Anatomia I część

Budowa kości

zbudowana z tkanki kostnej, która tworzy dwie formy, istotę zbitą i gąbczastą.

Monomer kości to

beleczka kostna

Kości krótkie, płaskie i nasady kości długich zbudowane są z:

istoty gąbczastej, pokrytej od zewnątrz istotą zbitq. Trzony kości długich buduje w całości istota zbita.

Od zewnątrz kość otacza

bogato unerwiona i unaczyniona okostna. Odżywia ona kość i pełni ważną rolę w procesie regeneracji kości.

Pomiędzy nasadami a trzonem kości są

wstawki z tkanki chrzęstnej, chrząstki przynasadowe, które pozwalają na wzrost kości na długość. Po skostnieniu tych chrząstek zostaję ślad przy nasadach.

Szpik jest

tkanką, w której produkowane są krwinki.

Szpik czerwony

znajduje się w istocie gąbczastej kości, odpowiada za hematopoezę

Szpik żółty

zawiera dużą ilość tłuszczu wypełnia jamy szpikowe, znajdujące się w trzonach kości długich, magazynuje komórki tłuszczowe

Typy kości i przykłady

długa — kości kończyn, krótka — kości nadgarstka i stępu, płaska — mostek i łopatka, różnokształtna — kręgi i kości klinowe, pneumatyczne — tylko w czaszce

Funkcja kości

podpora całego organizmu, przyczepione są mięśnie, co umożliwia poruszanie się; chronią organy takie jak mózg serce rdzeń kręgowy

Budowa kręgu

po przedniej stronie trzon kręgu, ku tyłowi odchodzi łuk. Trzon i łuk ograniczają otwór kręgowy. Od łuku ku tyłowi odchodzi wyrostek kolczysty, na boki wyrostki poprzeczne, ku górze wyrostki stawowe, ku dołowi wyrostki stawowe dolne

Na wyrostkach stawowych kręgu znajdują się

powierzchnie stawowe górne i dolne do połączenia z innymi kręgami. W miejscu odejścia łuku od trzonu znajdują się wcięcia kręgowe. Wcięcia i krążki międzykręgowe ograniczają otwory międzykręgowe, odchodzą nerwy rdzeniowe.

Cecha charakterystyczna kręgów szyjnych

otwory w wyrostkach poprzecznych. W kanale utworzonym przez te otwory przebiega tętnica kręgowa, która zaopatruje mózg; rozdwojony wyrostek kolczasty (więzadło karkowe)

Kręg szczytowy (dźwigacz, atlas)

trzon uległ redukcji, pozostałością po nim są części boczne. Znajdują się na nich: dołki stawowe górne, do połączenia z czaszką w stawach szczytowo potylicznych i dolne poł. z kręgiem obrotowym w st. szczytowo-obrotowych bocznych.

Kręg obrotowy (obrotnik, axis)

tworzy oś, dookoła której obraca się głowa. Masywny trzon, od którego ku górze odchodzi ząb (do połączenia z kręgiem szczytowym)

Kręgi piersiowe

dołki żebrowe do połączenia z żebrami. Wyrostek kolczysty jest długi i zagięty ku dołowi (zapobieganie nadmiernemu wygięciu kręgosłupa w tył)

Kręgi lędźwiowe

masywna budowa, na nie przenoszona jest masa ciała. Duży trzon, mały otwór kręgowy, krótki i prosty wyrostek kolczysty.

Kość krzyżowa — pięć zrośniętych kręgów krzyżowych

2 wyrostki stawowe do połączenia z kręgiem lędźwiowym. wewn. przebiega kanał krzyżowy, 2 powierzchnie: miedniczna i grzbietowa. Grzebienie (zlanie wyrostków) mają otwory z nerwami rdzeniowymi. powierzchnie uchowate do poł. z kośćmi biodrowymi

Kość guziczna

3-4 zrośnięte szczątkowe kręgi guziczne

Funkcie kręgosłupa

narząd podporowy ciała, ochrania rdzeń kręgowy i mózgowie przed urazami i wstrząsami, narząd ruchu.

Kształt kręgosłupa

podwójnie esowato wygięty (równowaga pionowa).

