Chemia 1

Glikogeneza

magazynowanie glukozy w postaci glikogenu

Glikogenoliza

Rozkład glikogenu do glukozy

Glukoneogeneza

Produkcja glukozy z substancji nie będących węglowodanami (synteza glukozy)

Glikoliza

Rozkład glukozy w celu uzyskania energii

W skład jakich disacharydów wchodzi glukoza?

laktoza, sacharoza

W skład jakich polisacharydów wchodzi glukoza?

glikogenu, celulozy, skrobi

Gdzie występuje fruktoza?

W owocach, miodzie, spermie ssaków

Czego składnikiem jest fruktoza?

sacharozy, rafinozy, inuliny

Celuloza

Odporna na działanie większosci enzymów, dlatego nie trawią jej ssaki i większość zwierząt

Psucie się produktów roślinnych

warzywa: bakterie gnilne -- owoce: drożdże i pleśnie -- owoce fermentujące: bakterie octowe i mlekowe -- warzywa zielonawe: bakterie kwasu mlekowego (samozakiszanie kapusty), drożdże i pleśnie -- warzywa korzeniowe: bakterie bez/tlenowe, fermentacja

Psucie się mięsa i ryb

Zielenienie: paciorkowce i drobnoustroje wytwarzające siarkowodór, pleśnie --zielone, brunatne i niebieskie plamy -- żółte zabarwienie tłuszczu -- mięso ryb jest mniej trwałe

NNKT wielonienasycone

Nienasycone kwasy tłuszczowe -- Omega 9, Omega 3 i omega 6 - -- organizm nie jest ich w stanie wyprodukować i muszą być dostarczane z pożywieniem

Podaj przykłady kwasów Omega 3

ALA, EPA i DHA

Źródła Omega 3

ryby (łosoś, makrela), siemię lniane, olej lniany, orzechy włoskie

Korzyści zdrowotne Omega 3

Związane z pracą mózgu, redukcją stanów zapalnych, układu sercowo-naczyniowego

Kwasy omega 6

Kwas linolowy

Źródła Omega 6

oleje roslinne, nasiona słonecznika, orzechy

Korzyści zdrowotne omega6

Udział w procesach wzrostu komórkowego i regulacji ciśnienia krwi

Przykład Omega 9

kwas oleinowy - oliwa z oliwek i kwas erukowy -- oliwa z oliwek, olej rzepakowy, orzechy, awokado

Korzyści z Omega 9

Poprawa zdrowia serca, zmniejszenie poziomu cholesterolu

Jon obojnaczy

ładunek elektryczny niezależny od pH --- liczba ładunków dodatnich jest równa liczbie ładunków ujemnych, co skutkuje stanem neutralnym pod względem ładunku elektrycznego

Punkt izoelektryczny

odnosi się do wartości pH, przy której cząsteczka staje się obojętna pod względem ładunku, podczas gdy jon obojętny oznacza, że cząsteczka jest zawsze obojętna elektrycznie, niezależnie od otoczenia.

kwasy tłuszczowe nasycone struktura i stan fizyczny

Wiązania między atomami węgla w łańcuchu kwasu tłuszczowego są pojedyncze --- stałe w temperaturze pokojowej (regularne struktury krystaliczne)

Źródła kwasów tłuszczowych nasyconych

Mięso, jaja, mleto, tłuste produkty mleczne, olej kokosowy, olej palmowy

Wpływ kwasów tłuszczowych nasyconych na zdrowie

W nadmiarze mogą przyczyniać się do podwyższenia poziomu cholesterolu we krwi i zwiększać ryzyko chorób serca

Kwasy tłuszczowe nienasycone - struktura i stan fizyczny

Co najmniej jedno wiązanie podwójne pomiędzy atomami węgla w łańcuchu kwasu tłuszczowego - jednonasycone (1 wiązanie podwójne), wielonasycone (więcej niż 1 wiązanie podwójne) --- ciekłe w temp pokojowej

Źródła lipidów

oliwa z oliwek, olej słonecznikowy, tłuste ryby, jajka, mleko, awokado, orzechy, nasiona chia, siemię lniane, migdały, olej rybny

Właściwości funkcjonalne lipidów

Nierozpuszczalne w wodzie -- Rozpuszczalne w tłuszczach i organicznych rozpuszczalnikach -- nośnik witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (ADEK) -- źródło kwasów tłuszczowych omega 3 i 6 -- izolacja (przed utratą ciepła)

Funkcje lipidów

magazynowanie energii -- przekazywanie sygnałów przez komórki-- budowa kłon komórkowych -- ochrona i izolacja (np wosk w roślinach i skórze zwierząt przed utratą wody -- transport witamin -- regulacja procesów metabolicznych

Podział lipidów

PROSTE (tłuszcze właściwe, woski) -- ZŁOŻONE (fosfolipidy, glikolipidy) -- WTÓRNE -- steroidy -- woski -- kwasy tłuszczowe

Woski

Skłądają się z jednego kwasu tłuszczowego i alkoholu (estry wyższych kwasów tłuszczowych) -- np. glicerol -- pełnią funkcję ochronną w organizmach roślin i zwierząt

Akrylamid

Im wyższa temperatura lub czas obróbki termicznej tym wyższe ryzyko powstania -- rodzaj skrobi - skrobia zawierająca redukujące cukry (np w ziemniakach) jest bardziej podatna na powstawanie akrylamidu

Unikanie ryzyka powstania akrylamidu

redukcja temperatury -- monitorowanie czasu gotowania -- wybieranie skrobii zawierającej mniej

Jon obojnaczy właściwości fizyczne

duże momenty dipolowe -- rozpuszczalne w wodzie ale nie w węglow -- substancje krystaliczne o wysokich temp topnienia -- amfoteryczne: mogą reagować jak kwasy i zasady

Jon obojnaczy

Aminokwasy zawierają grupę kwasową i zasadową - zachodzi w nich wewnątrzcząsteczkowa reakcja kwas-zasada -- związki te występują głównie w formie jonów obojnaczych

Punkt izoelektryczny

Występuje przy pośrednim pH --- równowaga pomiędzy formą kationową i anionową aminokwasu -- występuje jako obojętny dipolowy jon obojnaczy