamojskim.

Jakie były powody ponownego sporu króla z szlachtą w 1605 roku?

Szlachta sprzeciwiała się małżeństwu króla z Konstancją Habsburżanką.

Czym było stronnictwo regalistów za czasów Zygmunta III Wazy?

Byli to zwolennicy wzmocnienia władzy królewskiej przy zachowaniu ustroju monarchii mieszanej.

Jaka była geneza Rokoszu Zebrzydowskiego?

W 1606 roku monarcha próbował przeprowadzić reformy ustrojowe, co wywołało gwałtowny sprzeciw popularystów pod wodzą Mikołaja Zebrzydowskiego.

Jakie wymagania stawiali rokoszanie Zebrzydowscy?

Domagali się odstąpienia od zmiany ustroju, tolerancji wobec innowierców i ograniczenia wpływów jezuitów.

Czym i kiedy zakończył się Rokosz Zebrzydowskiego?

Rokosz zakończył się w 1607 roku, gdy rokoszanie ponieśli klęskę w bitwie pod Guzowem.

W jakim okresie trwała unia personalna między Rzeczpospolitą a Szwecją?

Od 1592 do 1599 roku.

Jaka była geneza powstania opozycji pod przywództwem Karola Sudermańskiego wobec Zygmunta III Wazy?

Nowy władca Szwecji cieszył się poparciem szwedzkich poddanych, których zniechęcał żarliwy katolicyzm króla.

W którym roku szwedzki Riksdag zdetronizował Zygmunta III?

1599 rok.

Jaka była bezpośrednia przyczyna wojny ze Szwecją za panowania Zygmunta III Wazy?

Zygmunt nie pogodził się z utratą szwedzkiej korony i w 1600 roku wciągnął polskie wojska do walki o szwedzką koronę, ogłaszając inkorporację szwedzkiej Estonii do Rzeczypospolitej.

Jaka była najważniejsza bitwa wojny polsko-szwedzkiej 1600-1605, jej wynik i co zadecydowało o losach bitwy?

W 1605 roku Polska odniosła zwycięstwo w bitwie pod Kirchholmem nad liczniejszą armią szwedzką; o losach bitwy zadecydowała ciężka jazda – husaria.

Kto dowodził wojskami polskimi w wojnie ze Szwecją 1600-1605?

Hetman polny litewski Jan Karol Chodkiewicz.

Jak zakończyła się wojna polsko-szwedzka 1600-1605?

W 1605 r. zawarto rozejm, który kilkukrotnie przedłużano i zrywano, m.in. w 1617 i 1621 r.

Kiedy doszło do wznowienia wojny polsko-szwedzkiej i kto był wówczas władcą Szwecji?

Do wznowienia działań wojennych doszło w 1625 roku, gdy w Szwecji panował Gustaw II Adolf.

Jak przebiegała wojna polsko-szwedzka 1625-1629 i jaki był wynik najważniejszej bitwy?

Działania militarne prowadzono ze zmiennym szczęściem, ale w 1627 roku flota Rzeczypospolitej zwyciężyła w bitwie morskiej pod Oliwą.

Jaki był główny powód zawarcia rozejmu w Starym Targu w 1629 roku?

Szwecja zawarła rozejm głównie dzięki działaniom Francji, która dążyła do wciągnięcia Szwecji w wojnę trzydziestoletnią.

Jakie były postanowienia rozejmu w Starym Targu 1629 roku?

Szwedzi zatrzymali Inflanty i zdobyte porty Prus Królewskich i Książęcych, ale bez Gdańska, Pucka i Królewca; mieli też prawo pobierać 3,5% wartości towarów eksportowanych z Gdańska.

Co stało się po upływie rozejmu z 1629 roku ze Szwecją?

Rozejm miał obowiązywać 6 lat i w 1635 roku zawarto nowe porozumienie – rozejm w Sztumskiej Wsi.

Jakie były postanowienia rozejmu w Sztumskiej Wsi i ile miał trwać?

Rozejm w Sztumskiej Wsi miał trwać 26,5 roku; Szwedzi utrzymali Inflanty, ale zwrócili miasta pruskie Rzeczypospolitej i zrzekli się całego handlu gdańskiego.

Jaka była geneza rozpoczęcia Wielkiej Smuty w Rosji i kto był pierwszym władcą tego okresu?