Krzywizna kręgosłupa do przodu

lordoza szyjna i lędźwiowa

Krzywizna kręgosłupa wygięta do tyłu

kifoza piersiowa i krzyżowo-guziczna

Ruchomość kręgosłupa — od czego zależy

zależy od wysokości krążków międzykręgowych i ustawienia powierzchni stawowych kręgów i wyrostków

Ruchomość kręgosłupa — nasilenie na odcinkach

część przedkrzyżowa znaczna, część piersiowa najmniej przez ułożenie wyrostków kolczystych i ograniczenie przez mostka i żebra

Ogólna budowa klatki piersiowej

kształt stożka, zwróconego podstawą do przepony.

Budowa ścian klatki piersiowej

przednia jest najkrótsza, tworzą ją mostek i chrząstki żebrowe, tylną buduje kręgosłup i kości żebrowe, ściany boczne są najdłuższe utworzone przez zebra i przestrzenie międzyżebrowe

Mostek

nieparzysta kość płaska, budująca środkową część przedniej ściany klatki piersiowej. Składa się z rękojeści, trzonu i wyrostka mieczykowatego. Połączone są tkanką chrzestną która ulega skostnieniu

Żebra dzielimy na

prawdziwe - 7 par, bezpośrednio połączone z mostkiem, rzekome - 3 pary, połączone z mostkiem za pomocą 7 pary, wolne — ostatnie 2 pary nie łącza się z mostkiem w ogóle

Przez otwór górny klatki piersiowej

przechodzi tchawica, przełyk, duże tętnice (odgałęzienie łuku aorty - pień ramienno-głowowy, tętnica szyjna wspólna lewa, podobojczykowa lewa) oraz nerwy błędne i przeponowe.

Do brzegów otworu dolnego klatki piersiowej

przyczepia się przepona, oddzielając klatkę od jamy brzusznej

Rusztowanie klatki piersiowej składa się z

pierścieni kostnych, czyli kręgu, dwóch żeber kostnych, chrząstek żebrowych i mostka.

Funkcja rusztowania klatki piersiowej

Zapewnia klatce ruchomość, wytrzymałość i elastyczność, chroni narządy wewnętrzne.

Typy oddychania

żebrowy — piersiowy, przeponowy — brzuszny; oddychanie przeponowe dominuje gry ruchy żeber są utrudnione; przy ograniczeniu ruchomości brzucha przeważa żebrowe

Wdech i wydech

wdech - unoszenie żeber, prostowanie odcinka piersiowego, wzrost wymiarów klatki; wydech odwrotnie

Budowa miednicy

silny pierścień kostny, ciężar tułowia zostaje przeniesiony na kończyny dolne. 2 kości miednicze (biodrowa łonowa kulszowa) kość krzyżowa i guziczna. miednica dolna (mniejsza) i górna (większa) - linia podziału jest kresa graniczna

Różnice płciowe w budowie miednicy (żeńska)

niska, szerzej rozstawione talerze kości biodrowych, szerszy kanał, owalny kształt, głębsza kifoza;

Różnice płciowe w budowie miednicy (męska)

wysoka, wąska, kształt sercowaty, promontorium bardziej wydatne, spojenie łonowe jest wyższe

Ogólne połączenia kości

ścisłe - więzozrosty (włókniste, sprężyste, szwy, wyklonowania), chrząstkozrosty (włókniste, szkliste), spojenia, kościozrosty; wolne (maziowe, stawowe) stawy

Definicja i skład stawu

połączenia ruchome dwóch lub więcej kości umożliwiające ruch. Powierzchnie stawowe, chrząstki stawowe, torebka stawowa, jama stawowa, maź stawowa, więzadła

Podział stawów ze względu na ilość osi w jakich wykonywany jest ruch

jednoosiowe (międzypaliczkowe), dwuosiowe (szczytowo-potyliczny), wieloosiowe (ramienny, biodrowy)

Podział stawów ze względu na ilość powierzchulni stawowych

proste - ramienny, biodrowy; złożone - łokciowy, śródnadgarstkowy

Podział stawów ze względu na ukształtowanie powierzchni stawowych

kulisty (ramienny), kłykciowy (szczytowo-potyliczny), siodełkowy (nadgarstkowo-śródręczny kciuka), cylindryczny (promieniowo-łokciowy, międzypaliczkowy), płaski (krzyżowo-biodrowy)

