biologia

Pierwiastki Chemiczne

glowne skladniki kazdego organizmu

pierwiastki organiczne

weglowodany, bialka, lipidy, kwasy nukleinowe

pierwiastki nieorganiczne

woda i sole mineralne

hierarchiczna budowa organizmow

zwiazki chemiczne-> komorka->tkanka->narzad->uklad narzadow->organizm

makroelementy

ich sucha masa przekracza 0.01% i jest to C, O, H, P, S, N, Ca, Mg, Na, K, Cl

mikroelementy

ich masa nie przekraczka 0.01% i jest to Fe, I, Co, Cu,F

Tlen i Wegiel (O i C)

skladniki zwiazkow organicznych, wytwarzaja sie podczas oddychania tlenowego

Wodor -H

decyduje i pH plynow, bierze idzial w tworzeniu energii

Azot-N

jest skladnikiem kwasow nukleinowych i bialek

Fosfor

jest skladnikiem kwasow nukleinowych i pomaga w budowie kosci i zebow

Siarka-S

jest skladnikiem wielu bialek np w paznokciach

Wapn-Ca

jest niezbedny do prawidlowego pracowania komorek

Magnez - Mg

reaguje na dzialanie enzymow i to samo co Ca

Sod i potas -Na i K

biora udzial w przewodzeniu imupsow nerwowych

Chlor- Cl

jest skladnikiem plynow ustrojowych i soku zoladkowego

zelazo -Fe

wchodzi w sklad hemoglobiny, transportuje tlen we krwi

Miedz - Cu

jest skladnikiem enzymow ktore uczesticza w uzyskiwaniu enerigi

Fluor - F

jest skladnikiem szkliwa

Kobalt Co

jest skladnikiem witaminy B12 ktora bierze udzial w powstawaniu erytrocydow

Woda

glowny skladnik nieorganicznych zwiazkow

Wlasciwosci i znaczenie (1)

Dobry rozpuszczalnik-pozwala organizma wodnym przetrwac zime, Gestosc wody zalezy od temperatury(woda ma najwieksza gestosc w 4C a gesta woda opada na dno)-umizliwia organizma wodnym przetrwac zime pod lodem,

wlasciwosci i znaczenie (2)

woda ma duze napiecie (tworzy blone) umozliwia malym owada poryszac sie po jej powierzchni, wysokie cieplo parowania- umozliwia organizma termoregulacje, Duze cieplo wlasciwe- chroni organizmy przed nagkymi zmianami temperatury

weglowodany

to zwiazki organiczne zbydowane z atomow wegla tlenu i wodoru

cukry proste

maja szkielet weglowy (3-8 atomowC) moze wystepowac w postaci lancucha lub pierscienia, slodkie i dobrze rozpuszczalne

dwu cukry

zlozone z 2 cukrow prostych slodkie i sie rozpuszczaja

wielocukry

zlozone z wielu cukrow prostych i nie rozmuszczaja sie

cukry proste (monosacharydy)

Glukoza- podstawowe zrodlo energii, Fruktoza- Dodatkowe zrodlo, Galaktoza- skladnik wielocukrow, Deoksyryboza- skladnik Dna, ryboza- skladnik Rna

Dwucukry- disacharydy

Maltoza- produkt rozkladu skrobii, Laktoza- skladnik mleka ssakow, Saharoza- Glowna forma trasportowa cukrow

wielocukry (polisachardy) (1)

skrobia- material zapasowy roslin, glikogen- Material zapasowy u zwierzati grzybow, umizliwia utrzymanie odpowiedniego poziomu glukozy, celuloza- buduje sciane komorkowa roslin i wplywa korzystnie na uklad pokarmowy (blonnik) ale sie nie trawi,

wielocukry (polisachardy) (2)

chityna- byduje sciany komorkowe grzybkw i szkielet zewnetrzny stawonogow

bialka

polimery zbudowane z 20 roznych aminokwasow

budowa aminokwasu

atom wegla, grupa karboksylowa i aminowa, podstawnik

bialka proste i zlozone

zlozone z samych aminokwasow a zlozone maja jeszcze czesc niebialkowa

funkcja enzymatyczna

przyspiesza przebieg reakcji chemiczych w organizmie

histony

funkcja strukturalna tworzy DNA

Keratyna

Funcja strukturalna-buduje wlosy i paznokcie

Pepsyna

funkcja enzymatyczna- trawi bialka

Kolagen

funkcja strukturalna- buduje skore sciegna i wiezadla

Hemoglobina

funkcja transportowa przenosi O i CO2 we krwi

globuliny

(cale) funkcja odpornosciowa (inne) transportuja hormony

albuminy

funkja transportowa, transportuje hormony leki i witaminy

fibrynogen

funkcja obronna - chroni przed utrata krwii

mioglobina

funkcja magazynujaca - magazynuje tlen w miesniach

inne znaczenia bialek

regulacja pracy organizmu, odpowiada za ruch, wykrywaja sygnaly i je przekazuja, stanowi zapas substancji, przenosi elektrony

wlasciwosci bialek

rozpuszczaja sie w wodzie tworzaz roztwor koloidalny, moga ulec odwrotnej koagualcji

koagulacja

procej polegajacy na laczeniu sie czasteczek koloidu w wiekrze struktury

denaturacja bialka

naruszenie struktury przestrzenej pod wplywem czynnikow chemicznych i fizycznych

czynniki fizyczne

wysoka tempretarua, promieniowanie UV i rendgenowskie, wysokie cisnienie

czynniki chemiczne

stezone kwasy i zasady, sole metali ciezkich, alkohole

Dna

kwas deoksyrybonukleinowy, dwuniciowa helisa, adenina tymina guanina i cytozyna, przechowywanie i przekazywanie informacji genetycznej

rna

kwas rybonukleinowy, adenina uracyl, cytozyna i guanina, jesnoniciowa helisa, udzial w syntezie bialek