choroby zwierząt terrariowych

Co obejmuje hodowla zwierząt terrariowych?

planowanie, budowę, urządzanie i prowadzenie terrarium, hodowlę i pielęgnację organizmów, w tym roślin

Zwierzęta terrariowe

płazy, gady, owady, pająki, ślimaki, raki, skorpiony, inne bezkręgowce, niektóre ssaki

Terrarium – podział ze względu na warunki wewnątrz

nieogrzewane suche, nieogrzewane wilgotne, ogrzewane suche, ogrzewane wilgotne, błotne (paludarium), wodne (akwaterrarium), ogrodowe

Terraria pustynne – gatunki

agama brodata, legwan obrożny

Terraria stepowe i leśne – gatunki

agama brodata, gekon orzęsiony

Terraria tropikalne – gatunki

drzewołaz złocisty, anolis karoliński, felsuma czteroplama, kameleon lamprarci, legwan zielony, agama błotna

Terraria wodne – gatunki

żółw wonny, żółw ostrogrzbiety, traszka chińska

Co jest główną przyczyną chorób zwierząt terrariowych?

błędy w hodowli (np. zła pielęgnacja)

Specyfika chorowania gadów

długi utajony proces chorobowy, objawy bardzo krótko po których szybko następuje śmierć

Leczenie gadów

trudne, długie (tygodnie leczenia w klinice, miesiące leczenia w domu), problematyczne; brak rejestrowanych leków

Gady – jakie badania kontrolne powinny być wykonywane podczas każdej wizyty kontrolnej?

badanie kału, RTG, badanie krwi

Zapobieganie chorobom gadów

żywienie, higiena, odpowiedni mikroklimat (oświetlenie)

Konsekwencje złych warunków utrzymania

długotrwały stres, choroba

Gady - błędy hodowlane

nieprawidłowa temperatura i wilgotność, mała przestrzeń, brak UV, dieta nieoborowa, obecność obcych zwierząt

Od czego zależy żywienie zwierząt terrariowych?

od hodowanego gatunku

Jaki powinien być pokarm roślinny?

świeży, czysty, niepryskany, pokrojony

Jaki powinien być pokarm zwierzęcy?

najlepiej żywy, urozmaicony, zdrowy

Wyposażenie terrarium

podłoże (piasek, torf, kamienie, ziemia), rośliny, korzenie, kłody, konary, płyty kamienne, sadzawki wodne, kryjówki (groty, jaskinie), półki skalne, mostki, pnącza, ogrzewanie (podłogowe, płyty grzejne, maty), zraszacze, higrometr, oświetlenie

Światło dla gadów

najważniejszy czynnik wpływający na zdrowie i dobrostan gadów, wiele gadów to organizmy heliotermiczne lub pośrednio zależne od słońca

Ogranizmy heliotermiczne – co to?

organizmy, których metabolizm jest silnie uzależniony od bezpośredniego wpływu słońca

Oświetlenie w terrarium – gady

żarówki emitują niepełne spektrum w porównaniu ze światłem słonecznym, większość nie emituje w ogóle UVB, a wiele zbyt mało UVA; światło wpływa na pracę układu immunologicznego, nerwowego, endokrynnego

Objawy bólu u węży

agresja, bolący obszar podciągnięty, wijący się, mniej skręcone ciało w miejscu bólu, unikanie kontaktu z opiekunem, brak normalnych zachowań, pobudzenie lub niepokój, wycofanie, izolacja, odruch ucieczki, anoreksja, bezruch, letarg

Objawy bólu u żółwi

cykliczne chowanie głowy do skorupy, a następnie wyciąganie jej na zewnątrz i do góry, gryzienie w okolicy bolącego obszaru, zamknięte lub zmrużone oczy, brak normalnych zachowań, wycofanie, izolacja, odruch ucieczki, anoreksja, kulawizna, bezruch, letarg

Najczęściej rozpoznawane zaburzenie u gadów

metaboliczna choroba kości

Metaboliczna choroba kości – co to?