Staw ramienny z czym łączy i jaki staw

łączy kończynę górną z jej obręczą między głową kości ramiennej a wdrążeniem stawowym łopatki, staw kulisty, wieloosiowy

Zakres ruchu stawu ramiennego i więzadła

zginanie, prostowanie, przywodzenie, odwodzenie, ruch obrotow6 do wewnątrz i na zewnątrz, staw wieloosiowy. więzadło kruczo-barkowe, kruczo-obojczykowe, kruczo-ramienne

Staw łokciowy

połączenie przedramienia z ramieniem, staw złożony: kość ramienna promieniowa i łokciowa. Torebka stawowa wzmacniania więzadłem pobocznym promieniowym i łokciowym, pierścieniowatym k. promieniowej i czoworkątnym

Staw ramienno-łokciowy (część stawu łokciowego)

główny, staw zawiasowy - zginanie, prostowanie; tworzą go powierzchnie stawowe kłykcia, kości ramiennej i wcięcia bloczkowego kości łokciowej

Staw ramienno-promieniowy (część stawu łokciowego)

staw kulisty, tworzą go powierzchnię stawowe główki kości ramiennej i dołka stawowego kości promieniowej, zachodzą ruchy w osiach promieniowej i poprzecznej

Staw promieniowo-łokciowy bliższy (cz. stawu łokciowego)

staw obrotowy jednoosiowy, tworzą go powierzchnie stawowe obwodu stawowego głowy kości promieniowej i wcięcia promieniowego kości łokciowej

Staw promieniowo-łokciowy dalszy (cz. stawu łokciowego)

łączy nasady dalsze kości przedramienia, razem ze stawem promieniowo-łokciowym bliższym odpowiada za nawracanie i odwracanie przedramienia

Staw promieniowo-nadgarstkowy

łączy nasadę dalszą kości promieniowej z 3 kośćmi szeregu bliższego nadgarstka, staw eliptyczny, ruch zginanie, prostowania i odwodzenia i przywodzenia

Staw biodrowy

wieloosiowy - odwodzenie, przywodzenie, rotacja, zginanie i prostowanie; połączenie między kością miedniczą a głową kości udowej. jedna powierzchnia ma kształt kuli, a druga panewki.

Staw panewkowy kulisty

staw biodrowy, pokryty torebką stawową, która nadaje stabilność. Najbardziej odporna mechanicznie torebka, wzmocniona więzadłami okrężnymi i podłużnymi

Staw kolanowy

staw dwukłykciowy, 2 osie, zginanie, prostowanie, rotacje; najbardziej złożony staw, łączy udo z podudziem, między nasadą bliższą kości piszczelowej, rzepką i kłykciami nasady dalszej kości udowej

W stawie kolanowym między powierzchniami kłykci piszczelowych i udowych znajdują się

półksiężycowate chrzęstno-włókniste pierścienie czyli łąkotki (przyśrodkowa i boczna) które zwiększają powierzchnię przylegania kości piszczelowej do udowej

Więzadła stawu kolanowego

krzyżowe i poboczne

Staw skokowy

Staw bloczkowy, zawiasowy, powierzchnie stawowe znajdują się na kości piszczelowej, strzałce i kości strzałkowej, zginanie, prostowanie

Czaszka składa się z

czaszki mózgowej, w której leży mózgowie i czaszki trzewnej, budującej twarz i tworzącej rusztowanie dla narządów takich jak jama nosowa, ustna czy gardło.

Kości mózgoczaszki tworzą/i składają się z

ochronę dla mózgowia; nieparzyste - kość czołowa, klinowa, potyliczna; parzyste - dwie kości ciemieniowe i skroniowe

Kości trzewioczaszki składają się z

nieparzystych - kość sitowa, lemiesz, żuchwa, kość gnykowa + 3 kosteczki słuchowe; parzystych - szczęka, kości nosowe, jarzmowe, łzowe, podniebienie

Ogólna budowa czaszki

podstawa czaszki, sklepienie, ściany boczne, przednia i tylna

Wnętrze jamy czaszki

ogranicza od góry sklepienie, a od dołu podstawa.