W 1598 roku zmarł ostatni car z dynastii Rurykowiczów, Fiodor I; władzę przejął Borys Godunow, a w kraju rozpoczął się okres anarchii i walk o władzę zwany Wielką Smutą.

Za kogo podawał się Dymitr Samozwaniec wspierany przez grupę polskich magnatów?

Podawał się za cudownie ocalałego syna Iwana IV Groźnego.

W którym roku doszło do pierwszej Dymitriady i jaki był jej cel?

W 1604 roku wojewoda sandomierski Jerzy Mniszech zorganizował pierwszą Dymitriadę, której celem było osadzenie Dymitra Samozwańca na moskiewskim tronie.

Jaki był ostateczny los Dymitra Samozwańca i jego panowania w Moskwie?

W 1606 roku wybuchło antypolskie powstanie, jego stronnicy zostali zamordowani, a władzę objął Wasyl Szujski.

Co skłoniło Zygmunta III do wypowiedzenia wojny Moskwie?

Zygmunta III skłoniło zawarcie przez Wasyla Szujskiego sojuszu skierowanego przeciw Rzeczypospolitej.

Jaki był wynik bitwy pod Kłuszynem, kto dowodził wojskami polskimi i w jakim roku się odbyła?

Wojska polsko-litewskie dowodzone przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego rozbiły liczniejsze siły Wasyla Szuńskiego w bitwie pod Kuszynem i następnie zajęły Moskwę.

Jak ostatecznie zakończyła się Wielka Smuta w Rosji?

W 1612 roku w Moskwie wybuchło kolejne antypolskie powstanie, polska załoga Kremla skapitulowała, a w 1613 roku na cara wybrano Michała Romanowa, co zamknęło okres Wielkiej Smuty.

Jakie były postanowienia rozejmu w Dywilinie i w jakim roku go podpisano?

W 1619 roku podpisano rozejm w Dywilinie, na mocy którego Rzeczpospolita uzyskała ziemię smoleńską, siewierską i czernichowską.

Jaka była geneza wojny smoleńskiej i jaki był jej wynik?

W 1632 roku car Michał Romanow próbował wykorzystać okres bezkrólewia i uderzył na Smoleńsk; twierdzę udało się obronić dzięki odsieczy poprowadzonej przez Władysława IV Wazę.

Jaka była geneza wojny polsko-tureckiej 1620-1621?

Genezą wojny był wzrost napięć spowodowany rywalizacją o wpływy w księstwach naddunajskich oraz łupieszczych wypraw kozaków na teren Imperium Osmańskiego i Tatarów na ziemi Rzeczypospolitej.

Jakie wydarzenie było bezpośrednim powodem wybuchu wojny polsko-tureckiej 1620-1621?

Wysłanie lisowszczyków przez Zygmunta III do Siedmiogrodu.

Przebieg wojny polsko-tureckiej 1620-1621 z najważniejszymi bitwami.

W 1620 roku wojska polskie zostały rozbite przez Turków w bitwie pod Cecorą, a w 1621 roku Polska obroniła się przed 100-tysięczną armią turecką w bitwie pod Chocimiem.

Kto dowodził w bitwach wojny polsko-tureckiej 1620-1621?

W bitwie pod Cecorą dowodził hetman Stanisław Żółkiewski, a w bitwie pod Chocimiem hetman Jan Karol Chodkiewicz.

Co zakończyło wojnę polsko-turecką 1620-1621?

Pokój hetmański

Jakie były założenia pokoju hetmanskiego?

Nie wprowadzał zmian granic państw, ale zakładał, że obie strony podejmą próby ograniczenia najazdów tatarskich i kozackich.

Jakie były skutki forsowania postanowień Unii Brzeskiej na Ukrainie przez Zygmunta III Wazę?

Doprowadziło to do zaognienia napięć społecznych na Ukrainie.

W jakim roku królem został Władysław IV Waza?

W 1632 roku po śmierci swojego ojca.

Omów traktaty pokojowe zawarte za panowania Władysława IV.

W 1634 roku zawarto pokój w Polanowie, kończący wojnę z Moskwą, a w 1635 roku podpisano rozejm w Sztumskiej Wsi, który na wiele lat zakończył walki ze Szwecją.

Dlaczego Władysław IV planował wojnę z Turcją i jak się zakończyły jego plany?

Władysław chciał wojny z Turcją, aby zająć Chanat Krymski i zmniejszyć najazdy tatarskie oraz napięcia na Ukrainie, ale Sejm nie wyraził zgody na wojnę.