zespół zaburzeń prowadzących do zmian w układzie kostnym; u gadów termin ten należy zawsze stosować z dodatkowym określeniem przyczyny

Metaboliczna choroba kości – przyczyny

żywieniowe i pozażywieniowe

Metaboliczna choroba kości – najczęstsza postać żywieniowa

wtórna żywieniowa nadczynność przytarczyc

wtórna żywieniowa nadczynność przytarczyc – przyczyny

przewlekły niedobór wapnia lub witaminy D3, zaburzony stosunek Ca: P w diecie (prawidłowy 2:1), niewłaściwy skład diety (nadmiar szczawianów), niedobór promieniowania UVB, nadmiar witaminy A

wtórna żywieniowa nadczynność przytarczyc – występowanie

wszystkie gady i płazy; najczęściej jaszczurki i żółwie, u węży rzadko (najczęściej u osobników, których dieta składa się tylko z mysich osesków)

wtórna żywieniowa nadczynność przytarczyc – objawy

zaczerwienienie końcówki języka, wydanie kloaki, zaburzenia w obrębie kośćca, patologiczne złamania kości długich, obrzęk i zmniejszenie twardości kości długich żuchwy, zniekształcenia kości, horyzontalne ustawienie łopatek, apatia

wtórna żywieniowa nadczynność przytarczyc – objawy u żółwi

zmniejszenie twartości karapaksu i plastronu, zniekształcenia karapaksu, przerost tarczki rogowej części twarzowej

wtórna żywieniowa nadczynność przytarczyc – rozpoznawanie

wywiad, badanie kliniczne (oglądanie, omacywanie), badania dodatkowe (RTG, biochemia krwi – szczególnie poziom P i Ca)

wtórna żywieniowa nadczynność przytarczyc – leczenie

zadbanie o źródło promieniowania UVB, zmodyfikowanie diety, suplementacja, podawanie wapnia, dodawanie syntetycznej kalcytoniny

wtórna żywieniowa nadczynność przytarczyc – zapobieganie

zadbanie o łańcuch pokarmowy

krzywica u żółwi – przyczyny

nieopdpowiednia dieta, przekarmianie, zbyt szybki wzrost, niedobory wapnia i fosforu, brak odpowiedniej ilości lub zła synteza witaminy D3, brak dostępu do słońca lub promieniowania UVB

krzywica u żółwi – objawy

miękki pancerz, deformacje skorupy, żuchwa ulega cofnięciu, „piramidki” na tarczkach karapaksu, apatia, brak apetytu, osłabienie, opóźnienie rozwoju

krzywica u żółwi – skutki

spadek poziomu Ca, infekcje grzybicze/bakteryjne skorupy, osłabienie tarczek skorupy, odpadanie fragmentów tarczek, spadek ilości wit. D3, deformacje kości i skorupy, ucisk na rdzeń kręgowy, miejscowy paraliż/niedowład, niemożliwość składania jaj, śmierć

krzywica u żółwi – leczenie

wzbogacenie diety w witaminy, podawanie witaminy D3, naświetlanie pod żarówką UVB

krzywica u żółwi – czy zdeformowaną skorupę da się „wyprostować”?

nie, deformacje są nieodwracalne

skaza (dna) moczanowa – przyczyny

złe żywienie (za dużo białka u zwierząt roślinożernych)

skaza (dna) moczanowa – skutek

odkładanie się w stawach i narządach kryształów moczanów

skaza (dna) moczanowa – objawy

silny ból, obrzęk stawów, problemy z poruszaniem się, guzy w narządach

skaza (dna) moczanowa – leczenie

jak u ludzi – zmiana warunków utrzymania (żywienie), leki przeciwbólowe, przeciwzapalne

anoreksja u gadów – co to?

zmniejszona ilość spożywanego pokarmu lub zupełna rezygnacja z jedzenia; towarzyszy większości chorób

anoreksja u gadów – przyczyny

niska temperatura otoczenia, okres adaptacyjny, stres, po hibernacji, choroby zakaźne, choroby metaboliczne, choroby układu pokarmowego, połknięcie ciał obcych