Sklepienie czaszki

na pow. wewnętrznej biegnie zatoka strzałkowa górna oraz bruzdy tętnicze, na pow. zewnętrznej leżą szwy: wieńcowy, strzałkowy, węgłowy. Bocznie od szwu strzałkowego leży otwór ciemieniowy. Sierp mózgu oddziela dwie półkule mózgu.

Podstawa czaszki

powierzchnia zewnętrzna uformowana w postaci 3 opadających ku tyłowi dołów: przedniego (płaty czołowe), środkowego (płaty skroniowe i podwzgórze z przysadką) - siodło tureckie, tylnego (móżdżek, płaty potyliczne, most i rdzeń przedłużony)

Połączenia czaszki

szew piłowaty (sklepienie), szew płaski (twarzoczaszka), ciemiączka

W podstawie czaszki znajduje się otwór wielki w którym

rdzeń przedłużony przechodzi w rdzeń kręgowy, kanał wzrokowy z nerwem wzrokowym oraz kanał owalny i poszarpany, przez które przechodzi np nerw trójdzielny

Ciemiączka to

błona łącznotkankowa, łącząca kości czaszki u noworodków w miejscach krzyżowania się szwów sklepienia czaszki

Ciemiączka dzielimy na

przednie (wielkie, zrasta się około 18 miesiąca, między kością czołową a kościami ciemieniowymi), tylne (małe, zrasta się między 3 a 6 miesiącem, między kośćmi ciemieniowymi, a kością potyliczną)

Mięśnie poprzecznie prążkowane

typ tkanki mięśniowej, zbudowanej z silnie wydłużonych, walcowatych komórek, zawierających wiele położonych obwodowo jąder, dużo mitochondriów które warunkują wytwarzanie energii.

Kolejność elementów mięśnia

miofilamenty - miofibryle - pęczki - włókna mięśniowe - pęczki włókien - brzusiec

Filamenty są ułożone

aktynowe i miozynowe naprzemiennie na całej długości włókna, tworzą ślizgowy model mięśnia

Typy mięśni szkieletowych

długie (kończyny), krótkie (wokół kręgosłupa), płaskie (ściany klatki piersiowej i brzucha), okrężne (oczu, ust, odbytu)

Rodzaje mięśni poprzecznie prążkowanych

wrzecionowate (dwugłowy ramienia), dwubrzuścowy, półpierzasty (piszczelowy tylny), płaski (brzucha), ze smugami ścięgnistymi (w okolicy mięśnia brzucha), dwugłowy (ramienia), okrężny

Mięśnie przyczepiają się do kości za pomocą

włókien ścięgnistych - im więcej włókien, tym większa siła mięśnia

Siła mięśnia wrzecionowatego zależy od

powierzchni jego przekroju

Siła mięśni pierzastych i półpierzastych

jest duża pomimo małej powierzchni

Każdy mięsień ma swój

tonus (napięcie), nawet jeśli są w spoczynku to są lekko napięte. Dopiero oderwanie powoduje brak napięcia.

Mięśnie mogą pracować

antagonistycznie lub synergistycznie

Mięśnie klatki piersiowej dzielimy na

powierzchowne (żebrowo-ramienne), głębokie i przeponę

Wśród mięśni powierzchownych klatki piersiowej wyróżniamy

mięsień piersiowy większy (najbardziej powierzchowny, zarys klatki piersiowej), piersiowy mniejszy, podobojczykowy, zębaty przedni (na bocznej ścianie)

Mięśnie powierzchowne klatki piersiowej unerwione są przez

gałęzie splotu ramiennego

Mięśnie głębokie klatki piersiowej to

właściwe mięśnie oddechowe, które wypełniają przestrzenie miedzyżebrowe.

Podział mięśni głębokich klatki piersiowej

międzyżebrowe zewnętrzne (wdechowe), wewnętrzne (wydechowe) i najgłębsze

Działanie mięśni głębokich klatki piersiowej

w zależności od kierunku włókien jako mięśnie wdechowe i wydechowe odpowiednio unoszą lub opuszczają żebra. ograniczają szczeliny dla przebiegu naczyń i nerwów międzyżebrowych

Funkcja i budowa przepony klatki piersiowej

główny mięsień oddechowy, bierze udział w wytwarzaniu tłoczni brzusznej, oddziela jamę klatki piersiowej od brzusznej, składa się z części mięśniowej położonej obwodowo oraz ze środka ścięgnistego leżącego centralnie.