Hipowitaminoza A – u jakich zwierząt występuje?

wszystkie gatunki żółwi, występuje dość często

Hipowitaminoza A – przyczyny

żywienie pokarmami ubogimi w witaminę A, monotonne karmienie pokarmami pochodzenia tylko roślinnego lub tylko zwierzęcego

Hipowitaminoza A – objawy

silna opuchlizna powiek, wypełnienie oczy włóknikiem, zanik apetytu, wodnica ciała, choroby płuc i nerek o ciężkim przebiegu

Hipowitaminoza A – leczenie

zgłoszenie się do weterynarza, 2-3 krople tranu dzienni, doustna witamina A w kropelkach, 1-2 krople dziennie

Hipowitaminoza A – profilaktyka

pokarmy bogate w witaminę A, podawanie tranu

Niedobór witaminy B – występowanie

głównie u żółwi

Niedobór witaminy B – przyczyny

żywienie pokarmiami ubogimi w witaminy B, długotrwałe żywienie pokarmem zawierającym duże ilości tiaminazy – enzymu trawiącego witaminę B

Niedobór witaminy B – objawy

niezborność ruchowa, zataczanie, przykurcze palców, zaburzenia w utrzymaniu równowagi, skrajne wyniszczenie organizmu, wychudzenie, brak apetytu

Niedobór witaminy B – leczenie

domięśniowo 25mg witaminy B1

Niedobór witaminy B – profilaktyka

odżywianie pokarmami bogatymi w witaminę B

Poparzenia – przyczyny

gady po stronie brzusznej mają bardzo mało receptorów odczuwających ciepło, z tego powodu często występują poparzenia części brzusznej; nie zaleca się używania kamieni grzewczych

Poparzenia – skutki

martwica tkanek

Poparzenia – postępowanie

oczyścić ranę, założyć opatrunek, maść z antybiotykiem i antybiotyki ogólnie, nawadniać; anigran/granużel pobudza tkankę do regeneracji

Urazy – przyczyny

pogryzienia przez świerszcze i gryzonie, przytrzaśnięcia, psy, koty, upadki z wysokości, pogryzienia w grupie, zaniedbanie wylinki – pozostałości na końcówkach palców, ogona powodujące zaciśnięcie naczyń krwionośnych i martwica, uszkodzenia mechaniczne

Zaparcie jaj – charakterystyka

częsty problem pośród hodowlanych gadów

Zaparcie jaj – przyczyny

nie do końca poznane; zapewne błędy utrzymaniowe (niewłaściwa temperatura, źle zbilansowana dieta, zbyt wczesne przystępowanie zwierząt do rozrodu)

Przyczyny niemożności zniesienia jaj wynikające ze złego stanu samicy

zapalenie dróg rodnych tła zakaźnego, urazy mechaniczne, obecność ciał obcych uciskających na jajniki, zbyt duże, nieforemne lub zrośnięte ze sobą jaja

Przyczyny niemożności zniesienia jaj wynikające z zaburzeń śrowowiskowych

stres, nieodpowiednie warunki utrzymania; brak dostępu do lampy UVB (lub witaminy D3 u samicy gekona lamparciego) i wapnia, nieodpowiednia wilgotność i temperatura, brak miejsca do składania jaj, niedożywienie, odwodnienie, otłuszczenie

Zatrzymanie jaja u węża – objawy

widoczne zgrubienie w tylnej części ciała, tuż przed kloaką, rozdęcie w wyniku obecności w jajowodzie zatrzymanego jaja, zmiany w zachowaniu, lokalne zdęcie w okolicach kloaki, badanie RTG potwierdza obecność jaja

Zatrzymanie jaja u węża – postępowanie

podanie oksytocyny (przy ostrym zaparciu (do 24h)), wymasowanie jaj z jajowodu przy sedacji (jeśli jest ich mało i przy ujściu kloaki), interwencja chirurgiczna

Jakie inwazje pasożytnicze występują u gadów?