Część mięśniowa przepony klatki piersiowej dzieli się na część

lędźwiową, żebrową, mostkową

W części mięśniowej lędźwiowej przepony klatki piersiowej

roztwór aortowy przez który przechodzi aorta, oplatający ją splot współczulny i przewód piersiowy; roztwór przełykowy, przez który przechodzi przełyk i nerwy błędne.

Środek ścięgnisty przepony klatki piersiowej

ma kształt trójlistnej koniczyny, leży w nim otwór żyły głównej dolnej. Leży na nim serce od strony klatki piersiowej, przylegają płuca od prawej i lewej kopuły przepony

Unaczynienie i unerwienie przepony klatki piersiowej

tętnice przeponowe, odchodzące bezpośrednio od aorty, nerwy przeponowe ze splotu szyjnego

Mięśnie brzucha budują

powłoki brzucha, tworząc silną ścianę osłaniającą narządy (budowa trójwarstwowa - mechaniczna odporność)

Mięśnie brzucha odpowiedzialne są za

ruchy tułowia, utrzymanie napięcia powłok brzucha, tworzenie tłoczni brzusznej, oddychanie.

Tłocznia brzuszna to

równoczesna praca mięśni brzucha, przepony i mięśni krocza, powodująca zwiększenie ciśnienia wewnątrzbrzusznego, prowadzi do ucisku na narządy wewnętrzne, a w rezultacie do ich opróżniania.

Mięśnie brzucha przednio-boczne

mięsień prosty brzucha (zginanie kręgosłupa do przodu, unoszenie miednicy), piramidowy (napina kresę białą czyli pasmo łącznotkankowe), skośny zewnętrzny brzucha (skręcanie kręgosłupa na boki), skośny wewnętrzny, poprzeczny (tłocznia)

Mięśnie brzucha grzbietowe

mięsień czworoboczny lędźwi na tylnej ścianie brzucha

Co to kanał pachwinowy

droga, którą u mężczyzn w życiu płodowym jądra zstępują z jamy brzusznej do moszny, a u kobiet z więzadła obłego macicy do wzgórka łonowego

Otrzewna to

cienka, gładka i wilgotna błona surowicza otaczająca większość narządów jamy brzusznej i wyścielająca od wewnątrz ściany jamy brzusznej

Kanał udowy to

przestrzeń pomiędzy pierścieniem udowym głębokim a powierzchniowym, długość 3-4 cm.

Kanał udowy rozwija się

tylko w przypadku uszkodzenia dolnej ściany brzucha, jest strukturą patologiczną

Budowa i funkcja przepony miedniczej

wewnętrzna warstwa mięśni dna miednicy, zamyka jamę brzuszną od dołu, przepuszczając cewkę moczową, odbytnicę i pochwę

Mięśnie przepony miednicy

mięsień dźwigacza odbytu, mięsień ogonowo-kulszowy

Przepona moczowo-płciowa leży

do przodu i poniżej przepony miednicy

Mięśnie przepony moczowo-płciowej i co je pokrywa

mięsień poprzeczny głęboki krocza, mięsień zwieracz cewki moczowej, pokryte powięziami przepony moczowo-płciowej górną i dolną

Mięśnie przepony moczowo-płciowej unerwione są przez

gałęzie odchodzące od nerwu sromowego

Anatomiczne warunki do wykonania iniekcji; leki lepiej wchłaniają się:

z mięśni dobrze rozwiniętych, o dużej masie i dobrze ukrwionych.

Wstrzyknięcia domięśniowe wykonuje się w większe mięśnie, najczęściej:

zewnętrzną część mięśnia pośladkowego wielkiego, czworogłowego uda, naramiennego i dwugłowego ramienia, okolicy pośladkowej przedniej

Mięsień pośladkowy wielki

duży, ma 3-4cm grubości, z długą linią przyczepu, silne pasma mięśniowe.

Metody szukania miejsc do iniekcji w mięśniu pośladkowym

górny zewnętrzny kwadrant pośladka, kolec biodrowy przedni górny - trójkątne pole

Warunki do iniekcji mięśniowych

duża obecność tkanki łącznej, bo łatwiej się wchłania do naczyń krwionośnych, duża struktura mięśnia z luźnymi pęczkami, bez ważnych struktur