kryptosporidioza (węże i jaszczurki), kokcydioza (agamy brodate), robaczyce powodowane przez tasiemce, wrzęchy, nicienie (owsiki, glisty, słupowce), muszyca

Kryptosporidioza gadów – przyczyna

pierwotniaki z rodzaju Cryptosporidium – niewielkie, owalne pasożyty bytujące w przewodzie pokarmowym (szczególnie w żołądku i jelitach)

Pierwotniaki Cryptosporidium – cykl życiowy

złożony, wiele etapów; wyróżnia się etapy rozmnażania bezpłciowego (schizogonia) i etapy rozmnażania płciowego (sporogonia) – w obrębie organizmu żywiciela oraz nabywanie inwazyjności przez oocysty – poza organizmem

Pierwotniaki Cryptosporidium – u jakich gadów występuje?

jaszczurki (legwany, agamy, kameleony, gekony), żółwie, węże (Columbridae, Boidae, Elapidae, Viperidae), niepublikowane dane podają również izolację pasożytów u krokodyli, scynków i waranów

Kryptosoridioza – przebieg choroby

subkliniczny – brak objawów klinicznych, ale występuje siestwo oocyst; kliniczny

Kryptosoridioza – objawy u węży

inwazja najczęściej obejmuje żołądek; spadek masy ciała, anoreksja, wymioty 3-4 dni po posiłku, obecność twardego, spuchniętego tworu w środkowej części ciała, osowienie, śmierć

Kryptosoridioza – objawy u jaszczurek

inwazja najczęściej obejmuje jelito; biegunka, spadek masy ciała, ciemnienie narządów wewnętrznych od strony brzusznej, anoreksja, brak apetytu, zwracanie niestrawionej treści pokarmowej, osowiałość, śmierć

Kryptosoridioza – leczenie

brak skutecznych leków

Kryptosoridioza – profilaktyka

kwarantanna nowych zwierząt, badania kału, minimalizowanie stresu i niedopuszczanie do wystąpienia chorób, przestrzeganie zasad czystości, regularna dezynfekcja (10% formalina lub 5% amoniak, wysoka temperatura)

Pasożyty wewnętrzne żółwi lądowych

obleńce (glisty, tęgoryjce, owsiki), pierwotniaki (Trichomonas, Hexamita, Coccidia, Entamoeba invadens), płazińce (tasiemce, motylice)

Objawy infekcji pasożytniczej u żółwi lądowych

brak apetytu, utrata masy ciała, anemia, apatia, letarg, wymioty, biegunka, wydalanie dużej ilości niestrawionego pokarmu, silne zagęszczenie i zapach moczu, „prychanie” małymi ilościami płynów z jamy ustnej, bulgoczące dźwięki podczas oddychania

Profilaktyka infekcji pasożytniczych u żółwi lądowych

zachowanie czystości w terrarium, niepodawanie pokarmu pozostawionego przez żółwie innym zwierzętom, odrobaczanie (uwaga na środki przeciwrobacze, bo mogą być toksyczne dla żółwi)

Roztocza u gadów – charakterystyka

najczęstrze ektopasożyty, 250 gatunków

Roztocza u gadów – najczęstsze gatunki

Ophionyssus natricis, Hirstiella trombidiiformis, roztocza z rodziny Trombiculidae

Roztocza u gadów – gdzie najczęściej występują?

u jaszczurek: pachy, pachwiny, wokół oczu, okolice otworów słuchowych; u węży: pod łuskami brzusznymi, na brodzie, w okolicy oczu i uszu, u pytonów na wardze w „dołkach termicznych”

Roztocza u gadów – objawy

brak; przy intensywnej inwazji: depresja, anoreksja, zapalenie tkanek w okolicy oczodołowej, odpadanie i uszkodzenie łusek, co może prowadzić do infekcji skórnych, problemy z linieniem, anemie, objawy podobne do IBD, śmierć

Zwalczanie roztoczy u gadów

oczyścić i zabezpieczyć zwierzęta (kąpiel w roztworze Povidone-Iodine), wyeliminować roztocza z otoczenia